Πολυεπίπεδη
συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, μετά την υπογραφή του «μνημονίου
συναντίληψης» με τις ευχές και τη σφραγίδα των ΗΠΑ
Αν όπως λένε «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός», τότε η
υπογραφή του μνημονίου συναντίληψης για θέματα ενέργειας, που υπέγραψαν η
Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ την περασμένη Πέμπτη στη Λευκωσία, είναι ένα
μεγάλο βήμα προς το διακηρυγμένο στόχο μια ευρύτερης και πολυεπίπεδης
συνεργασίας.
Χωρίς κάποιος να υποτιμά την πρακτική πτυχή της συμφωνίας, το πολιτικό μήνυμα είναι πολύ ισχυρότερο, και, όπως εκτιμούν κυβερνητικοί κύκλοι στη Λευκωσία, «δεν αποτελεί υπερβολή η πρόβλεψη για αλλαγή του γεωπολιτικού χάρτη στην ανατολική Μεσόγειο». Σημαντική θεωρείται και η στήριξη αυτής της τριμερούς συνεργασίας τόσο από την Ε.Ε. όσο και από τις ΗΠΑ, καθώς τα κοιτάσματα φυσικού αερίου δίνουν απαντήσεις σε ενεργειακά αδιέξοδα.
Αρχή με ηλεκτρισμό
Η διασύνδεση των δικτύων παροχής ηλεκτρικού ρεύματος με
καλώδιο υψηλής τάσης, εν πρώτοις βοηθά την Κύπρο να κόψει το γόρδιο δεσμό της
γεωγραφικής απομόνωσης. Λόγω αυτής της απομόνωσης αναγκάστηκε το καλοκαίρι του
2011 να καταφύγει στο ψευδοκράτος, αναζητώντας ηλεκτρισμό για να καλύψει τα
κενά που δημιουργήθηκαν από την καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού στην
περιοχή Βασιλικού, από την έκρηξη στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης». Θα
μπορεί πλέον να προμηθεύεται ηλεκτρισμό, και μάλιστα σχεδόν στη μισή τιμή από
αυτή που κοστίζει η παραγωγή του στην Κύπρο, από το Ισραήλ, ενώ σε μελλοντικό
στάδιο θα μπορεί να εξάγει ηλεκτρικό ρεύμα, όταν το φυσικό αέριο θα
χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για τις ηλεκτρογεννήτριες της ΑΗΚ (Αρχή Ηλεκτρισμού
Κύπρου).
Παράλληλα διανοίγονται προοπτικές ενεργειακής σύνδεσης με την Ελλάδα και την υπόλοιπη Ε.Ε. Αυτές οι προοπτικές θεωρούνται ιδιαίτερα συμφέρουσες για το Ισραήλ, το οποίο επιζητούσε ενεργειακή γέφυρα με την Ευρώπη. Εκ των πραγμάτων, η Ελλάδα παίζει το ρόλο αυτής της γέφυρας και καθίσταται ενεργειακός κόμβος.
Συνέχεια με αγωγούς
Το «πείραμα» της ηλεκτρικής σύνδεσης θα αποτελέσει και το
υπόβαθρο για το επόμενο βήμα, που είναι η κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού
αερίου, αλλά και η δημιουργία αποθηκευτικού αγωγού που θα αυξήσει τα άμεσα
διαθέσιμα αποθέματα που μπορούν να διατηρούν οι τρεις χώρες και ενδεχομένως και
άλλες χώρες της περιοχής.
Οι εκτιμήσεις παραγόντων, που ασχολούνται με τις έρευνες στην ΑΟΖ της Κύπρου και του Ισραήλ, θεωρούν σχεδόν βέβαιη και την ύπαρξη αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων και στην ΑΟΖ της Ελλάδας. Κάτι τέτοιο μετατρέπει τις τρεις χώρες σε μια από τις πλέον υπολογίσιμες ενεργειακές δυνάμεις, αλλάζοντας και τη γεωπολιτική τους υπόσταση, αλλά και τις ισορροπίες. Παράλληλα απομακρύνει ακόμα περισσότερο την επίτευξη των φιλοδοξιών της Τουρκίας για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω των εδαφών της, χωρίς να προχωρήσει στις αναγκαίες κινήσεις που θα οδηγήσουν σε επίλυση του Κυπριακού.
Η τριμερής συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη χωρίς τη θωράκιση των συμφερόντων των δύο χωρών από απειλές, οι οποίες κάθε άλλο παρά ασυνήθεις είναι στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Για το λόγο αυτό προχωρεί στο παρασκήνιο η διαδικασία δημιουργίας πυλώνων ενεργειακής ασφάλειας, που εκ των πραγμάτων σημαίνει στρατιωτική συνεργασία. Οι συνθήκες, όπως ανέφεραν στρατιωτικοί κύκλοι στη Λευκωσία, είναι ιδανικές, καθώς πέραν των συμφερόντων των τριών χωρών, υπάρχει επίδειξη ενδιαφέροντος και από άλλες χώρες, εταιρείες των οποίων έχουν εμπλακεί στις έρευνες για υδρογονάνθρακες.
Δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν τυχαίες οι ασκήσεις «έρευνας και διάσωσης» που γίνονται σε διμερές επίπεδο, αλλά και η άσκηση που προγραμματίζεται για το φθινόπωρο με τη συμμετοχή αεροναυτικών δυνάμεων Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Η ανάγκη σταθερότητας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, κατά τις ίδιες εκτιμήσεις, θα λειτουργήσει υποβοηθητικά και προς την κατεύθυνση επίλυσης του Παλαιστινιακού και του Κυπριακού, καθώς θα προκύψουν οφέλη για όλες τις πλευρές.
Ο «ιός» του Νότου
Η υπογραφή της συμφωνίας δίνει πολύτιμη ανάσα και στη
δοκιμαζόμενη κυπριακή οικονομία.
Λίγες μέρες πριν, η τρόικα είχε ολοκληρώσει την αξιολόγηση της εφαρμογής του άλλου «μνημονίου», διαπιστώνοντας ότι βρίσκεται «εντός τροχιάς», μετά το βαθύ κούρεμα των καταθέσεων κατά 47,5%.
Πίσω από τις λέξεις και τους αριθμούς, τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Η ανεργία έχει ξεφύγει και η Κύπρος τής πλήρους απασχόλησης, που έκανε εισαγωγή προσωπικού από το εξωτερικό, έχει ήδη 78.000 ανέργους (17,3%), καταλαμβάνοντας την «τιμητική» τέταρτη θέση μετά την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι έως το τέλος του 2013 η ανεργία θα έχει φτάσει στο 20%, οι άνεργοι θα έχουν ξεπεράσει τους 100.000 και ένας στους τέσσερις Κυπρίους δεν θα έχει δουλειά.
Ενδεχομένως τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν και μια αισιόδοξη οπτική, αν η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών οδηγούσε σε επανεκκίνηση της οικονομίας, η οποία θα δημιουργούσε και νέες θέσεις εργασίας. Αυτό μάλλον δεν μπορεί να συμβεί με ύφεση που αγγίζει το 6% (και αναμένεται να αυξηθεί) και συρρίκνωση της παραγωγής κατά 14% την περίοδο 2013-2014.
Επακόλουθο της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί είναι η τεράστια κρίση στην αγορά ακινήτων, η οποία παραμένει παγωμένη, με τις τιμές να γίνονται όλο και περισσότερο δυσπρόσιτες. Διέξοδο φαίνεται να αποτελούν οι Κινέζοι επιχειρηματίες που μπορούν, παράλληλα με ένα ακριβό ακίνητο, να εξασφαλίσουν και άδεια μόνιμης παραμονής στην Κύπρο, με προοπτική απόκτησης κυπριακής υπηκοότητας.
Εκ των πραγμάτων, η αξιοποίηση του φυσικού αερίου δείχνει να είναι μια αχτίδα φωτός. Το σίγουρο είναι πως όταν ξεκινήσουν οι διαδικασίες για προπώληση αερίου και δημιουργία υποδομών για υγροποίησή του στην Κύπρο, θα υπάρξει αναθέρμανση της οικονομίας, η οποία πρέπει όμως πρώτα να κλείσει τις πληγές των αποφάσεων του Eurogroup του Μαρτίου του 2013. Μέχρι τότε ο «ιός» του ευρωπαϊκού Νότου θα κρατά την Κύπρο στην καραντίνα. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ