“Δεν μπορώ να πιστέψω πως κάποιον που φιλοξένησα (16 Μαίου
2013) σε ιδιωτικό δείπνο στον χώρο μου θα έλεγε αυτό για μένα”. ( “Ι can’t
believe that someone I hosted for a private dinner at my residence would be
saying this about me”).
Τα παραπάνω λόγια, που εκφράζουν ταυτόχρονα παράπονο αλλά
και δυσανασχέτηση, αποδίδονται στον αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμ. Και ο
“κάποιος” δεν είναι παρά ο τότε Πρωθυπουργός και σημερινός Πρόεδρος της
Τουρκίας Ταγίπ Έρντογάν.
O Ομπάμα θα εκφράσθηκε, σχετικά, σε συνεργάτες του στην
διάρκεια των γεγονότων στο πάρκο Γκεζί, στην Πόλη, τον Μάιο- Ιούνιο του 2013,
όταν ξέσπασαν πολιτικές ταραχές διαρκείας κατά της ισλαμικής κυβέρνησης Ερντογάν με αφορμή, αλλά
όχι αιτία, την αλλαγή χρήσης πάρκου απο την κυβέρνηση. Tότε ο Ερντογάν κατηγόρησε
πολλούς και διάφορους, ντόπιους και ξένους, πως υποκινούσαν τους διαδηλωτές
τους οποίους έβριζε χυδαία (μερικοί
δολοφονήθηκαν απο τις δυνάμεις “νόμου και τάξης”). Κατηγόρησε τους
Εβραίους, κατηγόρησε την Γερμανική αεροπορική εταιρεία Λουφθάνσα, γιατί
“ζήλευε”, τάχατες, την αντίστοιχη τουρκική διότι σύντομα θα την “ξεπερνούσε”.
Κατηγόρησε επίσης την Αμερική και ονομαστικά τον Ομπάμα ως υποστηρικτή αυτών
που δεν ήθελαν μια Μεγάλη Τουρκία διότι τη “φοβόντουσαν”.
Για την γνωστοποίηση της
έντονης δυσαρέσκειας του αμερικανού Προέδρου, πηγή είναι ο γνωστός
Τούρκος πανεπιστημιακός Kemal Kirisci (Κ.Κ.) σε μια εκτενή αλλά και βαρυσήμαντη
συνέντευξή του που έδωσε προς την τουρκάλα δημοσιογράφο Barcin Yinac. Η
συνέντευξη δημοσιεύθηκε στη αγγλόφωνη
έκδοση της αντιπολιτευόμενης Χουριέτ στις 9 Μαρτίου 2015 με τίτλο ” Turkish-US
ties constantly sinking, says top academic”.
Ο Κ.Κ., καταξιωμένος επιστήμονας και απο τους πρώτους που
ανέδειξε διεθνώς την σημασία του κουρδικού εθνικισμού, εργάζεται τα τελευταία
χρόνια στο μεγαλύτερο και αρχαιότερο ερευνητικό Ίδρυμα και χώρο παραγωγής
πολιτικής στη Ουάσιγκτον, το γνωστό Ινστιτούτο Μπρούκινκς. Το Μπρούκινκς έχει
εδώ και χρόνια αναπτύξει μια θεσμική σχέση με την Τουρκία και απο την οποία
επιχορηγείται με δεκάδες χιλιάδες δολάρια απο το τουρκικό κράτος και τουρκικούς
ιδιωτικούς φορείς. Στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής, ένας απο τους
αντιπροέδρους του Ιδρύματος είναι και ο διεθνώς γνωστός οικονομολόγος Kemal
Dervis. H παρουσία του Kirisci στο
Μπρούκινκς, χρηματοδοτείται απο την TUSIAD- Turkish
Industrialist’s Business Association. Εκεί είναι υπεύθυνος του προγράμματος
“Europe’s Turkey Project at the Brookings Institute”. Η παρουσία του εκεί και
ευρύτερα της Τουρκίας στο Μπρούκινκς, είναι δηλωτική της στρατηγικής σκέψης και
αντίληψης της τουρκικής ελίτ.
Θα ήταν χρήσιμο να μελετηθεί και να αναλυθεί σε βάθος η
συνέντευξη του Κ.Κ. στη Λευκωσία, κάτι που μάλλον δεν θα γίνει. Εγώ θα αρκεστώ
σε δυό διαπιστώσεις του Κ.Κ. και τις
οποίες θα συσχέτισω και με δυο άλλες μελέτες
που δημοσιεύθηκαν στην αμερικανική πρωτεύουσα τις μέρες αυτές. Τόσο οι
διαπιστώσεις του Κ.Κ. όσο και οι υπο αναφορά μελέτες αφορούν, πιστεύω, άμεσα
εξελίξεις στο κυπριακό. Πέραν των αναγνωστών, ίσως να ενθιαφέρουν και μερικούς
που συμβουλεύουν τον Πρόεδρο.
Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι σε επίπεδο αμερικανού
Προέδρου και συγκριτικά με 1-2 χρόνια πριν,
η αξιοπιστία του Έρτονγάν και των ομοϊδεατών του είναι μηδενική. Η
δεύτερη διαπίστωση του Κ.Κ. και μακροπρόθεσμα πιο σημαντική, είναι πως η
Τουρκία ως κράτος διατηρεί σημαντικά ερείσματα μέσα στη στρατο-γραφειοκρατία
αλλά και στη αμερικανική ελίτ γενικότερα) ώστε να μπορεί να “θεραπεύσει” τα
οποία προβλήματα και την ζημιά που προκαλεί ο Έρτονγάν. Εδώ ο Κ.Κ. έχει απόλυτο
δίκιο και τα παραδείγματα είναι πάμπολλα. Το πιο χαρακτηριστικό υπήρξε η
απόλυτη αποκατάσταση των σχέσεων Ουάσιγκτον-´Αγκυρας μετά τον πόλεμο του 2003,
όταν οι Τούρκοι είχαν αρνηθεί στις συμμαχικές τους αμερικανικανικές δυνάμεις να
επιτεθούν κατά του Ιράκ απο το έδαφος τους. Τότε πείστηκαν όλοι πως έφθασε το
τέλος της “ιδιαίτερης στρατηγικής” σχέσης ανάμεσα στις δυό χώρες. Λίγα χρόνια
αργότερα και με παραδοχή του κ. Ομπάμα, ο Ερντογάν ήταν απο τους καλύτερους του
συμβούλους και συνεργάτες. Τον επισκέφθηκε στη ´Αγκυρα (Απρίλιος 2009, στη
πρώτη του επίσκεψη στο εξωτερικό) και του έμπλεξε το εγκώμιο και της Τουρκίας
ως κράτος “αναντικατάστατο” για τη γεφύρωση των πολιτισμών και την εμπέδωση της
διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Υιοθέτησε δηλαδή ο Ομπάμα επακριβώς της
τουρκική προπαγανδιστική αφήγηση.
Καταλυτικό ρόλο στην “διαπαιδαγώγηση” του “πρωτάρη”
Ομπάμα για τη Τουρκία διαδραμάτισε η
νεόκοπη Δεξαμενή Σκέψης του Δημοκρατικού Κόμματος του Ομπάμα, Center for
American Progress. Μιά μελέτη της, τον Δεκέμβριο του 2009, αφού εκλέγηκε ο Ομπάμα, έγινε “οδηγός” του αμερικανού
Προέδρου και οι εισηγήσεις της υιοθετήθηκαν μέχρι το τελευταίο ιότα. Ο τίτλος της
μελέτης τα λέει όλα : “The Neglected Ally : Restoring US-Turkish Relations in
21st Century Challenges”. Οι “αδικημένοι” και “παραμελημένοι” “poor Turks”
, οι “θιασώτες” της διεθνούς ειρήνης και
“γεφυροποιοί πολιτισμών”, έπρεπε να αναγνωρισθούν και να αμειφθούν. Φτάνει πια.
Και αυτό έπραξε ο Ομπάμα μέχρι που εισέπραξε και αυτός, κατά παραδοχή του, την
δική του “αμοιβή”.
Η διπλή ειρωνεία είναι πως την βδομάδα που πέρασε, μαζί με
την προαναφερθείσα συνετευξη του Kemal Kirisci, είχαμε και δυο δημοσιεύσεις απο
το Center For American Progress. Η μιά τιτλοφορείται “The U.S. – Turkey
Relationship” και η άλλη “Τhe Plight of
the Christians in the Middle East”. Η
πρώτη διαπιστώνει τη απόλυτη αναξιοπιστία του ισλαμιστικού καθεστώτος με
συγκεκριμένες αναφορές στο δίδυμο Έρντογάν- Νταβούτογλου, και καλεί την
Ουάσινκτον να τερματίσει το κατευνασμό της ´Αγκυρας και να οριοθέτηση μια πιο
σκληρή γραμμή έναντι της ισλαμιστικής πλέον Τουρκίας. Και προχωρεί και ένα βήμα
παραπέρα, πρωτόγνωρο για μένα, χαρακτηρίζοντας την Τουρκία “περιφερειακού ”
αμερικανικού ενδιαφέροντος, συμπληρώνοντας ουσιαστικά τον Kirisci! ´Οπως και ο
Ομπάμα, έτσι και οι του “Center for
American Progress” ανένηψαν. Στην άλλη μελέτη, για τους σφαγιασμούς και τις
διώξεις χριστιανών, γίνεται μόνο έμμεση αναφορά στη Τουρκία. Είναι ωστόσο
γνωστό πως το ισλαμιστικό καθεστώς της ´Αγκυρας είναι ενεργός αρωγός των
σουννιτών τζιχαντιστών και συνεπώς συνένοχη σε ένα ακόμη έγκλημα που
συντελείται.
Ως προς τα καθ´ημάς, η ιστορία των αμερικανοτουρκικών
σχέσεων είναι τέτοια που δεν επιτρέπει ευσεβοποθισμούς για ανατρεπτικές
αλλαγές. Αλλα δεν είναι και αυτό το ζητούμενο. Το ζήτημα για τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και το επιτελείο του, που φλέγονται για την
“επανέναρξη” των συνομιλιών με την άλλη πλευρά, είναι πως απέναντι τους
βρισκεται η Αγκυρα και όχι τα ογλάνια της στα κατέχομενα. Απέναντι τους
βρίσκεται το τζιχαντιστικό δίδυμο Έρτονγάν- Νταβούτογλου με μηδέν
αξιοπιστία. Δεν το λέω εγώ. Το λέει η
Ουάσιγκτον. Διαβάζω δηλώσεις του κύπριου Κυβερνητικού Εκπροσώπου πως, εφόσον
επαναρχίσουν οι συνομιλίες, ο “Βάρβαρος” δεν θα πρέπει να πηγαινοέρχεται στην
κυπριακή ΑΟΖ. Θα τους δώσει διαβεβαιώσεις,
μέσω τρίτων, ο ίδιος ο Έρτονγάν. Για αυτό να είναι σίγουροι!
Η υφιστάμενη διαδικασία “επίλυσης” του κυπριακού έχει προ
πολλού εκφυλισθεί και πρέπει, με διπλωματική ευρυματικότητα, να ξεπερασθεί απο
την Λευκωσία. Ο εκφυλισμός επιβεβαιώνεται καθημερινά απο τη Αγκυρα, κυρίως, και
δευτερευόντως απο τους ενεργούμενους της στα κατεχόμενα. Η Λευκωσία δεν μπορεί
να κάνει ένα βήμα μπροστά και δυό πίσω. Θα πρέπει να αναστοχαστεί στρατηγικά.
(Πάνω) η φωτογραφία από το δείπνο στο οποίο αναφέρθηκε ο
Πρόεδρος Ομπάμα. Και στο κέντρο η περίφημη φωτογραφία με τις ομπρέλες (16 Μαίου
2015) – Photos via White House (Pete Souza)