Στις 25 Σεπτεμβρίου
γιορτάζουν δύο συνώνυμοι άγιοι με το όνομα Παφνούτιος. Ο ένας είναι ο πατέρας
της αγίας Ευφροσύνης, ο όσιος Παφνούτιος, που εκοιμήθη ειρηνικά. Και ο άλλος
είναι ο οσιομάρτυς Παφνούτιος. Πρόκειται για μια μεγάλη οσιακή, ιεραποστολική
και μαρτυρική μορφή της Άνω Αιγύπτου, που έζησε στα χρόνια του άσεβους διώκτου
του Χριστιανισμού, του Διοκλητιανού (303 μ.Χ.).
Τα ασκητικά του
παλαίσματα ο Όσιος τα άσκουσε με πολλή ακρίβεια στην περιοχή του Νείλου κοντά
στο χωριό Τέvτυρα. Τον πολύτιμο θησαυρό της αγάπης του, τον Χριστό, δεν Τον
κρατουςε μόνο για τον εαυτό του. Θεωρούσε μεγάλη του τιμή να Τον φανερώνει με
διδαχές στην ευρύτερη περιοχή του. Γι’ αυτό εξερχόταν από τον τόπο της ασκήσεώς
του και περιδιάβαινε τις πόλεις και φώτιζε με το φως του Χριστού τα σκοτάδια
των ψυχών των ειδωλολατρών. Πολλοί άλλαζαν πορεία. Μετανοούσαν. Ακολουθούσαν
τον δρόμο της χριστιανικής ζώνης. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός εμεγαλύνετο. Στο
μικρό του ασκητήριο έφθαναν πολλοί για να ζητήσουν καθοδήγηση και ενίσχυση.
Είχε γίνει πλέον ο Παφνούτιος μια ισχυρή πνευματική προσωπικότητα με κύρος
σοφού διδασκάλου και καθοδηγού, με όνομα μεγάλου αγίου και οσίου.
Τέτοια βέβαια
ονόματα γίνονταν οι πρώτοι στόχοι συλλήψεων από τους διώκτες της πίστεως. Η
διαταγή και για τον Παφνούτιο χωρίς ο
ίδιος να γνωρίζει κάτι είχε εκδοθεί από
τον εξουσιαστή της Αιγύπτου Αρριανό. «Ο Παφνούτιος θα συλληφθεί, θα ανακριθεί
και θα τιμωρηθεί, αν συνεχίσει να πιστεύει και να διδάσκει τις χριστιανικές
αλήθειες» .
Ο Κύριος απεκάλυψε
στον όσιο δούλο του με μήνυμα (παρουσία) Αγγέλου το θέλημά του: «Να
ετοιμασθείς, του είπε, Παφνούτιε, για να προσφέρεις τον εαυτό σου “θυσία ζώσα”
στον Κύριο, αφού φορέσεις την ιερατική σου στολή». Μια ουράνια χαρά ένιωσε
βαθιά του ο Όσιος. Χωρίς να δειλιάσει, χωρίς να κρυφθεί ούτε ακόμα να περιμένει
να τον ανακαλύψουν οι στρατιώτες, πορεύθηκε προς τον έπαρχο Αρριανό. Και εκεί
κάτω από τον υψωμένο θρόνο του, δίπλα στον Νείλο ποταμό, ο ταπεινός και
θαρραλέος Παφνούτιος αυτόκλητος παρουσιάστηκε μπροστά στον έπαρχο λέγοντας: «Με
αναζητείς; Εγώ είμαι ο Παφνούτιος. Κάνε με ό,τι θέλεις».
Ο έπαρχος θαύμασε
την τόλμη ενός τόσο αδύνατου, ήσυχου και σεβάσμιου γέροντα. Αλλά δεν τον
σεβάστηκε. Διέταξε να του φορέσουν αλυσίδες και να γίνει ανάκριση. Στις απειλές
των αρχόντων ατάραχος ο Όσιος ομολογούσε: «Από μικρό παιδί λατρεύω και προσκυνώ
τον Θεό τον ζώντα και αληθινό. Προτιμώ τον θάνατο, γιατί ένας τέτοιος
μαρτυρικός θάνατος δεν είναι θάνατος αλλά ζωή αιώνιος». Ο έπαρχος τον απείλησε
επιδεικνύοντας τα βασανιστικά όργανα. Ο Όσιος μειδίασε. Τα περιφρόνησε όλα. «Η
ζωή των Χριστιανών, του λέγει, είναι ανώτερη από τα βασανιστήρια, και δεν τα
φοβόμαστε».
Ο έπαρχος
εξαγριώνεται. Διατάζει και τον κρεμούν. Του σχίζουν τις σάρκες. Το αγνό αίμα
του Οσίου κυλά. Ποτίζει το χώμα… Ο μάρτυρας είναι εξουθενωμένος, όμως
προσεύχεται με δυνατή πίστη. Ο Κύριος τον θεραπεύει.
Έκπληκτοι οι δύο
δήμιοί του στρατιώτες, ο Διονύσιος και ο Καλλίμαχος, καθώς αντικρίζουν το
θαύμα, συγκλονίζονται. Ομολογούν πίστη στον αληθινό Θεό. Και αμέσως
καταδικάζονται από τον έπαρχο. Τιμωρούνται και οι δύο με αποκεφαλισμό.
Ακολουθεί η φυλάκιση
του Αγίου. Μέσα στο σκοτεινό δεσμωτήριο ο Όσιος προσεύχεται. Μεταβάλλει τον
τόπο αυτό σε ασκητήριο. Οι προσευχές του είναι ισχυρές. Ένα παράδοξο φως
εξέρχεται τη νύχτα από τη φυλακή. Μοιάζει με πύρινη φλόγα. Οι δεσμοφύλακες
φοβούνται για εμπρησμό. Όμως όχιl! Δεν είναι. Είναι ο Άγιος λουσμένος στο φως του Χριστού. Έτσι τον
είδαν αυτόπτες μάρτυρες καθώς προσευχόταν με υψωμένα χέρια. Ακόμη αισθάνθηκαν
από εκείνον και μια άρρητη ευωδία. Σημεία ολοζώντανα αυτά της θείας Χάριτος που
τόσο πλούσια κατοικούσε στον όσιο του Θεού Παφνούτιο.
Συγκρατούμενοι με
τον Άγιο ήταν και 40 βουλευτές καταδικασμένοι εκεί μέσα στη φυλακή γιατί είχαν
καταχραστεί δημόσια χρήματα. Η φωνή του Οσίου τους καλούσε σε μετάνοια:
«Πιστέψτε στον Χριστό, τους έλεγε ο Παφνούτιος, μετανοήστε, και θα
ελευθερωθείτε από τα δεσμά τα πνευματικά της αμαρτίας». Και εκείνοι τον
άκουσαν. Και πίστεψαν. Και ομολόγησαν σταθερά στον έπαρχο: «Είμαστε κι εμείς
από τώρα Χριστιανοί. Περιφρονούμε τα ψεύτικα είδωλα. Αγαπούμε τον Κύριο».
Εξαγριωμένος ο έπαρχος διέταξε τον μαρτυρικό τους θάνατο: «Να ριχτούν στη
φωτιά».
Και έτσι ενωμένοι
μέσα στις φλόγες και ενισχύοντας ο ένας τον άλλον — όπως αργότερα θα συνέβαινε
με τους 40 μάρτυρες της Σεβαστείας —
«επέταξαν» από το καμίνι της φωτιάς στη δρόσο του ουρανίου Παραδείσου
και οι 40 βουλευτές.
Τα θαύματα της
πνευματικής αλιείας ψυχών από τον όσιο Παφνούτιο συνεχίζονται. Τη νύχτα μέσα
στη φυλακή ο Όσιος προσεύχεται «υπέρ της σωτηρίας του σύμπαντος κόσμου». Και
την ημέρα αθέατος από τους φύλακες εξέρχεται στην πόλη, κατηχεί στην αληθινή
πίστη και «εμπνέει πόθο μαρτυρίου» στους κατοίκους.
Κάποια μέρα
συνάντησε στο δρόμο 16 παιδιά που πήγαιναν στο σχολείο. Ήταν τα παιδιά των
βουλευτών. Τα πλησιάζει. Τους ομιλεί για τον Χριστό, για το ένδοξο τέλος των
πατερών τους. Εκείνα ενθουσιάζονται. Πιστεύουν αμέσως στον Κύριο. Και ο έπαρχος
τα οδηγεί σε ανάκριση. Εκφοβίζουν πρώτα το μικρότερο, ένα 13χρονο παιδί. Το
αναγκάζουν να ρίξει θυμίαμα στο βωμό των ειδώλων. Αλλά εκείνο αρνείται και πετά
περιφρονητικά μέσα στη φωτιά του θυσιαστηρίου το βασιλικό πρόσταγμα. Οργισμένος
ο έπαρχος διατάζει να ρίξουν τον μικρό αντιδραστικό μάρτυρα μέσα στη φωτιά. Και
τα υπόλοιπα 15 παιδιά που παραμένουν πιστά στον Χριστό, και αυτά τα τιμωρεί
υποδειγματικά. Δίνει εντολή και τα λογχίζουν με ακονισμένα ακόντια.
Ο όσιος Παφνούτιος
συνεχίζει ατάραχος και ειρηνικός με τη δύναμη του Θεού να επηρεάζει πλήθη
κόσμου και να τα στρέφει προς τον Χριστό. Ο παράδοξος αυτός για τους ειδωλολάτρες άνθρωπος που τους
καταστρέφει τα σχέδια, πρέπει να τιμωρηθεί υποδειγματικά. Γι’ αυτό με μεγάλη
συνοδεία στρατιωτών τον έφεραν όπως τον
Κύριο «ὡς πρόβατον ἐπί σφαγήν» στο
Νείλο. Έμοιαζε η πορεία αυτή «με πορεία θριάμβου».
Ο Όσιος στη νέα του
ανάκριση δήλωσε και πάλι την ακλόνητη πίστη του στον Κύριο και Θεό του.
Εκείνες τις ημέρες
στις όχθες του Νείλου ο Κύριος χάρισε στον Όσιό του και μια νέα δόξα. Κατήχησε
και οδήγησε στον Χριστό μια ομάδα ογδόντα ψαράδων. Αλλά και αυτοί δεν ήταν
δυνατόν να εξαιρεθούν από τα μαρτύρια, γιατί με θάρρος ομολόγησαν την πίστη
τους. Και όλοι μαζί θανατώθηκαν από τα ξίφη των αγρίων δημίων.
Ήρθε και η σειρά του
Οσίου. Τον έδεσαν σε τροχό. Και τον περιέστρεφαν με μανία. Το ασκητικό του σώμα
εξαρθρώθηκε και διαμελίστηκε. Με θαύμα όμως μεγάλο ο Κύριος τον θεράπευσε και
τον ανέστησε! Παρουσιάζεται και πάλι ο Όσιος μπροστά στον Αρριανό. Με νέα τόλμη
προσπαθεί να τον συνταράξει με αφυπνιστικούς λόγους. Ο εγωιστής όμως έπαρχος
σκληρύνεται περισσότερο. Αντίθετα ο Ευσέβιος ο πραιπόσιτος (=αξιωματούχος) με
τους τετρακόσιους στρατιώτες του που παρακολουθούν μαζί έκθαμβοι τα μεγαλεία
του παντοδυνάμου Θεού, συγκλονίζονται και ομολογούν πίστη στον Ιησού Χριστό.
Αμέσως τιμωρούνται παραδειγματικά και αυτοί. Παραδίδονται στις φλόγες και
πεθαίνουν μαρτυρικά. Άλλα 400 ένδοξα στεφάνια φέρνουν οι άγγελοι από τον ουρανό
για να στεφανώσουν τους νέους αθλητές της πίστεως…
Έφθασε όμως και το
τέλος του Οσίου. Ο Παφνούτιος θα σταυρωθεί όπως ο «Αρχηγός του», ο Ιησούς
Χριστός. Γαλήνιος και ατάραχος, με ευχαριστία προς τον πανάγιο Θεό, πλησίασε
τον σταυρό του μαρτυρίου του. Ήταν ένας ξερός φοίνικας. Εκεί επάνω άπλωσαν και
κάρφωσαν τα χέρια του γενναίου αυτού ομολογητή. Εκεί παρέδωσε το πνεύμα του.
Και από εκεί έδειξε σε όλους με το παράδειγμά του «πώς ένας άνθρωπος είναι
δυνατόν παρακινούμενος από φλογερό ζήλο να μπορεί με τη δύναμη του Θεού να
επηρεάζει στο καλό και να μεταμορφώνει μια ολόκληρη κοινότητα».
Η Παράδοση αναφέρει
ότι αμέσως μετά την εκπνοή του μάρτυρα βλάστησαν από το άκαρπο δένδρο δώδεκα
κλώνοι γεμάτοι καρπούς. Οι σταυρωτές του έγιναν και αυτοί Χριστιανοί. Η ψυχή
του οσιομάρτυρος Παφνουτίου είχε πλέον πετάξει στον ουρανό. Εμπρός του
αντίκριζε πανευτυχής το πρόσωπο του λατρευτού του Κυρίου, της Παναγίας, των
Αγίων, αλλά και των 546 συνολικά Μαρτύρων που ο ίδιος με τη Χάρη του Κυρίου
είχε οδηγήσει εκεί.
Οσιότητα, Ιεραποστολή, Μαρτύριο. Είναι το τρίπτυχο της ζωής του αγίου Παφνουτίου. Αυτό ας είναι το σύνθημα και της δικής μας ζωής. Το νέο εκκλησιαστικό έτος άνοιξε και πάλι μπροστά μας. Ας το βαδίσουμε σύμφωνα με το πρότυπο της ζωής του Αγίου μας. Με αγώνα για οσιότητα και εξαγνισμό, με δράση για ιεραποστολή και γνωριμία των ανθρώπων με τον Σωτήρα Κύριο και με διάθεση να μαρτυρούμε για τον Χριστό, δεχόμενοι ειρωνείες ή χλευασμό ή περιφρόνηση του κόσμου. Όλα με χαρά και για τη δόξα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού!
Ο Σωτήρ, 1984, 1985
xfd