Των Dorian Jones και Jamie Dettmer – (Επιμέλεια:
Δημήτρης Μανής)
Την έντονη αποστροφή τους για την Ευρωπαϊκή Ενωση
εκφράζουν δημοσίως τις τελευταίες ημέρες ανώτεροι αξιωματούχοι της τουρκικής
κυβέρνησης με ορισμένους, μάλιστα, να υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα πρέπει να εγκαταλείψει την προοπτική ένταξης στο
ευρωπαϊκό μπλοκ.
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα ανέφερε πρόσφατα ο Γιγίτ Μπουλούτ, πρώην
δημοσιογράφος και σήμερα ανώτατος σύμβουλος του Πρωθυπουργού Ερντογάν, οποίος
σε άρθρο που δημοσίευσε, την περασμένη εβδομάδα, υποστηρίζει ότι «η Τουρκία θα
πρέπει να εγκαταλείψει άμεσα τα σενάρια ένταξης της στην ΕΕ και θα πρέπει να
επιδιώξει την ηγετική της παρουσία στην Μέση Ανατολή, την κεντρική Ασία και την
Αφρική».
Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Εγκεμέν Μπαγίς, ανώτατος
διαπραγματευτής της Άγκυρας στις συνομιλίες για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ
δήλωσε ότι «η Τουρκία δεν θα πρέπει να
ενταχθεί στο ευρωπαϊκό μπλοκ εξαιτίας της προκατειλημμένης συμπεριφοράς που
έχουν ορισμένες χώρες – μέλη της Ένωσης απέναντι της» και πρόσθεσε ότι «η ΕΕ διανύει μια περίοδο όπου καλείται να
αντιμετωπίσει την πραγματικότητα».
Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, φέρεται να είναι εξοργισμένος με τις δυτικές χώρες εξαιτίας της μη στρατιωτικής επέμβασης στην γειτονική του Συρία, κάτι που ο ίδιος και η κυβέρνηση του προωθούσε με ιδιαίτερο σθένος, καθώς επίσης και για την έντονη κριτική που άσκησαν όλες οι χώρες του δυτικού κόσμου στις βίαιες επιχειρήσεις των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας σε βάρος ειρηνικών διαδηλωτών στο Πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης.
Προβληματισμό στην τουρκική ηγεσία έχουν προκαλέσει και οι εξελίξεις στην Αίγυπτο, μετά την επέμβαση του στρατού και την απομάκρυνση του Προέδρου Μόρσι, ο οποίος έχαιρε της υποστήριξης του κ. Ερντογάν. Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας είχε κατηγορήσει τότε τις δυτικές χώρες για υποκρισία, ενώ είχε υποστηρίξει ότι το Ισραήλ ενορχήστρωσε την απομάκρυνση του Μοχάμεντ Μόρσι.
Ο τούρκος πολιτικός αναλυτής, Εμρέ Ουσλού, υποστηρίζει ότι οι δηλώσεις του κ. Μπουλούτ αποτελούν ξεκάθαρο δείγμα της στροφής προς την Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία που επιδιώκει η τουρκική ηγεσία, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «ο κ. Ερντογάν έχει στόχο να γίνει ο ηγέτης της Μέσης Ανατολής και θέλει η Τουρκία να εξελιχθεί σε υπερδύναμη της περιοχής», ενώ επισημαίνει ότι «ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας είναι νοσταλγός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».
Στις αρχές του έτους ο ίδιος ο κ. Ερντογάν είχε δηλώσει ότι μια εναλλακτική λύση, σε περίπτωση που δεν προχωρήσει η ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, θα είναι ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ). Στο συγκεκριμένο οργανισμό συμμετέχουν τέσσερις χώρες που έχουν πολλά κοινά με την Τουρκία. Οι χώρες αυτές είναι το Καζακστάν, το Τατζικιστάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν, ενώ το οργανισμό στηρίζουν η Ρωσία και η Κίνα.
Ωστόσο, ο Μουράτ Μπιλχάν, αντιπρόεδρος του Τουρκο-ασιατικού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών, υποστηρίζει ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ καθιστά ανεδαφικές τις όποιες βλέψεις της τουρκικής ηγεσίας για στενότερους δεσμούς με τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης.
Όπως λέει «Ούτε ο ΟΣΣ θέλει την Τουρκία στους κόλπους του γιατί την θεωρεί Δούρειο Ίππο της δύσης. Η Τουρκία θέλει να λάβει ρόλο παρατηρητή στον Οργανισμό, αλλά ούτε αυτό της έχει αναγνωριστεί».
Παράλληλα, ο κ. Μπιλχάν, υπενθυμίζει ότι η Τουρκία είχε εντελώς διαφορετική προσέγγιση όσον αφορά την επίλυση της συριακής κρίσης σε σχέση με αυτή που είχαν οι χώρες του ΟΣΣ, αλλά και βασικοί υποστηρικτές τους που είναι η Μόσχα και το Πεκίνο.
Από την άλλη πλευρά, ο Τσενγκίζ Ακτάρ, πολιτικός επιστήμονας και αρθρογράφος στην τουρκική εφημερίδα «Ταράφ» υποστηρίζει ότι δηλώσεις σαν και αυτές των κ. Μπαγίς και Μπουλούτ «παραμένουν σε ρητορικό επίπεδο και αυτοί που τις κάνουν ευελπιστούν ότι θα κερδίσουν πόντους στην κοινή γνώμη, απλά και μόνο γιατί επιτίθενται στην ΕΕ».
Είναι γεγονός ότι οι προτιμήσεις του τουρκικού λαού σχετικά με το ενδεχόμενο ένταξης της χώρας στην ΕΕ έχουν αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Το 2004 το 74% των τούρκων επιθυμούσαν ένταξη της χώρας στην ΕΕ και σήμερα το ποσοστό αυτό ανέρχεται μόλις στο 44%. Όσον αφορά το εσωτερικό της χώρας, οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την αλλαγή πορείας είναι, μεταξύ άλλων, η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια που ξύπνησε τον πληθυσμό στο ανατολικό τμήμα της χώρας, το οποίο αισθάνεται πολύ πιο κοντά στην Ασία παρά στην Ευρώπη, αλλά και το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια η τουρκική ηγεσία δεν κατάφερε να ανοίξει απολύτως κανένα από τα κεφάλαια που εμποδίζουν την ένταξη της στην ΕΕ. Από τους εξωτερικούς παράγοντες, καθοριστικό ρόλο έπαιξε η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση που βιώνουν πολλές χώρες – μέλη της Ένωσης και κυρίως η πολιτική λιτότητας που εφαρμόζεται στον ευρωπαϊκό νότο.
Με τις ασιατικές πόρτες κλειστές και την Ευρώπη να απομακρύνεται ο Τσενγκίζ Ακτάρ υποστηρίζει ότι η Άγκυρα οδηγείται σε διπλωματική απομόνωση.
Όπως λέει «Όλη αυτή η αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών δεν έχει απλά αποτύχει, αλλά έχει βλάψει και τους υπάρχοντες στρατηγικούς δεσμούς που είχε η Τουρκία με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ».
Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ είναι μια διαδικασία που ξεκίνησε πριν από 25 χρόνια, αλλά προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς η κοινή γνώμη στις χώρες – μέλη της ΕΕ δεν επιθυμεί την πλήρη ένταξη της Τουρκίας φοβούμενη κύμα τούρκων μεταναστών, αλλά κυρίως γιατί η Ελλάδα κι η Κύπρος αντιστέκονται σθεναρά έως ότου βρεθεί μια αποδεκτή λύση στο Κυπριακό Πρόβλημα.
Read more: mignatiou.com