Τό λάδι, πέρα ἀπό τή σημαντική θέση πού κατέλαβε στή διατροφή τοῦ ἀνθρώπου, ἀνέκαθεν θεωρήθηκε καί ὡς στοιχεῖο μέ θεραπευτικές ἰδιότητες. Χαρακτηριστική περίπτωση ἡ ἀναφερόμενη στήν παραβολή τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου (Λουκ. 10,34). Παράλληλα, ἀπό πολύ παλιά τό λάδι ἀπέκτησε καί θρησκευτική σημασία. Αὐτό γίνεται ὁλοφάνερο ἀπό τή χρήση του σέ διάφορες τελετές τοῦ ἀρχαίου Ἰσραήλ ἀλλά καί σέ ἄλλες θρησκευτικές παραδόσεις. Στή χριστιανική μας πίστη καί παράδοση τό λάδι, καθαγιαζόμενο μέ τήν προσευχή τῆς Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά χριστιανικά μυστήρια, τό μυστήριο τοῦ ἱεροῦ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ. Θεμελιώδης καί χαρακτηριστική ἁγιογραφική μαρτυρία γιά τό μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου εἶναι αὐτή τῆς Καθολικῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου (5,14-15).
Τήν
παραθέτουμε στό πρωτότυπο καί στή συνέχεια μεταφρασμένη. «Ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν;
Προσκαλεσάσθω τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας και προσευξάσθωσαν ἐπ᾽ αὐτόν ἀλείψαντες
αὐτόν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου· καί ἡ εὐχή τῆς πίστεως σώσει τόν κάμνοντα
καί ἐγερεῖ αὐτόν ὁ Κύριος· κἄν ἁμαρτίας ἧ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ». Δηλαδή:
Εἶναι κάποιος ἀπό σᾶς ἄρρωστος; Νά προσκαλέσει τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας
νά προσευχηθοῦν γι᾽ αὐτόν καί νά τόν ἀλείψουν μέ λάδι, ἐπικαλούμενοι τό ὄνομα
τοῦ Κυρίου. Καί ἡ προσευχή πού γίνεται μέ πίστη θά σώσει τόν ἄρρωστο· ὁ Κύριος
θά τόν κάνει καλά. Κι ἄν ἔχει κάνει ἁμαρτίες, θά τοῦ τίς συγχωρήσει.
*
* *
Ἄν καί μοναδική σέ ὅλη
τήν Καινή Διαθήκη ἡ μαρτυρία τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, εἶναι ὁλοφάνερο ἀπό τή
διατύπωσή της ὅτι δέν ἀναφέρεται σέ κάτι ἄγνωστο στούς χριστιανούς-ἀναγνῶστες τῆς
ἐπιστολῆς του· δέν εἰσηγεῖται κάτι τό νέο. Προφανῶς ὑπενθυμίζει καί προτείνει
κάτι πού ὁ ἴδιος ὁ Κύριος εἶχε διδάξει καί πού ἀκολουθοῦσαν οἱ χριστιανοί ἤδη ἀπό
τήν ἐποχή τῶν ἁγίων Ἀποστόλων.
Ἀκόμη δέν πρέπει νά συγχέεται ἡ σύσταση τοῦ
ἁγίου Ἰακώβου μέ τήν προγενέστερη ἀντίληψη γιά τή θεραπευτική χρήση τοῦ λαδιοῦ.
Ὁ Ἀπόστολος ὁρίζει νά προσκαλοῦνται στό σπίτι τοῦ ἀσθενοῦς χριστιανοῦ οἱ
Πρεσβύτεροι τῆς Ἐκκλησίας γιά νά προσευχηθοῦν γιά τόν ἄρρωστο ἐπικαλούμενοι τό ὄνομα
τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ. Συνδέει στενά τήν ἴαση μέ τήν προσευχή πού γίνεται μέ πίστη.
Καί προσθέτει ἀκόμη ὅτι μαζί μέ τήν ἴαση ὁ Κύριος χαρίζει στόν ἀσθενῆ ἀδελφό
καί τή συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν του.
*
* *
Ἔτσι, ἡ ἀποστολική
παραγγελία ἀποτέλεσε τή βάση πάνω στην ὁποία θεμελιώθηκε ἡ πίστη καί ἡ
τελετουργική πράξη τῆς Ἐκκλησίας. Τό Εὐχέλαιο εἶναι ἕνα ἐκ τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας.
Συνιστᾶ μυστηριακή προσευχή καί πράξη. Τελεῖται χάριν τῶν ἀρρώστων. Τελετουργοί
τοῦ φιλανθρώπου τούτου μυστηρίου εἶναι οἱ πρεσβύτεροι τῆς Ἐκκλησίας,
προσκαλούμενοι γιά τόν σκοπό αὐτό στήν οἰκία τοῦ ἀρρώστου χριστιανοῦ. Πλησίον
τοῦ ἀσθενοῦς προσεύχονται θερμά. Ἐπικαλοῦνται τή χάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος
γιά νά εὐλογηθεῖ τό λάδι πού παρατίθεται. Καί στή συνέχεια ἀλείφουν τόν ἄρρωστο
χριστιανό μέ τό εὐλογημένο πλέον ἔλαιο.
Κατά τή διαβεβαίωση τοῦ Ἀδελφοθέου Ἀποστόλου «ἡ εὐχή τῆς πίστεως», πού ἀναπέμπουν οἱ Πρεσβύτεροι και ἡ ἐπάλειψη μέ τό εὐλογημένο ἔλαιο σώζει τόν ἄρρωστο. Τοῦ χαρίζει τήν ἴαση. Τόν ἀνορθώνει ἀπό τό κρεβάτι τοῦ πόνου. Παράλληλα, τοῦ χαρίζει καί τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του.
*
* *
Ἀφιερώνοντας τό ἐφετινό
ἡμερολόγιό μας στό μυστήριο τοῦ ἱεροῦ Εὐχελαίου ἐπιθυμοῦμε νά διευκρινίσουμε ὁρισμένα
σημεῖα πού συνδέονται μέ τό μυστήριο καί τά ὁποῖα πολλοί ἀδελφοί μας χριστιανοί
εἴτε ἀγνοοῦν εἴτε ἔχουν ἐσφαλμένη ἀντίληψη γι᾽ αὐτά.
* Ἡ τέλεση τοῦ ἱεροῦ Εὐχελαίου
προϋποθέτει τήν ὕπαρξη ἀρρώστου σέ μία οἰκογένεια. Γιά χάρη του τελεῖται. Αὐτό
γίνεται ὁλοφάνερο ἀπό τά αἰτήματα καί τίς εὐχές πού ἀπευθύνει ὁ λειτουργός πρός
τόν Θεό.
* Ἡ τέλεση Εὐχελαίου
γιά ἕνα ἀσθενῆ ἀδελφό μας δέν σημαίνει ἄρνηση ἤ ἀπόρριψη τῆς ἰατρικῆς φροντίδας
καί τῆς ἐνδεδειγμένης φαρμακευτικῆς ἀγωγῆς πού χρειάζεται. Οἱ χριστιανοί καί
στήν ἰατρική ἐπιστήμη καί τούς θεράποντές της καταφεύγουμε, ἀλλά, παράλληλα,
καί τή βοήθεια καί τή θεραπευτική χάρη τοῦ Κυρίου μας, τοῦ μεγάλου Ἰατροῦ ψυχῶν
καί σωμάτων, ἐπικαλούμαστε διαμέσου τοῦ μυστηρίου τοῦ ἱεροῦ Εὐχελαίου πού τελοῦμε.
* Προσφεύγοντας διά τοῦ
μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου στόν Θεό Τόν παρακαλοῦμε νά μᾶς θεραπεύσει ἀπό τήν ἀρρώστια
πού ὑποφέρουμε καί νά ἀποκαταστήσει τήν κλονισμένη ὑγεία μας. Δέν ἀπαιτοῦμε οὔτε
διατάσσουμε τόν Θεό. Ἀφηνόμαστε μ᾽ ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη καί τή θεία
φιλανθρωπία Του. Ἐάν Ἐκεῖνος κρίνει ὅτι μᾶς συμφέρει πνευματικά, ὅτι εἶναι γιά
τή σωτηρία μας, ἄς μᾶς χαρίσει τήν ἴαση. Ἐάν ὄχι, δέν ἀγανακτοῦμε· δέν
γογγύζουμε. Ἀντίθετα, καί πάλι Τόν παρακαλοῦμε να μᾶς ὁπλίσει μέ ὑπομονή γιά νά
μπορέσουμε νά σηκώσουμε τή δοκιμασία.
* Τό Εὐχέλαιο δέν
γίνεται «γιά τό καλό»· γιατί ἐντυπωσιάζει ἡ μεγάλη διάρκεια τῆς σχετικῆς Ἀκολουθίας·
γιατί εἶναι Σαρακοστή καί ἐπικράτησε ἡ συνήθεια «νά κάνουμε στό σπίτι ἕνα εὐχέλαιο».
Ἤ, «γιά νά ἁγιαστεῖ τό σπίτι μας». Γιά νά ἁγιαστεῖ τό σπίτι τοῦ χριστιανοῦ ἡ Ἐκκλησία
ὅρισε ἄλλη ἱερή Ἀκολουθία: τόν Ἁγιασμό. Ἑπομένως δέν πρέπει νά συγχέουμε τά
πράγματα.
* Κατά τήν τέλεση τοῦ
μυστηρίου τοῦ Εὐχελαίου παρακαλοῦμε τόσο γιά τή θεραπεία τοῦ ἀρρώστου ὅσο καί
γιά τή συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν του. Τό δεύτερο αὐτό δέν σημαίνει ὅτι τό Εὐχέλαιο
ἀντικαθιστᾶ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας, δηλαδή τήν Ἐξομολόγηση. Ἀντίθετα, θά
λέγαμε, τό Εὐχέλαιο προϋποθέτει τό μυστήριο τῆς Μετανοίας, μέ τό ὁποῖο ὁ πιστός
ἐπιδιώκει τη συμφιλίωσή του μέ τόν Θεό Πατέρα καί προετοιμάζεται πνευματικά γιά
νά συμμετάσχει καί στό μυστήριο τοῦ ἁγίου Ἐλαίου.
* Τό ἱερό Εὐχέλαιο ἀνήκει
στά μυστήρια πού χαρακτηρίζουμε ὡς ἐπαναλαμβανόμενα, δηλαδή δέν τό τελοῦμε μία
καί μόνο φορά ἀλλά ἀπεριόριστα.
* Ἡ διατύπωση τοῦ ἁγίου
Ἰακώβου «προσκαλεσάσθω τούς πρεσβυτέρους τῆς Ἐκκλησίας» συνέτεινε στή
διαμόρφωση τῆς παραδόσεως τό μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου νά τελεῖται ἀπό ἑπτά ἤ,
τουλάχιστον, ἀπό τρεῖς ἱερεῖς. Ἡ πρακτική δυσκολία ὅμως νά συμμετέχουν ἑπτά ἤ
τρεῖς πρεσβύτεροι ὁδήγησε, σύν τῷ χρόνῳ, στήν καθιερωμένη πλέον συνήθεια τό
μυστήριο νά τελεῖται καί ἀπό ἕνα καί μόνο πρεσβύτερο.
Εὐχόμαστε, ὅλοι μας νά
κατανοήσουμε τή μεγάλη ἀξία τοῦ φιλανθρώπου μυστηρίου. Οἱ ἱερωμένοι νά τό τελοῦμε
μέ συναίσθηση καί εὐλάβεια. Οἱ πιστοί νά συμμετέχουμε μέ ἐπίγνωση καί κατάνυξη.
Καί ὁ ἐλεήμων Κύριος νά ἐπιδαψιλεύει πλούσια στούς ἀδελφούς μας πού
δοκιμάζονται στό κρεβάτι τοῦ πόνου τήν ἴαση καί τή συγχώρηση· σέ ὅλους τό ἄπειρο
ἔλεός Του.