Η κυρά Δέσποινα ύψωνε κάθε πρωί τη γαλανόλευκη και κάθε δειλινό τη μάζευε, τη δίπλωνε με προσοχή και κρατώντας τη στην αγκαλιά της έμπαινε στην εκκλησία να ανάψει το καντήλι Στη Ρω, τη μικρή αυτή βραχονησίδα, μια ανάσα από τα τουρκικά παράλια, έζησαν ο Κώστας και η Δέσποινα Αχλαδιώτη. Με μια μικρή ψαρόβαρκα ήρθαν από το Καστελόριζο στης Ρω το ακρογιάλι, στα 1927, τότε που οι περισσότεροι κάτοικοι του Καστελορίζου έφευγαν μετανάστες να βρουν την τύχη τους στη μακρινή Αυστραλία! Δούλεψαν σκληρά πάνω στον βράχο και έφτιαξαν το σπιτικό τους. Παιδιά δεν ήρθαν δυστυχώς, ήρθαν, όμως, πολλές συμφορές. Οι συμφορές και οι φουρτούνες κτυπούν πολλές φορές και τα καλοτάξιδα καράβια. Ένα τέτοιο κύμα ήρθε και σάρωσε και τη δική τους ζωή. Ο Κώστας αρρώστησε και η Δέσποινα έψαχνε τρόπους να τον βοηθήσει. Μέσα στην απελπισία της άναψε τρεις φωτιές μεγάλες, να τις δουν από το Καστελόριζο να έρθουν να βοηθήσουν… μα κανένας δεν τις είδε και ο Κώστας διάβηκε τους δρόμους του ουρανού και έτσι η Δέσποινα απέμεινε μόνη στη Ρω.
Ύστερα έφερε κοντά της και την τυφλή μητέρα της να ζήσουν μαζί απάνω στην ξέρα της βραχονησίδας… Τα πράγματα δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο σαν ήλθε ο πόλεμος και οι Άγγλοι συμβούλεψαν τους κατοίκους του Καστελορίζου να εγκαταλείψουν το νησί τους. Άλλοι έφυγαν στην Κύπρο, άλλοι στην Αίγυπτο, άλλοι στη Μέση Ανατολή και άλλοι σε στρατόπεδα προσφύγων στην Παλαιστίνη. Η Δέσποινα όμως δεν έφυγε και έμεινε εκεί, με κίνδυνο της ζωής της, να βλέπει τα γερμανικά αεροπλάνα να περνούν επάνω από το νησί της και να βομβαρδίζουν το Καστελόριζο, την ώρα που προσέφερε υπηρεσίες σε στρατιώτες του Ιερού Λόχου που κατέφευγαν στη Ρω. Η Δέσποινα για την απελευθέρωση έμαθε αργότερα. Άκουσε ακόμα ότι οι συμπατριώτες της ετοιμάζονται να γυρίζουν πίσω στο νησί τους. Σαν ήρθε εκείνη η άγια μέρα, της έφεραν από την προσφυγιά μια ελληνική σημαία, την έστησαν σε ένα μεγάλο ιστίο να κυματίζει ανάμεσα στη θάλασσα και τον ουρανό, και όλοι να βλέπουν μέχρι πού φθάνει η Ελλάδα… Η κυρά Δέσποινα ύψωνε κάθε πρωί τη γαλανόλευκη και κάθε δειλινό τη μάζευε, τη δίπλωνε με προσοχή και κρατώντας τη στην αγκαλιά της έμπαινε στην εκκλησία να ανάψει το καντήλι του Αϊ-Γιώργη! Αυτό γινόταν δίχως διακοπή, χρόνια και χρόνια. Η Δέσποινα ανέμιζε ψηλά τη γαλανόλευκη δείχνοντας σ' όλους πως η Ελλάδα ζει και αναπνέει ακόμα και πάνω σε αυτήν τη μικρή κουκκίδα του χάρτη, τη Ρω, και πως αυτή είναι η αρχή και το τέλος της μικρής, μεγάλης μας πατρίδας. Οι περιπέτειες για την Κυρά της Ρω δεν τελείωσαν με την απελευθέρωση. Τον Αύγουστο του 1975, ο Τούρκος δημοσιογράφος Ομάρ Κασάρ και δύο ακόμα άτομα, παρακολουθώντας το νησί και εκμεταλλευόμενοι την ολιγοήμερη απουσία της για λόγους υγείας, αποβιβάστηκαν εκεί και τοποθέτησαν πάνω σ' ένα κοντάρι ψηλό την ημισέληνο. Η κυρά της Ρω την κατέβασε αμέσως όταν γύρισε. Την 1η Σεπτεμβρίου 1975 κατέπλευσε στο Καστελόριζο το ανθυποβρυχιακό σκάφος «Γ. Πεζόπουλος» για συμπαράσταση, όταν δεύτερη τουρκική σημαία τοποθετήθηκε αυτήν τη φορά στη νήσο Στρογγυλή απέναντι, στα νότια του Καστελορίζου.Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το Πολεμικό Ναυτικό, τη Βουλή των Ελλήνων, τον Δήμο Ρόδου και άλλους φορείς. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έστειλε ναυτικό άγημα και αντιπροσωπία του ΓΕΝ στο Καστελόριζο όπου, στις 23 Νοεμβρίου, της απένειμε το μετάλλιο για την πολεμική περίοδο 1941-1944, για τις «προσφερθείσες εθνικές υπηρεσίες της», όπως ανέφερε η απόφαση του Υπουργού Άμυνας. Η Δέσποινα Αχλαδιώτου κοιμήθηκε σε ηλικία 92 ετών, στις 13 Μαΐου 1982 και ετάφη με τιμές εθνικής ηρωίδας. κάτω από τον ιστό της σημαίας που χρόνια ύψωνε, δείχνοντας σε όλους την ελληνική ταυτότητα του νησιού. Η κυρά της Ρω, παράδειγμα καρτερίας και άδολου πατριωτισμού, δείχνει σε όλους μας τον δρόμο σε τούτους τους δίσεκτους και χαλεπούς καιρούς…Η κυρά της Ρω, που με κάθε ευκαιρία έλεγε και επαναλάμβανε: «Με την ελληνική σημαία υψωμένη και την αγάπη για την Ελλάδα βαθιά ριζωμένη μέσα μου, πέρασα όλες τις κακουχίες. Βέβαια η ζωή εδώ στη Ρω δεν είναι και τόσο ευχάριστη, αλλά νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα χαμένος όπως είσαι στο πέλαγος, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις τουρκικές ακτές. Την ελληνική σημαία θέλω να μου τη βάλουν μαζί μου, στον τάφο!»
(«Η κυρά της Ρω» της Άννα Ιακώβου).
ΝΤΙΝΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΗ
Εκπαιδευτικός στο Τ.Ε.Ι. της Λάρισας, από το Μονάγρι Λεμεσού