Τον 4ο μ.χ. αιώνα εμφανίζεται στην ιστορία ένα ολότελα νέο
κρατικό μέγεθος και μαζί του γεννιέται ένας νέος κόσμος, η Αυτοκρατορία της
ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ή ΡΩΜΑΝΙΑΣ. Στις 11 Μαΐου του 330 εγκαινιάζεται από τον αυτοκράτορά
της Μέγα Κωνσταντίνο (230-337) η νέα πρωτεύουσα, που θα πάρει τιμητικά και το
όνομα του ιδρυτή της (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ), χωρίς όμως να χάσει το πρώτο και κύριο
όνομά τα (Νέα Ρώμη) ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ είναι το ιστορικά ορθό και πλήρες όνομά
της.
Οριακά η αυτοκρατορία εμφανίζεται ως συνέχεια του Οικουμενικού Κράτους της Παλαιάς Ρώμης με τα ίδια σύνορα. Ο I. Χρυσόστομος αναφερόμενος στα όρια της αυτοκρατορίας, τα προσδιορίζει με ακρίβεια: «Τώρα εκείνες οι απέραντες εκτάσεις, όπου λάμπει ο ήλιος, από τον Τίγρη μέχρι τα βρετανικά νησιά, ολόκληρη η Αφρική, η Αίγυπτος και η Παλαιστίνη, κι ο,τιδήποτε άλλο ανήκει στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ζουν με ειρήνη». Γρήγορα όμως θα αποδειχθεί ότι με τη νέα συνείδηση που διαμορφώνεται από το χριστιανικό φρόνημα, η ουσία των ορίων γίνεται πνευματική και όχι γεωγραφική. Συνεχίζεται, έτσι, η ενοποίηση του αρχαίου κόσμου, που άρχισε με το Μ. Αλέξανδρο και ολοκληρώθηκε με την Παλαιά Ρώμη. Γρήγορα όμως θα αποδειχθεί, ότι τα πάντα μεταστοιχειώνονταν και μεταβάλλονταν μέσα στην άκτιστη αγιοτριαδική Χάρη. Ο Μ. Αλέξανδρος ένωσε τον κόσμο με τον πολιτισμό, η Παλαιά Ρώμη με την κατακτητική επιβολή μέσω των όπλων. Η Χριστιανική ρωμαϊκή αυτοκρατορία ενοποίησε τα πάντα με την πίστη στον Χριστό, ως Ορθοδοξία, συνεχίζοντας, σε ένα άλλο επίπεδο και μία άλλη ποιότητα, το έργο του Μ. Αλεξάνδρου.
Όλοι οι μεγάλοι Βυζαντινολόγοι, δέχονται ομόθυμα, ότι
τρεις ήταν οι βάσεις, πάνω στις οποίες στηρίχθηκε το νέο αυτό πολιτειακό
μόρφωμα:
α) Η Ρωμαϊκή Οικουμένη, με την ανανέωσή της από τον Μ. Κωνσταντίνο, β) ο Χριστιανισμός στην πνευματική καθαρότητά του, ως αποστολική και αγιοπατερική Ορθοδοξία και
α) Η Ρωμαϊκή Οικουμένη, με την ανανέωσή της από τον Μ. Κωνσταντίνο, β) ο Χριστιανισμός στην πνευματική καθαρότητά του, ως αποστολική και αγιοπατερική Ορθοδοξία και
γ) η Ελληνικότητα, ως πολιτισμός, γλώσσα, μέσο
επικοινωνίας και παιδείας.
Η συνένωση ρωμαϊκότητας και χριστιανικής πίστης έδωσε νέο
χαρακτήρα και νόημα στην αυτοκρατορία. Μία νέα πολιτειακή ιδεολογία
διαμορφώθηκε, ως νέα αυτοκρατορική ιδέα, που οδηγούσε στην υπέρβαση της
στατικής κατανόησης των συνόρων και στην οικουμενική συνείδηση των πολιτών της.
Η αυτοκρατορία αναδείχθηκε οικουμενική, όχι λόγω της εδαφικής εκτάσεώς της,
αλλά διότι στόχος της ήταν από την αρχή η προοδευτική ενσωμάτωση όλων των Λαών
της Οικουμένης στη χριστιανική / ορθόδοξη Πίστη, σύμφωνα με το λόγο του Ι.
Χριστού: «πορευθέντες, μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Ματθ. 28, 19). Το βαθύτερο
νόημα του λόγου αυτού ερμηνεύει ο μεγάλος χριστιανός ποιητής και υμνογράφος
Ρωμανός ο Μελωδός, καταγόμενος από τη Συρία, στο Κοντάκιό του εις τους Αγίους
Αποστόλους, «μαθητεύσατε (=εκχριστιανίσατε) έθνη και βασιλέας». Κάθε
εθνότητα δηλαδή καλείται να ενταχθεί, με όλη την πολιτειακή δομή της, στη μία
Χριστιανική Αυτοκρατορία! Μία η χριστιανική πίστη, μία η χριστιανική
οικουμένη, μία η χριστιανική αυτοκρατορία.
Η ταύτιση της γλώσσας με την εθνικότητα ήταν άγνωστη στην Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης. Αυτό επιβλήθηκε από τους δυτικούς Ευρωπαίους τον 19ο αιώνα (κάθε γλωσσική πληθυσμιακή ενότητα να νοείται ως άλλο κράτος / έθνος) και εφαρμόσθηκε κυρίως για την κατάτμηση των Λαών της Ρωμανίας. Δεν γενικεύθηκε όμως στην ίδια τη Δύση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους Ελβετούς, που μιλούν τρεις γλώσσες: γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, αλλά δεν είναι ούτε Γάλλοι, ούτε Γερμανοί, ούτε Ιταλοί, αλλά Ελβετοί (εθνικά) γαλλόφωνοι, γερμανόφωνοι ή ιταλόφωνοι.
Ρωμαίος, ήταν ο πολίτης της Νέας Ρώμης και Ορθόδοξος Χριστιανός. Γι’ αυτό και το όνομα, χωρίς να χάσει την κρατική του σημασία, ταυτίσθηκε τελικά με τον Ορθόδοξο. Ρωμαίος ή Ρωμηός είναι ο Ορθόδοξος πολίτης της Νέας Ρώμης. Το Ρωμαίος δηλαδή δεν αναιρεί το οποιοδήποτε όνομα καταγωγής (φυλετικά). Στο σύνθετο Ελληνορωμαίος, το Έλλην δηλώνει την καταγωγή και το Ρωμαίος την κρατική (ή την ορθόδοξη) ταυτότητα. Αυτό σημαίνει σήμερα και το όνομα ελληνοαμερικανός, που σημαίνει Έλληνας κατά την καταγωγή και πολίτης του αμερικανικού κράτους. Άρα το δίλημμα, που θέτουν κάποιοι, Έλλην ή Ρωμαίος, είναι πλαστό. Διότι από την καταγωγή του μπορεί κάποιος να είναι έλλην, σύρος και ο,τιδήποτε άλλο και κρατικά ρωμαίος, πολίτης δηλαδή του Ρωμαϊκού Κράτους. Στους τελευταίους αιώνες γίνεται αναφορά στον πολιτισμό της Ρωμανίας, με τον όρο Ρωμηοσύνη.
Στην Αυτοκρατορία της Ρωμανίας οι Έλληνες (εκ καταγωγής) αποτελούσαν την καρδιά και την ψυχή της. Η ελληνική παιδεία, η ελληνική γλώσσα, η ελληνική σκέψη και ο ελληνικός πολιτισμός έγιναν κοινό κτήμα των διαφόρων εθνοτήτων / λαοτήτων στην Ανατολή και στη Δύση αρχικά, ώστε να μπορούν να ονομάζονται, πολιτιστικά και πνευματικά, όλοι Έλληνες, με την ευρύτερη έννοια του όρου. Οι Έλληνες, άλλωστε, συνεχίζοντας την παράδοση του Μ. Αλεξάνδρου, δεν επεχείρησαν την υποταγή των άλλων λαων της αυτοκρατορίας, κάτι που θα κάμουν αργότερα οι Φράγκοι. Με την επίδραση της χριστιανικής πίστης, πέτυχαν οι Έλληνες την ενοποίηση και συναδέλφωση όλων στη μία μεγάλη οικογένεια (Γένος) της αυτοκρατορίας. Έτσι, οι εκ καταγωγής Έλληνες έγιναν για τους άλλους λαούς της αυτοκρατορίας όχι κατακτητές, αλλά «πρωτότοκοι εν πολλοίς αδελφοί» (Ρωμ. 8, 29).
Η ουνιτική και πανσλαβιστική προπαγάνδα του 19ου αιώνα καλλιέργησε και εξάπλωσε την ιδέα, ότι οι λεγόμενοι «Βυζαντινοί» ή Γραικοί καταδυνάστευαν τις μη «ελληνικές» εθνότητες (Ρουμάνους, Αρβανίτες και Αραβόφωνους Ρουμ) ως αποικιοκράτες. Έτσι έμαθαν οι εθνότητες αυτές να βλέπουν τους «Βυζαντινούς» ως κατακτητές και όχι ως συμπολίτες τους. Το ίδιο θα συνέβαινε, αν οι ισπανόφωνοι λ.χ. των Η.Π.Α. έβλεπαν τους Αγγλοαμερικανούς ως κατακτητές τους.
Συνέβη όμως και κάτι τραγικό και για μας τους εκ καταγωγής Έλληνες, όπως παρατηρεί εύστοχα ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης : «Αδίστακτοί τινες ψευδοεπιστήμονες προπαγανδισταί ξένοι δεν εντρέπονται να ισχυρίζονται ότι η Ελλάς και οι Έλληνες ήταν υπόδουλοι εις τους «Βυζαντινούς» και ότι η αρχή της απελευθερώσεως των Ελλήνων «υπήρξε η πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως εις τους Τούρκους»]. Αυτό σημαίνει ότι οι Ρωμηοί υπήρξαμε υπόδουλοι του εαυτού μας!
το άρθρο υπάρχει εδώ: