Σύμφωνα με την διδασκαλία της Αγίας Γραφής, αλλά και της
αγίας Παραδόσεως της Εκκλησίας μας, ο προορισμός του ανθρώπου είναι να γίνει,
με τη χάρη του Θεού, «σύμμορφος τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ». (Ρωμ. 8,29). Ή
όπως ακριβώς λέει ο άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας: «Αυτό που είναι ο Μονογενής
Υιός κατά φύση, αυτό να γίνει ο άνθρωπος κατά χάρη». Πώς όμως μας το δίδαξαν
αυτό οι άγιοι της Εκκλησίας μας; Μας το δίδαξαν, πολιτευόμενοι κατά τις εντολές
του Ευαγγελίου.
Λέει ο Απόστολος Παύλος: «… καὶ μὴ συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ὑμῶν, εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ἀγαθὸν καὶ εὐάρεστον καὶ τέλειον». (Ρωμ. 12,2).
«… καὶ μὴ συσχηματίζεσθαι τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ μεταμορφοῦσθαι τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ὑμῶν…». Ο άγιος Νικόδημος γράφει:
«Ακολουθώντας αυτόν τον κανόνα, θα μπορέσουμε να κατορθώσουμε την λογική
λατρεία, η οποία δεν είναι μόνο όταν γίνεται
προς τον Θεό με λόγια και δοξολογίες και ευχαριστίες αλλά μαζί και η
κατά Χριστόν πολιτεία. Όταν ο χριστιανός για κάθε του έργο και λόγο
αγωνίζεται και στέκεται μπροστά στον
Θεό, όπως ο αρχιερέας στέκεται μετά
φόβου μπροστά στο άγιο Βήμα και στο θυσιαστήριο. Να μην συσχηματιζόμαστε με τα
πράγματα του παρόντος αιώνος, διότι κανένα από αυτά δεν είναι σίγουρο και
σταθερό, αλλά όλα είναι προσωρινά και έχουν μόνο το σχήμα του «είναι» αλλά όχι
την μόνιμη υπόσταση και ουσία. Μην λοιπόν, ομοιώνεστε και εσείς οι χριστιανοί, λέει, οι αθάνατοι
και παντοτινοί, με τον πρόσκαιρο και ανυπόστατο αυτόν αιώνα ούτε να πιστεύετε
αυτά που πιστεύει, αλλά να μεταμορφώνεστε με τον παντοτινό ανακαινισμό του νου
σας, δηλαδή πάντοτε να ανανεώνετε τον εαυτό σας».
Τι σημαίνει όμως «μεταμόρφωση» και τι «συσχηματισμός»;
Γιατί ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποίησε το ρήμα «συσχηματίζεσθαι» για τον κόσμο,
ενώ για την αλλαγή και την ανανέωση χρησιμοποίησε το «μεταμορφοῦσθαι»; Διότι,
μορφή σημαίνει κάτι μάλλον περισσότερο εσωτερικό και περισσότερο καθορισμένο,
παρά το σχήμα ή η εξωτερική εμφάνιση. Λέει ο Θεοδώρητος: «Η λέξη μορφή δηλώνει
την αληθινή σημασία των πραγμάτων, η δε λέξη σχήμα σημαίνει πράγμα το οποίο
διαλύεται, χάνεται εύκολα». Επίσης ο ίδιος: «Σχήματα ονομάζει τα πράγματα της
παρούσας ζωής, όπως τον πλούτο, την εξουσία και καθετί άλλο, που κάνει τον
άνθρωπο να ξεχωρίζει μέσα στην υπερηφάνεια». Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας
φωτίζει περισσότερο, αναλύοντας τις έννοιες: «Το του παρόντος αιώνος το ονόμασε
σχήμα, διότι δεν έχει τίποτε που να του δίνει διάρκεια, ούτε είναι σταθερό και
μόνιμο, αλλά όλα τα έχει πρόσκαιρα. Γι` αυτό και είπε «μ` αυτόν τον αιώνα». Μ`
αυτό μεν θέλοντας να φανερώσει το φθαρτό
του πράγματος, διά δε του «σχήματος» να
φανερώσει κάτι, κατ` ουσία ανύπαρκτο … Η αρετή όμως δεν έχει σχήμα αλλά ένα
είδος μορφής αληθινής με φυσικό κάλλος».
Πολύ χαριτωμένα δε ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γεννάδιος ερμηνεύει: «Μην
συνταιριάζετε την προσωπική σας ζωή με το σχήμα του κόσμου, όπως συμβαίνει με
τη φυσική συμπεριφορά των υγρών, τα οποία παίρνουν το σχήμα του κάθε σκεύους
μέσα στο οποίο ρίχνονται». Γι` αυτό λοιπόν χρησιμοποίησε για μεν τον αιώνα το
«μη συσχηματίζεσθε», για δε τον νου «ουκ είπε μετασχηματίζου, αλλά
μεταμορφού»(Ι. Χρυσόστομος).
Συνεχίζει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, σχετικά με την
ανακαίνισή μας, την επιστροφή του νου και της καρδιάς στην αρετή: «Αν, λόγου
χάριν, αμάρτησες χριστιανέ, μάθε πως πάλιωσες έτσι την ψυχή σου και γι` αυτό
ανανεώσου πάλι με την μετάνοια. Αν κατόρθωσες κάποια αρετή, βιάσου, να
κατορθώσεις και άλλη μεγαλύτερη. Έτσι γίνεσαι πάντοτε καινούριος, πάντοτε
μεταμορφούμενος στο καλύτερο και αλλοιώνεσαι την καλή αλλοίωση. Δες δε,
αναγνώστη, ότι για μεν τον κόσμο ο Παύλος είπε «το σχήμα», για να φανερώσει το
ευδιάλυτο και προσωρινό του. Για δε την αρετή είπε το «μορφή», για να φανερώσει
ότι η αρετή έχει καθ` εαυτήν φυσικό κάλλος και δεν χρειάζεται τα εξωτερικά
σχήματα και τους καλλωπισμούς. Επειδή, ο μεν κόσμος δεν είναι, αλλά
σχηματίζεται και υποκρίνεται πως είναι
κάποιο ωραίο πράγμα, για να κλέψει την αίσθηση και να μας εξαπατήσει,
ενώ η αρετή δείχνει την δική της φυσική μορφή, χωρίς καμιά προσποίηση ή υποκρισία. Οφείλουμε, λοιπόν, εμείς οι χριστιανοί να μην
σταματάμε ποτέ, αλλά πάντοτε να μεταμορφωνόμαστε ως προς την αρετή και την
πνευματική γνώση και πάντοτε να γινόμαστε καινούριοι και, από το κακό να
αλλοιωνόμαστε στο καλό, από δε την κατώτερη γνώση να ανεβαίνουμε στην ανώτερη
και από την μικρότερη αρετή να προκόβουμε στην μεγαλύτερη».
«εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ἀγαθὸν
καὶ εὐάρεστον καὶ τέλειον»: Τέλος, ο άγιος Νικόδημος μας διδάσκει πως, όταν ο
νους είναι πεπαλαιωμένος από την αμαρτία και την αγνωσία, δεν γνωρίζει ποιο
είναι το θέλημα του Θεού. Ούτε καταλαβαίνει πως θέλημα του Θεού είναι να ζούμε
με ταπεινοφροσύνη, με πτωχεία, με πένθος και πόνο καρδιάς και με άλλα θεοφιλή
έργα, τα οποία νομοθετήθηκαν στο άγιο Ευαγγέλιο και μάλιστα εκείνα που
περιέχονται στους Μακαρισμούς. Όποιος ανανεωθεί κατά το πνεύμα και τον νου,
αυτός γνωρίζει ποιο είναι το θέλημα του Κυρίου, όχι μόνο το αγαθό αλλά και το
ευάρεστο. Διότι, πολλά πράγματα είναι αγαθά, αλλά δεν είναι ευάρεστα ή γιατί
γίνονται σε καιρό ακατάλληλο ή από ακατάλληλο πρόσωπο. Όταν το καταλάβουμε
αυτό, ότι το θέλημα του Θεού είναι και αγαθό και ευάρεστο, τότε πρέπει να
βιαστούμε, ώστε να γίνεται το θέλημά του και τέλειο και ανελλιπές.
Βοηθήματα:
1. Π. Τρεμπέλα,
Υπόμνημα εις τας επιστολάς της Κ. Διαθήκης τ. Α΄
2. Αγίου Νικοδήμου
του Αγιορείτου, Ερμηνεία εις τας ΙΔ΄ Επιστολάς του Απ. Παύλου, τ. Α΄
Σάββας Ηλιάδης
Δάσκαλος
Κιλκίς, 30-3-2020
http://aktines.blogspot.com