«Η θρησκευτική ταυτότητα της Σμύρνης είναι διαφορετική από
την υπόλοιπη Τουρκία». Την καταπληκτική αυτή δήλωση δεν την έκανε κάποιος μη
Τούρκος, ή κάποιος μη μουσουλμάνος, αλλά ο ίδιος ο πρόεδρος της θρησκευτικός
ηγέτης της Τουρκίας, Mehmet Görmez, επισημαίνοντας ότι πρέπει να αναληφτούν
μέτρα για να αποκατασταθεί ο ισλαμικός χαρακτήρας της πόλης, μιας ιστορικής
πόλης όπου όπως είναι γνωστό άνθησε και μεγαλούργησε η ελληνορθόδοξη Ρωμιοσύνη
επί πολλούς αιώνες.
Ο θρησκευτικός ηγέτης της μουσουλμανικής Τουρκίας, σε
δηλώσεις που έκανε πριν από λίγο καιρό στον τουρκικό τύπο από το ξενοδοχείο
Termal Otel της Σμύρνης, τόνισε πως η μεγάλη μείωση της πίστης στο Ισλάμ
δημιουργεί πολλά προβλήματα όσον αφόρα την ταυτότητα της Σμύρνης. Για τον λόγο
αυτό έκανε γνωστό πως θα ληφθούν από την Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της
Τουρκίας κάποια ενδεδειγμένα μέτρα για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση. Ένα από
τα μέτρα αυτά είναι ο διορισμός νέου μουφτή και η ανακαίνιση πολλών τζαμιών
καθώς και η έμφαση στην δημιουργία νέων θρησκευτικών κατηχητικών σχολείων όπου
θα δοθεί έμφαση στον ισλαμικό μυστικισμό για να γίνουν κατανοητά από το ευρύ
κοινό οι βασικές αρχές του Ισλάμ.
Ο Mehmet Görmez τόνισε πως τα τελευταία χρόνια έχει
αυξηθεί η άρνηση των κατοίκων της Σμύρνης να αποδεχτούν το Ισλάμ σαν την
θρησκεία τους, ενώ και, εδώ είναι το περίεργο, έχει αυξηθεί, όπως ομολόγησε ο
θρησκευτικός ηγέτης της Τουρκιάς, η… ισλαμοφοβία, (islamofobi), ένα φαινόμενο
που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης, αλλά
για την Τουρκία σίγουρα προκαλεί μεγάλη έκπληξη. Παράλληλα όπως ανέφερε, το
Ισλάμ που επικράτησε στην περιοχή της Σμύρνης πριν από έξη περίπου αιώνες δεν
έχει γίνει όσο θα έπρεπε κατανοητό για τους κατοίκους της περιοχής με
αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί αυτό το πρόβλημα που σήμερα στη Τουρκία έχει
ονομαστεί, Gavur İzmir, δηλαδή Γκιαούρ Ιζμίρ, η Άπιστη Σμύρνη. Αλλά η Γκιαούρ
Ιζμίρ, η Άπιστη Σμύρνη ήταν η Σμύρνη των Ελλήνων, η Σμύρνη των ελληνορθόδοξων
Ρωμιών που μέχρι το 1922 ήταν η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της
ιστορικής αυτής πόλης, ένα μεγάλο στολίδι της ελληνικής Ιωνίας.
Το ζήτημα της Gavur İzmir για πρώτη φορά τέθηκε με έντονο
τρόπο στην τουρκική επικαιρότητα το 2000, όταν τότε παράγοντες του ισλαμικού
κόμματος, Φαζιλέτ, είχαν χαρακτηρίσει την Σμύρνη σαν Gavur İzmir, καθώς όπως
αναφέρθηκε τότε σε κάθε επίσκεψη τους στην πόλη αυτή υπήρχε έντονη απροθυμία
ακόμα και αποστροφή των κατοίκων να ανταποκριθούν στα θρησκευτικά τους
καλέσματα για ανάπτυξη της ισλαμικής παιδείας. Τον Δεκέμβριο του 2005, ο
Τούρκος πρωθυπουργός, Ταΐπ Ερντογάν, σε επίσκεψη του στην Σμύρνη σε γεύμα που
παρέθεσε τότε σε παράγοντες του κόμματος του, άνοιξε πάλι η δημόσια συζήτηση
για την Gavur İzmir και για την θρησκευτική ταυτότητα των κατοίκων της Σμύρνης.
Το θέμα αυτό εξέπληξε τον Ερντογάν και ζήτησε δύσπιστος να μάθει περισσότερες
λεπτομέρειες για το ζήτημα αυτό. Τότε ο καθηγητής ιστορίας του πανεπιστήμιου
της Σμύρνης, Sadan Gökovalı, εξήγησε στον Ερντογάν ότι αυτό το επίθετο για την
Σμύρνη έχει μείνει από τη εποχή που στην πόλη κατοικούσαν οι ελληνορθόδοξοι
Ρωμιοί, που κυριαρχούσαν σε όλους τους τομείς της δημόσια ζωής της Σμύρνης. Για
άλλη μια φορά άνοιξε μια νέα δημόσια συζήτηση για την θρησκευτική ταυτότητα της
Σμύρνης στην οποία είχαν πάρει μέρος πολλοί καθηγητές και πολιτικοί, όπως ο
ιστορικός ερευνητής, Halıt Kakınç ο βουλευτής Σμύρνης του κόμματος του
Ερντογάν, Zekerya Akçam, ο βουλευτής Σμύρνης της αντιπολίτευσης, Canan Arıtman
και ο πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου Σμύρνης, Nevzat Erdemir. Όλοι είχαν
τονίσει τότε ότι υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στην Σμύρνη, γεγονός που
δικαιολογούσε σε μεγάλο βαθμό την παραμονή της προσωνυμίας, Gavur İzmir!
Όπως φαίνεται, πολλά χρόνια μετά από την καταστροφή και
την σφαγή της Σμύρνης, το φάντασμα της Gavur İzmir με ένα απροσδόκητο τρόπο
κατατρέχει σήμερα τους Τούρκους και προβληματίζει έντονα την ίδια την
θρησκευτική αλλά και την πολιτική ηγεσία της σύγχρονης Τουρκίας.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
www.nikosxeiladakis.gr