Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη
Οι δυνάμεις γύρω από τη Συρία «συνωστίζονται»: Στην
Ανατολική Μεσόγειο τα σκάφη διαφόρων χωρών «συνωστίζονται» σε ένα σχετικά μικρό
και περιορισμένο θαλάσσιο περιβάλλον. Στην Ερυθρά Θάλασσα, οι ΗΠΑ έχουν στείλει
το USS Nimitz με σκοπό τι; Να χτυπήσει εξ αποστάσεως τη Συρία αλλά και να
ρίχνει και μια ματιά προς το Ιράν και τον Κόλπο.
Στην ξηρά γύρω από τη Συρία τα πράγματα είναι ακόμα ποιο τεταμένα. Η Τουρκία μεταφέρει στρατεύματα, πυραυλικά συστήματα και τεθωρακισμένα στη μεθόριο. Η Ιορδανία έχει μετατραπεί σε βάση επιχειρήσεων και υποστήριξης των δυνητικών δυνάμεων εισβολής ή/και αεροπορικής προσβολής. Όλα τα γειτνιάζοντα πολεμικά αεροδρόμια στην ευρύτερη περιοχή του Κόλπου και της Μέσης Ανατολής φιλοξενούν μαχητικά αεροσκάφη της Αεροπορίας των ΗΠΑ. Το Ισραήλ έχει προχωρήσει σε μερική επιστράτευση. Η Χεζμπολάχ φαίνεται έτοιμη να δημιουργήσει και αυτή νέους «μάρτυρες», ενώ στον Λίβανο και στο Ιράκ οι αντιμαχόμενες θρησκευτικές φράξιες και σέχτες ακονίζουν τα μαχαίρια τους τα ήδη ματωμένα από τις πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις των τελευταίων εβδομάδων.
Στο πολιτικό δε πεδίο τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα αφού η εμφανής ένταση στην σύνοδο των G-20 ήταν διάχυτη στην αίθουσα των συνεδριάσεων αλλά και στα παρασκήνια με τις προσβολές σε προσωπικό και εθνικό επίπεδο να μας θυμίζουν καταστάσεις άλλων εποχών και περιόδων.
Και πριν στεγνώσει το μελάνι από την «αιφνίδια» συνάντηση Ομπάμα-Πούτιν, τα όργανα άρχισαν ξανά με τον Αμερικανό πρόεδρο να διαρρέει ότι φυσικά και έχει την δυνατότητα να παρακάμψει το Κογκρέσο εάν αυτό το απαιτούν οι περιστάσεις μια στάση που παραμένει αμφίβολη με τις πληροφορίες να αλλάζουν συνεχώς αποκαλύπτοντας στρατηγική σύγχυση. Η συγκεκριμένη θέση δημοσιοποιήθηκε τόσο μέσω τρίτων όσο και έμμεσα από τον ίδιο στις δηλώσεις τους στους δημοσιογράφους.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος Πούτιν, κράτησε και αυτός μία στάση η οποία δεν θυμίζει σε τίποτα τη ρωσική στάση στο θέμα του Κοσσυφοπεδίου, αλλά και στις περιπτώσεις του Ιράκ και της Λιβύης, όπου στην πρώτη περίπτωση η Μόσχα υπό την ηγεσία του Γιέλτσιν δεν διανοούταν καν να αντιδράσει πέραν του ρητορικού επιπέδου, ενώ στο θέμα του Ιράκ η Ρωσία θα έπρεπε να φτιάξει ένα άγαλμα στον πρόεδρο Μπους αφού με τις κινήσεις τους έστειλε την τιμή του πετρελαίου σε τέτοια ύψη ώστε να επιτρέψει στην Μόσχα να ξεχρεώσει χρέη επιπέδου ελληνικών μνημονίων.
Στη δε Λιβύη, τα συμφέροντα της Ρωσίας δεν μπορούμε να πούμε ότι τέθηκαν σε κίνδυνο στον βαθμό ώστε να διακινδυνεύσει μία μεγάλης κλίμακας εμπλοκή με τη Δύση. Επειδή όμως η περίπτωση της Συρίας δεν συγκρίνεται σε τίποτα με τις τρεις προαναφερόμενες χώρες και ιστορικές περιόδους, είναι πολύ πιθανόν πλέον να δούμε μία πιο έντονη ρωσική εμπλοκή στην επικείμενη – εκτός πλέον συγκλονιστικού απροόπτου – επίθεση των ΗΠΑ στη Συρία.
Με λίγα λόγια, στην περιοχή μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι έχει συσσωρευτεί μία «κρίσιμη μάζα» στρατιωτικής ισχύος, θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, πολιτικού πονταρίσματος και ιδεολογικο-πολιτικής αντιπαράθεσης η οποία σε κάποιες περιπτώσεις αφορά έναν αγώνα ζωής ή θανάτου, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολο να εκτονωθεί αναίμακτα τόση ένταση.
Τα ερωτήματα πλέον που μένει να απαντηθούν είναι τα
κάτωθι:
Πότε ακριβώς οι δυτικοί με τους άραβες συμμάχους τους θα κάνουν την πρώτη κίνηση; Μάλλον μετά την ερχόμενη Τρίτη, αλλά όχι πολύ αργότερα (να θυμηθούμε ότι πλησιάζει και η επέτειος της 11ης Σεπτεμβρίου).
Τι θα περιλαμβάνουν οι στόχοι τους; Το πιθανότερο είναι να γίνει μία έντονη προσπάθεια να χτυπηθούν τόσο στόχοι οι οποίοι θα μειώσουν την ικανότητα της Δαμασκού να χρησιμοποιήσει χημικά αλλά όχι μόνο. Αξίζει να προσέξουμε ότι το χρονικό παράθυρο 60+30 ημέρες δηλαδή μία περίοδος τριών μηνών, μόνο ως επιβεβαίωση μίας περιορισμένης εμπλοκής δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αφού το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα δικαιολογείται μόνο εάν κάποιος θέλει να καταστρέψει ολόκληρη την αμυντική ικανότητα της Δαμασκού. Μάλλον ως καθησυχασμός της αμερικανικής κοινής γνώμης ότι δεν θα είναι Αφγανιστάν ή Ιράκ η εμπλοκή μπορεί να ερμηνευθεί.
Να υπενθυμίσουμε ότι στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου οι επιχειρήσεις και οι βομβαρδισμοί της Σερβίας κράτησαν 90 ημέρες περίπου. Με άλλα λόγια, το χρονικό παράθυρο επιτρεπόμενης δράσης μας προϊδεάζει για προσπάθεια αλλαγής της ισορροπίας του πεδίου της μάχης και όχι για «χειρουργικής ακρίβειας σύντομα πλήγματα κατά 50-60 συγκεκριμένων στόχων» που έχουν να κάνουν με όπλα μαζικής καταστροφής.
Εάν γίνουν τα πράγματα έτσι τι ακριβώς θα επιδιώξουν οι ΗΠΑ και σύμμαχοι τους; Στη χειρότερη για αυτούς περίπτωση απλά να εξισορροπήσουν το πεδίο της μάχης έτσι ώστε να οδηγηθούμε σε διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Στην καλύτερη για τους ίδιους κατάσταση, να ανατρέψουν ολοκληρωτικά τις ισορροπίες και να οδηγήσουν σε μία καθαρή νίκη τους αντικαθεστωτικούς. Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι Σουνίτες Άραβες που υποκινούν τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, καθώς και η Τουρκία, επιθυμούν διακαώς την πλήρη εξολόθρευση του καθεστώτος και την λήξη του πολέμου με ένα αποτέλεσμα τύπου Καντάφι. Αυτό συμβαίνει διότι οι Σουνίτες ισλαμιστές βλέπουν στους Αλαουίτες και στους κοσμικούς της Συρίας τον απόλυτο εχθρό και τον πολυτιμότερο σύμμαχο του Ιράν.
Οι Τούρκοι ελπίζουν ότι μόνο με μία ενωμένη Σουνιτική – ακόμα και πλήρως εξτρεμιστική – Συρία δεν θα δούνε τους Κούρδους να δημιουργούν ανεξάρτητο κράτος. Το κρίσιμο ερώτημα πλέον είναι το τι ακριβώς θέλουν οι ΗΠΑ. Από τα λεγόμενά τους αναφορικά με την επέμβαση μάλλον εξάγεται το συμπέρασμα ότι δεν θα ήταν αδιάφοροι στην εύρεση μίας συμβιβαστικής λύσης μεταξύ των αντιμαχομένων. Από τις κινήσεις του όμως συνάγεται ότι ετοιμάζονται για έναν πόλεμο μεγαλύτερης κλίμακας σε σχέση με αυτό που λένε, διότι σε αυτό το αποτέλεσμα τους σέρνει η ατυχής διαχείριση της κρίσης.
Τι θα κάνει τέλος η Ρωσία σε μία περίπτωση πολεμικής εμπλοκής της Δύσης και των Αράβων συμμάχων τους στη Συρία; Εκτιμούμε ότι η αντίδραση της Μόσχας θα είναι ανάλογη των κινήσεων των συμμάχων, δηλαδή εάν διαπιστωθεί ότι τα χτυπήματα θα περιοριστούν στο χημικό οπλοστάσιο και την υποβάθμιση της μαχητικής ισχύος του συριακού καθεστώτος, μπορεί να μην αντιδράσει σε μεγάλο βαθμό. Εάν όμως διαπιστωθεί ότι οι κινήσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους έχουν ευρύτερους σκοπούς, όπως η ρωσική «κόκκινη γραμμή» μέχρι στιγμής, δηλαδή η απομάκρυνση του Άσαντ, τότε η αντίδραση θα μπορούσε να περιλαμβάνει από όλα αυτά που είπε ο πρόεδρος Πούτιν ότι θα κάνει (οικονομική, στρατιωτική και ανθρωπιστική βοήθεια), έως και κάποιου είδους άμεση εμπλοκή, αφού με τέτοιο «συνωστισμό» στην ευρύτερη θαλάσσια και χερσαία περιοχή τα «ατυχήματα» δεν μπορούν να λείψουν.
Κλείνουμε το συγκεκριμένο σημείωμα με την επισήμανση, ότι η περίπτωση της Συρίας, ότι και να συμβεί από εδώ και πέρα, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να προσομοιάσει τις εμπλοκές στα Βαλκάνια ή στο Ιράκ ή στη Βόρεια Αφρική, αλλά περισσότερο θα μας οδηγήσει σε καταστάσεις τύπου Βιετνάμ, όχι τόσο από το αποτέλεσμα, όσο από τις διεθνείς επιπλοκές, τη χρονική διάρκεια, της αυξομειώσεις των εντάσεων, των διεθνών και κοινωνικών αντιδράσεων και των οικονομικο-πολιτικών συνεπειών.
Το σίγουρο είναι πως όταν η διπλωματία σιωπά, τον λόγο τον παίρνουν τα κανόνια. Στην Αγία Πετρούπολη δυστυχώς δεν φάνηκε να οδηγούμαστε προς την πρώτη επιλογή, αντιθέτως, με τη λήξη της συνόδου ο καθείς φάνηκε να κρατάει τις θέσεις του τις οποίες εξέφρασε ακόμα πιο καθαρά, ακόμα πιο κρυστάλλινα. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον το επερχόμενο «Βιετνάμ» να μην εξελιχθεί σε «Σεράγεβο» του 1914, διότι τότε θα πράγματα θα λάβουν άλλη τροπή.