 |
ΚΙΤΣΟΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ |
Τα δημοτικά τραγούδια είναι η προφορική ποίηση του ελληνικού λαού της υπαίθρου, είναι η έκφραση των αγροτικών και ποιμενικών πληθυσμών που συνεχίζουν μία παράδοση χιλίων και πάνω χρόνων. Η καλλιέργεια του δημοτικού τραγουδιού μέσα στο χρόνο, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας συγκροτημένης λαϊκής ποίησης της οποίας τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η εκφραστική αμεσότητα, η συγκρατημένη λυρικότητα και η οργανική της σύνδεση με τη φύση. Στη σύγκριση των δημοτικών τραγουδιών με τα αρχαία λαϊκά άσματα βρίσκουμε τα δείγματα μιας αδιάσπαστης πολιτισμικής συνέχειας. Κάτι τέτοιο είναι φυσικό αφού η μεγάλη πλειοψηφία του αγροτικού πληθυσμού της ελληνικής χερσονήσου ζούσε μέσα στους αιώνες αποκλεισμένη από κάθε οργανωμένη παιδεία, αποκομμένη από κάθε πολιτισμική εξέλιξη που συντελούνταν στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Oι λαοί της υπαίθρου, φυσικοί κληρονόμοι της αρχαιότερης λαϊκής παράδοσης, βρήκαν μέσω του δημοτικού τραγουδιού μια διέξοδο στις πνευματικές τους ανησυχίες, μπόρεσαν να εκφράσουν τον εσωτερικό τους κόσμο αβίαστα, χωρίς να περιορίζονται από καλλιτεχνικά σχήματα και πολιτικά δρώμενα. Οι λαϊκοί ποιητές συντηρούσαν αυτό που τους εξέφραζε, ξεχνούσαν αυτό που δεν ικανοποιούσε τις πολιτισμικές τους ανάγκες και καινοτομούσαν όταν νέοι κοινωνικοί όροι έτειναν να επιβληθούν στους λαούς της υπαίθρου. Επειδή αυτή η διεργασία ήταν πολύ συντηρητική και οι αλλαγές στα δημοτικά τραγούδια έπαιρναν αιώνες για να γίνουν, μπορούμε μέσω αυτών να μελετήσουμε την κουλτούρα του ελληνικού λαού και το λαϊκό πολιτισμό του. Το γεγονός ότι οι συνθήκες διαβίωσης των αγροτικών πληθυσμών δεν άλλαξαν ουσιαστικά την περίοδο της τουρκοκρατίας (φεουδαρχική κοινωνική συγκρότηση, δεσποτική εξουσία, λίγα μεγάλα αστικά κέντρα) και το γεγονός ότι το δημοτικό τραγούδι παρουσιάζει τη μικρότερη ξενική επίδραση από κάθε άλλη πολιτισμική εκδήλωση του ελληνικού λαού, συνετέλεσαν στο ρίζωμα αυτής της προφορικής ποίησης και στη συγκρότηση μιας τέχνης που διαφύλαττε όλη τη σοφία και την ευαισθησία του απλού χωρικού και βοσκού της υπαίθρου. Το δημοτικό τραγούδι είναι πολύ σημαντικό γιατί μας δείχνει όχι μόνο την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας αλλά και τον τρόπο σκέψης των ανθρώπων που μιλούσαν αυτήν τη γλώσσα. Εκεί όπου δεν υπάρχει κανένα ιστορικό μνημείο, καμία γραπτή πηγή, υπάρχει το δημοτικό τραγούδι, ο αυθεντικότερο φορέας της ελληνικής λαϊκής κουλτούρας.