Γιὰ πρώτη φορὰ μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια ἐργασιῶν ἀνακίνησης καὶ ἀναστύλωσης τῆς ἱστορικῆς μονῆς τῆς Παναγιᾶς Σουμελᾶ τοῦ Πόντου, μὲ τὴν ξεχωριστὴ σημασία της γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, οἱ Τοῦρκοι ἄνοιξαν τὶς πύλες τοῦ Βαπτιστηρίου καὶ τοῦ λεγόμενου, Cile Odasi, (Κελὶ Δοκιμασίας). Ἐκεῖ, μόλις εἰσῆλθε τὸ φῶς τοῦ ἥλιου, ἔμειναν ἔκθαμβοι ἀπὸ τὴν ἀνακάλυψη μίας μοναδικῆς περίτεχνης τοιχογραφίας τῆς Παναγιᾶς μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ στὴν στοργικὴ ἀγκαλιά της.
Ὅπως ἀναφέρει ἡ ἀνακοίνωση τοῦ τουρκικοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ, ποὺ ἐποπτεύει τῶν ἐργασιῶν τῆς ἀνακαίνισης τῆς ἱερᾶς ἑλληνορθόδοξης σταυροπηγιακῆς μονῆς τῆς Παναγιᾶς Σουμελᾶ, μετὰ ἀπὸ 16 χρόνια τῶν ἐργασιῶν ἀνακαίνισης οἱ εἰδικοὶ ἐρευνητὲς εἰσῆλθαν γιὰ πρώτη φορὰ στὸ Βαπτιστήριο τῆς μονῆς καὶ στὸ Cile
Odasi. Ἐκεῖ ἔκθαμβοι ἀνακάλυψαν μία περίτεχνη τοιχογραφία τῆς Παναγίας ποὺ εἶχε μείνει μέχρι σήμερα στὸ σκοτάδι ἀπὸ τότε ποὺ οἱ Πόντιοι ἐγκατέλειψαν τὸν Πόντο, μέσα στὸ αἷμα τῆς φρικτῆς γενοκτονίας τῶν Ποντίων. Ἡ τοιχογραφία αὐτὴ προκάλεσε τὸ δέος τῶν Τούρκων, ποὺ ἐργάζονταν σὲ αὐτὴ τὴν πτέρυγα τῆς μονῆς, ἡ ὁποία ἐπιφυλάσσει συνεχῶς καὶ καινούργιες ἐκπλήξεις γιὰ τὰ σημάδια τῆς παρουσίας τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία ποτὲ δὲν ἐγκατέλειψε τὴν ἱστορικὴ καὶ ἱερὴ μονὴ τῆς παρά του ὅτι ἐπὶ πολλὲς δεκαετίες δὲν ἀκούγονταν οἱ ὕμνοι καὶ οἱ δοξολογίες πρὸς τὴν μεγάλη της Χάρη.
Ἡ ἱστορία τῆς ἱερᾶς σταυροπηγιακῆς μονῆς τῆς Παναγιᾶς Σουμελᾶ τοῦ Πόντου, σύμβολο τῆς ὀρθοδοξίας γιὰ ὅλο τὸν ἑλληνισμό, πέρασε πολλὲς φάσεις μετὰ τὴν τραγικὴ ἀνταλλαγὴ τῶν πληθυσμῶν τὸ 1922. Στὶς 9 Ἰουνίου τοῦ 2001, ὁ γνωστὸς ἀρθογράφος τῆς τουρκικῆς ἐφημερίδας, Μιλιέτ, Γκιουνγκιὸρ Ἀράς, σὲ μία ἐπίσκεψη ποὺ ἔκανε τότε στὸ ἱστορικὸ μοναστήρι καὶ ἐντυπωσιάστηκε ἀπὸ τὸν ἱερὸ χῶρο, ἄφησε τὴν πένα του νὰ περιγράψει τὴν γοητεία τοῦ μοναστηριοῦ καὶ τὴν περίοδο ἀπὸ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ τὸ 1922 καὶ μετά.
Ἀπὸ τὸ 1923 καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρηση τῶν μοναχῶν ἀπὸ τὴν Παναγία Σουμελᾶ, ὅπως ἀναφέρει ὁ Γκιουνγκιὸρ Οὐρὰς στὴν Μιλιέτ, ἔπεσε νεκρικὴ σιγὴ στὸ ἱστορικὸ μοναστήρι. Μονάχα τὰ πουλιὰ καὶ κάποιοι Ἄγγλοι περιηγητὲς ἔδιναν σημεῖα ζωῆς στὸ ἀπότομο καὶ μαρτυρικὸ τοπίο ποὺ κάποτε οἱ χιλιάδες πιστοὶ συνέρρεαν γιὰ νὰ πανηγυρίσουν τὴν δόξα τῆς Παναγίας. Τὸ 1931 ἡ θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Παναγίας, ποὺ εἶχε κρυφτεῖ σὲ κάποιο μυστικὸ μέρος, μεταφέρθηκε στὴν Ἑλλάδα. Ἀπὸ τότε, μέχρι τὴν δεκαετία τοῦ
πενήντα, τὸ ἱστορικὸ μοναστήρι εἶχε ἀφεθεῖ στὴν τύχη του. Ποῦ καὶ ποῦ ὅμως,
ὅπως λένε καὶ οἱ μαρτυρίες, κάποια μοναχικὴ φιγούρα συνήθως μὲ τὴν
χαρακτηριστικὴ μαντίλα, ἀνέβαινε τὸ ἐγκαταλελειμμένο πιὰ μονοπάτι πρὸς τὴν Μονὴ
καὶ κάποια φλόγα ἀπὸ κάποιο κερὶ μέσα στὰ ἐρείπια τοῦ μοναστηριοῦ, προέδιδε ὅτι
ἡ ἑλληνορθόδοξη πίστη δὲν εἶχε χαθεῖ ἐντελῶς ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ Πόντο.
Τὸ 1953 μετὰ τὴν εἴσοδο τῆς Τουρκίας στὸ ΝΑΤΟ, κάποιοι
Ἀμερικανοὶ ἀξιωματικοὶ ἔδειξαν μεγάλο ἐνδιαφέρων καὶ θέλησαν νὰ ἐπισκεφτοῦν τὸ
μοναστήρι. Τελικά, παρά τὸ ὅτι ἡ περιοχὴ ἦταν σχεδὸν ἀπαγορευμένη, τοὺς δόθηκε
ἡ ἄδεια καὶ οἱ Ἀμερικανοὶ ἔφτασαν στὸ μοναστήρι μέσα ἀπὸ τὸ γνωστὸ μονοπάτι ποὺ
τώρα τὸ σκέπαζαν χόρτα καὶ σκόρπιοι θάμνοι. Τὸ κλειδὶ ὅμως τῆς εἰσόδου στὸ
μοναστήρι τὸ ἔχει ὁ σταθμὸς τῆς τοπικῆς δασοφυλακῆς καὶ γιὰ νὰ τὸ πάρουν οἱ
Ἀμερικανοὶ χρειάστηκε ἐπέμβαση ἀπὸ τὴν Ἄγκυρα. Οἱ ξένοι αὐτοὶ ἐπισκέπτες μόλις
εἰσῆλθαν στὸ μοναστήρι ἔμειναν ἄφωνοι ἀπὸ τὴν μεγαλοπρέπεια τῶν τοιχογραφιῶν καὶ
τὴν ἱερότητα ποὺ ἀνέδιδε ὁ χῶρος, ἀρκετὲς δεκαετίες μετὰ τὴν πλήρη ἐγκατάλειψή
του. Ἀφοῦ κάθισαν ἐπὶ ὧρες νὰ κοιτάζουν ἐκστασιασμένοι τὶς εἰκόνες, τὰ κτίσματα
καὶ τὸ μαγευτικὸ τοπίο τῆς πανέμορφης χαράδρας, συνέταξαν μία ἀναφορὰ πρὸς τὸ
τουρκικὸ ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ τονίζοντας τὸν μεγάλο αὐτὸ θησαυρὸ ποὺ βρίσκεται
στὰ τουρκικὰ χέρια καὶ ὅτι θὰ πρέπει νὰ γίνουν τὰ ἀπαραίτητα ἔργα γιὰ τὴν
διάσωσή του.
Πέρασαν πολλὰ χρόνια ἀπὸ τότε καὶ μόνο τὸ 1972 τὸ τουρκικὸ
ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ ἀποφάσισε νὰ ἐνδιαφερθεῖ γιὰ πρώτη φορὰ ἐπίσημα γιὰ τὴν
Παναγία Σουμελᾶ, ἡ ὁποία ἤδη εἶχε ἀρχίσει νὰ γίνετε πόλος ἕλξης πολλῶν
ἐπισκεπτῶν καὶ προσκυνητῶν κυρίως ἀπὸ τὴν Εὐρώπη καὶ τὴν Ἀμερική. Τὸ 1986 γιὰ
πρώτη φορὰ καθιερώθηκε εἰσιτήριο γιὰ τὴν εἴσοδο στὴν ἱστορικὴ μονή. Ἀπὸ τότε
κάθε χρόνο τὸ τουριστικὸ συνάλλαγμα ρέει ὅλο καὶ περισσότερο στὰ τουρκικὰ
ταμεῖα. Ἡ Παναγία Σουμελᾶ ἄρχισε νὰ τραβάει ἐπισκέπτες ἀπὸ τὰ τέσσερα σημεῖα
τοῦ ὁρίζοντα καὶ ἡ φήμη της ἄρχισε νὰ φτάνει στὰ πέρατα τῆς γῆς. Ὁ Τοῦρκος
ἀρθογράφος, τελειώνοντας τὴν πολὺ ἐνδιαφέρουσα ἀναφορὰ-ὁμολογία του γιὰ τὴν
Παναγία Σουμελά, ἀποκάλυψε ὅτι πολλὰ ἱερὰ βιβλία ἀλλὰ καὶ ἄλλα ἱερὰ ἀντικείμενα
ποὺ βρέθηκαν στὸ μοναστήρι, φυλάγονται σήμερα στὴν Ἄγκυρα.
Σήμερα ἡ Παναγία Σουμελᾶ φανερώνει ξανὰ τὴν παρουσία τῆς
ἴδιας τῆς Παναγίας μὲ πολλὰ σημάδια, ὅπως αὐτὴ ἡ προσφάτως ἀνακαλυφθεῖσα
περίτεχνη τοιχογραφία της, ποὺ προκάλεσε τὸ δέος στοὺς ἴδιους τους Τούρκους.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
ΠΗΓΗ: nikosxeiladakis.gr