Η παραβολή του Ασώτου Υιού

Η παραβολή του Ασώτου Υιού. Ο Θεός είναι αγάπη

Άνθρωπός τις είχε δύο υιούς

Ο Ιησούς Χριστός με τη διδαχή και τη σταυρική Θυσία Του μας απεκάλυψε την αλήθεια για το Θεό Πατέρα. Επειδή "ο Θεός Πατέρας είναι ορατός μόνο στον κατά φύση Υιό Του". Έτσι μας βεβαίωσε ο ευαγγελιστής και Θεολόγος Ιωάννης: Θεόν ουδείς εώρακε πώποτε˙ Ο μονογενής Υιός, ο ων εις τον κόλπον του Πατρός, Εκείνος εξηγήσατο. Ο Χριστός λοιπόν μας εξήγησε ότι ο Θεός Πατήρ είναι μία πατρική Αγάπη, που συνεχώς προσφέρεται στον άνθρωπο. Και για να κατανοήσουμε την αλήθεια αυτή, ο Χριστός χρησιμοποίησε μία παραβολή, την παραβολή του σωθέντος ασώτου υιού.

Άνθρωπός τις. "Ο Κύριος ονομάζει παραβολικά τον εαυτό Του άνθρωπο, και αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο. Διότι αν έγινε πραγματικά άνθρωπος για τη σωτηρία μας, τι το παράδοξο να προβάλει τον εαυτό Του ως έναν άνθρωπο για την ωφέλειά μας, αυτός που είναι πάντοτε προστάτης της ψυχής και του σώματός μας, ως κύριος και δημιουργός και των δύο; Αυτός που παρουσίασε έργα υπερβολικής αγάπης και φροντίδας για μας, και πριν ακόμα δημιουργηθούμε;".

Η δημιουργία ολόκληρη είναι ένα ξεχείλισμα της θείας αγάπης. Ο Θεολόγος Γρηγόριος λέγει σχετικά: Δεν ήταν αρκετό στον πανάγαθο Θεό "να κινείται μόνο στη θεωρία του εαυτού Του, αλλά έπρεπε να εκχυθεί η θεία αγαθότητα και να εξαπλωθεί, για να γίνουν περισσότερα τα υπό του αγαθού Θεού ευεργετούμενα˙ και αυτό ήταν η απόδειξη της άπειρης αγαθότητός Του". 

Γι' αυτό ο Θεός δημιουργεί αρχικά τις αγγελικές Δυνάμεις. Στη συνέχεια "δημιουργεί δεύτερο κόσμο, υλικό και ορατό", δηλαδή όλο το σύμπαν που μας περιβάλλει. Η δημιουργία είναι μία αγαπητική κίνηση του Θεού. Ο άγιος Μάξιμος θεολογεί: Ο Θεός, "από το υπερβολικό μέγεθος του αγαθού έρωτος βγαίνει έξω από τον εαυτό Του (έξω εαυτού γίνεται), με τις πρόνοιές Του για όλα τα όντα, και κατά κάποιο τρόπο θέλγεται από αγαθότητα, αγάπη και έρωτα, και από την περιοχή του επάνω από όλα και της αφαίρεσης από όλα, κατεβαίνει στην περιοχή του μέσα στα πάντα με εκστατική υπερούσια δύναμη, χωρίς να εξέλθει από τον εαυτό Του. Γι' αυτό οι δεινοί στα θεία Τον αποκαλούν ζηλωτή, επειδή έχει μεγάλο αγαθό έρωτα προς τα όντα... Ονομάζουν το Θεό προβολέα και γεννήτορα της αγάπης και του έρωτος. Διότι εκείνα που υπήρχαν μέσα Του (δηλ. την αγάπη και τον έρωτα), τα επέκτεινε προς τα έξω, στα κτίσματα. Γι' αυτό έχει λεχθεί: Ο Θεός αγάπη εστί".

Ο Θεός πριν ακόμη δημιουργήσει τον άνθρωπο φανέρωσε την αγάπη Του γι' αυτόν: "Πριν από μας, για χάρη μας, έπλασε τους Αγγέλους για να αποστέλλονται ως διάκονοι, όπως λέγει ο απόστολος Παύλος, διά τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν. 

Πριν από μας, για χάρη μας, έστησε το θόλο του ουρανού,... θεμελίωσε τη γη, άπλωσε τη θάλασσα... Όσο για την ηθική μας βελτίωση και την καθοδήγηση προς την αρετή, τι δεν έκανε ο φιλάγαθος Δεσπότης; Τον ίδιο αυτό αισθητό κόσμο κατασκεύασε ο Θεός σαν ένα καθρέπτη των υπερκοσμίων, ώστε με την πνευματική θεωρία του να ανεβαίνουμε, σαν με θαυμάσια κλίμακα, προς τα υπερκόσμια".

Σκοπός της δημιουργίας του κόσμου και του ίδιου του ανθρώπου ήταν να γίνει ο άνθρωπος κοινωνός της θείας αγάπης. Επειδή "δεν έπρεπε να παραμένει αθέατο το φως, και η θεία δόξα αμάρτυρη, και η θεία αγαθότητα αναπόλαυστη. Δεν έπρεπε και τα άλλα θεία αγαθά να παραμένουν ανενέργητα, δηλαδή χωρίς να υπάρχει εκείνος που θα γινόταν μέτοχός τους".

Εφ' όσον ο σκοπός της δημιουργίας του ανθρώπου ήταν να γίνει μέτοχος των θείων αγαθών, ο άνθρωπος "κοσμήθηκε από το Θεό με τη ζωή, το λόγο, τη σοφία και με όλα τα θεοπρεπή αγαθά, ώστε με καθένα από αυτά να επιθυμεί το συγγενές θείο αγαθό". Όλα αυτά τα αγαθά ονομάζονται με μία έκφραση: κατ' εικόνα Θεού.

Ο Θεός αφού δημιούργησε τον άνθρωπο, έθετο αυτόν εν τω παραδείσω της τρυφής, εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν. Μέσα στον Παράδεισο ο άνθρωπος ζούσε την κοινωνία με το Θεό, "έχοντας ως κατοικία του τον ένοικό του Θεό και ένδυμα ένδοξο τον ίδιο το Θεό,... απολαμβάνοντας το μοναδικό γλυκύτατο καρπό, δηλαδή τη θεωρία του προσώπου Του, σαν άλλος άγγελος". Η θέα του Θεού ήταν η χαρά και η τροφή των πρωτόπλαστων.

Το ύψιστο αγαθό το οποίο δωρήθηκε στον άνθρωπο από το Δημιουργό ήταν "η παραμονή του κοντά στο Θεό και η διά της αγάπης ένωσή του με Αυτόν". Αυτή τη θεία δωρεά έπρεπε να εργάζεται και να φυλάσση ο άνθρωπος μέσα στον Παράδεισο της θείας αγάπης. Και η εργασία αυτή, που θα γινόταν με την ελεύθερη θέληση του ανθρώπου, θα ήταν η μετάβαση από το κατ' εικόνα στο καθ' ομοίωσιν.

Το κατ' εικόνα συνυπάρχει στον άνθρωπο εξ' αρχής. Όμως "το να γίνουμε καθ' ομοίωσιν Θεού κατορθώνεται από εμάς τους ίδιους με την προαίρεσή μας... Ο Κύριος, δίνοντάς μας τη δύναμη να Του μοιάσουμε, μας άφησε να εργαζόμαστε την προς τον Θεόν ομοίωση, ώστε ο ουράνιος μισθός μας να φανερώνει την εργασία μας".

Ο Θεός είναι η Αγάπη, και η αρετή που θα τελειοποιήσει την ομοίωσή μας με το Θεό είναι η αρετή της αγάπης: "Όπως σε μία εικόνα, αφού προστεθεί το πιο ζωηρό από όλα τα χρώματα, τότε επιτυγχάνεται η ομοιότητα με το πρωτότυπο,... έτσι συμβαίνει και σ' εκείνους τους οποίους η Χάρις αναζωγραφεί προς τη θεία ομοίωση: προστιθέμενος ο φωτισμός της αγάπης, φανερώνει ότι το κατ' εικόνα ευρίσκεται στη λαμπρότητα του καθ' ομοίωσιν".

Ο άνθρωπος ομοιάζει με το Θεό διά της αγάπης: "Όλοι οι Άγιοι φθάνουν στην τελειότητα και γίνονται όμοιοι με το Θεό με την υπερεκχείλιση της αγάπης τους και της φιλανθρωπίας προς όλους. Αυτό το σημείο επιδιώκουν οι Άγιοι για να μοιάσουν με το Θεό: την τέλεια αγάπη".

Άνθρωπός τις είχε δύο υιούς. Η παραβολή μιλά για δύο υιούς, "διότι η διαφορά της προαιρέσεως χώρισε στα δύο τη μία ανθρώπινη φύση, και η διάκριση μεταξύ αρετής και κακίας χώρισε το πλήθος των ανθρώπων σε δύο κατηγορίες". Στην παραβολή, ο Χριστός "ονομάζει άνθρωπο τον φιλάνθρωπο Πατέρα και Θεό, και υιούς Του ονομάζει κάθε δίκαιο και κάθε αμαρτωλό. Ο Θεός είναι πατέρας και των δικαίων και των αμαρτωλών, διότι όλοι έχουν υιοθετηθεί με το άγιο Βάπτισμα και η παραβολή αναφέρεται σε πιστούς".

Ο Θεός ονομάζεται άνθρωπος που έχει δύο παιδιά. Με την αγαπητική σχέση πατέρα και παιδιού, ο Χριστός μας αποκαλύπτει ότι ο Θεός αγάπη εστί. Είναι "η πηγή της αγάπης" από την οποία ο άνθρωπος δέχεται την αγάπη. Και επειδή η αγάπη εκφράζεται με το δυνατότερο τρόπο στη σχέση του πατέρα με τα παιδιά του, ο Θεός ονομάζει, ο Θεός ονομάζει τον εαυτό Του άνθρωπο και πατέρα όλων μας. Διότι "αφ' ενός έγινε άνθρωπος για χάρη μας, και αφ' ετέρου μας αναγέννησε με το άγιο Βάπτισμα". Από τις πρώτες λέξεις της παραβολής βλέπουμε ότι ο Χριστός την είπε για να μας αποκαλύψει το μέγεθος και το ήθος της αγάπης του Θεού.
Ο Θεός είναι η αγάπη και ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ' εικόνα Θεού, άρα ο άνθρωπος είναι μία εικόνα της αγάπης. Ο άνθρωπος κατοίκησε στον Παράδεισο για να μετέχει στην αγάπη του Θεού. Διότι "Παράδεισος είναι η αγάπη του Θεού". Όμως ο άνθρωπος δεν τίμησε τις θείες δωρεές και διάλεξε αντί της ζωής το θάνατο, αντί της αγάπης το μίσος. όμως ο άσωτος υιός, έφυγε από τον Παράδεισο εις χώραν μακράν της Αγάπης. Απομακρύνθηκε από τον φιλότεκνο Πατέρα και από τον ευλογημένο Οίκο της πατρικής αγάπης.

Η παραβολή του Ασώτου Υιού

Σχόλια υπό το φως των αγίων Πατέρων

Ιερομονάχου Γρηγορίου 

Ιερό Κουτλουμουσιανόν Κελλίον Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Άγιον Όρος

σελ. 21-26

Ἐπιμέλεια κειμένου   Αναβάσεις