Βλέπετε πόσο απόλυτη απαίτηση, πόσο απαραίτητη προϋπόθεση
είναι αυτό: δεν θα μας συγχωρήσει ο Κύριος εάν δεν συγχωρήσουμε.
Πώς πραγματοποιεί ο Θεός την άφεση μας στην προσευχή του Κυρίου; Ακριβώς έτσι θα μας χαρίσει τις οφειλές μας, όπως εμείς τις χαρίζουμε στους οφειλέτες μας. Εάν συγχωρούμε με ύλη μας την καρδιά, τότε και Αυτός θα μας συγχωρήσει· εάν δεν συγχωρούμε, τότε και Αυτός δεν θα μας συγχωρήσει, γιατί οι λόγοι Του είναι αναμφισβήτητοι. Η εντολή της συγχώρησης του πλησίον είναι μεγάλη, αγία εντολή. Είναι δυνατόν ο άνθρωπος, ο οποίος έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά στον Θεό, ο οποίος αγαπάει τον Χριστό και Τον ακολουθεί, είναι δυνατόν ένας τέτοιος άνθρωπος να κρύβει στην καρδιά του το κακό; Ασφαλώς όχι! Εάν κρύβει το κακό, δεν έχει αγάπη στην καρδιά του, επομένως καθόλου, καθόλου δεν εκπληρώνει την εντολή του Χριστού, την εντολή της αγάπης. Γιατί οι εντολές: «Ού κλέψεις», «Ού ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή», « Ουκ επιθυμήσεις τήν γυναίκα του πλησίον σου» ('Εξ. 20,2-17 και Δευτ. 5, 6-21) και όλες οι άλλες εντολές περικλείονται σε μία: «Αγαπήσεις τόν πλησίον σου ώς σεαυτόν» (Ματθ. 22, 39).
Πώς πραγματοποιεί ο Θεός την άφεση μας στην προσευχή του Κυρίου; Ακριβώς έτσι θα μας χαρίσει τις οφειλές μας, όπως εμείς τις χαρίζουμε στους οφειλέτες μας. Εάν συγχωρούμε με ύλη μας την καρδιά, τότε και Αυτός θα μας συγχωρήσει· εάν δεν συγχωρούμε, τότε και Αυτός δεν θα μας συγχωρήσει, γιατί οι λόγοι Του είναι αναμφισβήτητοι. Η εντολή της συγχώρησης του πλησίον είναι μεγάλη, αγία εντολή. Είναι δυνατόν ο άνθρωπος, ο οποίος έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά στον Θεό, ο οποίος αγαπάει τον Χριστό και Τον ακολουθεί, είναι δυνατόν ένας τέτοιος άνθρωπος να κρύβει στην καρδιά του το κακό; Ασφαλώς όχι! Εάν κρύβει το κακό, δεν έχει αγάπη στην καρδιά του, επομένως καθόλου, καθόλου δεν εκπληρώνει την εντολή του Χριστού, την εντολή της αγάπης. Γιατί οι εντολές: «Ού κλέψεις», «Ού ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή», « Ουκ επιθυμήσεις τήν γυναίκα του πλησίον σου» ('Εξ. 20,2-17 και Δευτ. 5, 6-21) και όλες οι άλλες εντολές περικλείονται σε μία: «Αγαπήσεις τόν πλησίον σου ώς σεαυτόν» (Ματθ. 22, 39).
Η αγάπη είναι η πλήρωση του νόμου. Άραγε δεν κάνουμε κακό στον πλησίον μας, όταν δεν συγχωρούμε τις αμαρτίες του; Μήπως αυτό είναι αγάπη; Άραγε αυτό δεν σημαίνει ότι δεν εκπληρώνουμε τις εντολές του Χριστού; Πώς λοιπόν τολμούμε να μετανοούμε, να προσερχόμαστε στο Άγιο Ποτήριο;
Σήμερα έχει καθιερωθεί από την Εκκλησία η ακολουθία της συγγνώμης, ο Εσπερινός της Συγγνώμης. Ήρθατε πλήθος κόσμου να συμμετάσχετε -ήρθατε όχι μόνο επειδή σήμερα είναι πανηγυρική ακολουθία, η οποία σας προκαλεί το ενδιαφέρον, αλλά και επειδή θέλετε να συμμετάσχετε στον Εσπερινό της Συγγνώμης.
Κάθε ακολουθία οφείλει να είναι έκφραση εκείνου του οποίου υπάρχει στην καρδιά του ανθρώπου. Εάν η Εκκλησία μάς καλεί να συμμετάσχουμε σε αυτή την ακολουθία, τότε μας υπενθυμίζει με αυτό ότι πρέπει να εξαφανίσουμε το κακό από την καρδιά μας, το μίσος απέναντι στους αδελφούς μας. Τους πλησίον πρέπει αληθινά με όλη μας την καρδιά να συγχωρήσουμε, τους πλησίον.
Δεν αρκεί μόνο να βάλουμε μετάνοια και να αλληλοασπαστούμε, αλλά πρέπει και από την καρδιά μας να ξεχυθεί ειλικρινής συγχώρηση και παράκληση για συγχώρηση. Αυτό είναι μεγάλο έργο, για τη μη εκπλήρωση του οποίου ο Κύριος θα μας αποστραφεί και δεν θα συγχωρήσει τις αμαρτίες μας.
Χθες εορτάσαμε τη μνήμη του αγίου Νικηφόρου, ο οποίος ζούσε σε μία πόλη της Μικράς Ασίας. Ήταν φίλος με τον Σαπρίκιο, ο οποίος ήταν ιερέας. Ήταν πραγματικοί φίλοι, όμως, όπως συμβαίνει πολλές φορές, η φιλία τους μετατράπηκε σε μίσος: ο ιερέας μισούσε τον Νικηφόρο. Ο Νικηφόρος ταπεινά ζητούσε τη συγχώρεση, ακολουθούσε επίμονα τον Σαπρίκιο και του ζητούσε να τον συγχωρέσει. Ο Σαπρίκιος δεν τον συγχωρούσε. Ξεκίνησε διωγμός κατά των χριστιανών. Υπέβαλαν τον ιερέα σε μαρτύρια και βασανισμούς και αυτός τα υπέμεινε. Όταν τον οδηγούσαν στην εκτέλεση, ο δυστυχής Νικηφόρος έτρεξε πίσω του και έπεσε στα γόνατα, ικετεύοντας: «Μάρτυρα του Χριστού, συγχώρεσε με!» Ο Σαπρίκιος ούτε και τώρα δεν τον συγχώρεσε. Έφτασαν στον τόπο της εκτέλεσης, πήγε και ο Νικηφόρος. Όταν ήρθε η ώρα να αποκόψουν το κεφάλι του Σαπρικίου, αυτός ξαφνικά φώναξε ότι είναι έτοιμος να αρνηθεί τον Χριστό, και τον αρνήθηκε: η χάρις του Θεού τον άφησε, επειδή δεν συγχώρεσε. Ο Νικηφόρος ομολόγησε τη χριστιανική πίστη του και ζήτησε να το θανατώσουν αντί του Σαπρικίου. Συγκαταριθμήθηκε στην χορεία των αγίων. Τόσο απέραντη είναι η δύναμη της συγγνώμης, τόσο τρομερή φρίκη είναι να μην συγχωρούμε τις αμαρτίες των πλησίον μας!
Χρειάζονται άραγε πολλά για τη συγγνώμη; Να πεις τέσσερις λέξεις: «Αδελφέ μου, συγχώρεσε με!». Είναι απλό, η γλώσσα όμως των ανθρώπων δεν κινείται να τις προφέρει. Ποιος κρατάει τη γλώσσα; Ο ίδιος ο διάβολος, γιατί γνωρίζει πόσο μεγάλη είναι η δύναμη της συγγνώμης, η δύναμη της εκπληρώσεως του νόμου του Χριστού. Ο διάβολος κρατάει τη γλώσσα και είναι πολύ λίγοι αυτοί που μπορούν να λύσουν αυτά τα δεσμά, που μπορούν να προφέρουν αυτές τις τέσσερις απλές λέξεις.
Εάν έστω και μία φορά δοκιμάσει ο άνθρωπος να προφέρει
αυτές τις λέξεις, τότε θα αρχίσει αμέσως να μεταμορφώνεται η καρδιά του, αμέσως
θα νιώσει τη σιωπηλή χαρά. Στα χείλη του θα εμφανιστεί καθαρό, μειλίχιο
μειδίαμα, η ειρήνη του Θεού θα κατέλθει στην καρδιά του. Εάν δύο-τρεις φορές
ενεργήσει έτσι, συνηθίσει να ζητάει συγχώρεση από τους πλησίον του, τότε θα
λύσει τα δεσμά της γλώσσας του και, βήμα-βήμα, όλο και πιο εύκολο θα του είναι
να προφέρει αυτές τις λέξεις.
Πρέπει όχι μόνο να συγχωρούμε, αλλά και να ζητάμε συγχώρεση. Πρώτη και ιερή υποχρέωση των μοναχών είναι να ζητούν τη συγχώρεση. Ο στάρετς μαθαίνει σε κάθε αρχάριο μοναχό να προφέρει αυτές τις λέξεις. Όλοι οι μοναχοί πρέπει σε οποιαδήποτε επίπληξη, προσβολή, ακόμη και χτυπήματα να απαντούν με μετάνοια και με τα λόγια: «Συγχώρεσέ με!». Υπήρξαν μοναχοί οι οποίοι είχαν ολοκληρωτικά διαποτιστεί με αυτή την εντολή της συγγνώμης, υπήρξαν τέτοιοι μοναχοί στους οποίους προσήψαν βαριές κατηγορίες για διαφθορά, για σκάνδαλα με γυναίκες. Όταν κάποιον από αυτούς τον καλούσαν σε απολογία, αυτός δεν δικαιολογείτο, έσκυβε το κεφάλι χαμηλά και έλεγε «Συγχωρέστε με, αδελφοί!». Και συνέβαινε, αυτός που δεν συνήθισε να δικαιολογεί τον εαυτύ του, μέχρι το τέλος της ζωής του να ζει με το στίγμα της διαφθοράς και της ασωτείας. Μόνο πριν από το θάνατο ή μετά το θάνατό του αποκαλυπτόταν η αθωότητά του.
Ας αρχίσουμε λοιπόν την ειλικρινή αμοιβαία συγχώρηση· ας θυμόμαστε ότι δεν πρέπει να αρχίζουμε την περίοδο της μετανοίας, δεν πρέπει να ξεκινάμε τη νηστεία χωρίς να έχουμε εκπληρώσει αυτή την απαίτηση του Χριστού. Έφτασε ο καιρός να ξυπνήσουμε από τον ύπνο, από τον αμαρτωλό ύπνο, στον οποίο ξεχάσαμε τη μετάνοια, τη συγχώρεση. Έφτασε ο καιρός να εισέλθουμε στο φωτεινύ δρόμο της μετανοίας και της νηστείας.
«Η νύξ προέκοψεν, η δε ήμερα ήγγικεν» (Ρωμ. 13, 12). Η νύχτα παρήλθε, η ημέρα πλησίασε: παρήλθε η νύχτα της άγνοιας, η νύχτα κατά τη διάρκεια της οποίας ζούσαμε στο σκοτάδι, στο βαθύ σκοτάδι, έως ότου το διασκόρπισε ο Χριστός, έως ότου ανέτειλε ο ήλιος της δικαιοσύνης. Πλησίασε η αιώνια ημέρα της μακαριότητας, των δικαίων στην κοινωνία με τον Θεό.
Ας προετοιμαστούμε γι' αυτή την ημέρα, ας απορρίψουμε τον
ύπνο, ας στραφούμε με όλες τις δυνάμεις της ψυχής μας προς τον Ήλιο της
Δικαιοσύνης, προς τον Χριστό και Θεό μας, ο οποίος συγχώρεσε τα παραπτώματα των
πλησίον μας και θα μας ευλογήσει ο Κύριος και θα μας συγχωρέσει τα παραπτώματα
μας!
Αμήν.
Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 1947
Αγίου Λουκά του Ιατρού - Αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως και Κριμαίας, από το βιβλίο "Ο λόγος του Σταυρού" ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ.
http://www.orthmad.gr