Η λέξη διάκριση προέρχεται από το ρήμα διακρίνω = ξεχωρίζω, βλέπω καλά, ερμηνεύω, αποφασίζω, κρίνω ορθά. Σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας, είναι «η μεγίστη πασών των αρετών» (η μεγαλύτερη απ’ όλες τις αρετές). Ο Μέγας Αντώνιος, με τη μεγάλη ασκητική του πείρα, έλεγε: «Πολλοί έλιωσαν τα σώματά τους στην άσκηση, επειδή όμως δεν είχαν διάκριση, βρέθηκαν μακριά από το Θεό».
Τα είδη της διακρίσεως
είναι δυο. Η φυσική και η πνευματική.
Φυσική διάκριση: Αυτή
τη διάκριση την έχουν λίγοι άνθρωποι. Χαρακτηρίζεται ως σοφία και σύνεση, γνώση
και περίσκεψη, ικανότητα αντίληψης και κρίσης. Να μελετά ο άνθρωπος το κάθε τι,
να μπορεί να συγκρίνει σωστά πράγματα, ιδέες, θέσεις. Συνήθως αυτές οι
ικανότητες αυξάνονται καθώς προχωρεί η ωριμότητα της ηλικίας, χωρίς αυτό να
είναι απόλυτο.
Πνευματική διάκριση:
Είναι όλα όσα χαρακτηρίζουν τη φυσική διάκριση και επί πλέον το χάρισμα που
δίνει το Πανάγιο Πνεύμα στον άνθρωπο που αγωνίζεται ταπεινά. Οι βαθμίδες της
αγιότητος είναι παράλληλες με τις βαθμίδες της διακρίσεως, αφού αγιότητα χωρίς
διάκριση δεν διασφαλίζεται ούτε ένα λεπτό.
Ο Άγιος Ιωάννης της
Κλίμακος λέει ότι διάκριση είναι το «να μπορείς ανά πάσα στιγμή, σε κάθε τόπο
και σε κάθε πράγμα να ξεχωρίζεις ποιο είναι το θέλημα του Θεού. Αυτό το
επιτυγχάνουν όσοι έχουν καθαρή καρδιά, καθαρό σώμα και καθαρό στόμα».
Ουσιαστικά πρόκειται
για το χάρισμα που συγκρατεί την ισορροπία στην ζωή του Χριστιανού. Δηλαδή η
διάκριση ως θείο χάρισμα, σου υπαγορεύει το πότε μπορείς να κάνεις κάτι, πότε
πρέπει να μιλάς και πότε να σιωπάς.
Η διάκριση διακρίνει την ποιότητα. Βλέπει τι
αξίζει ή τι δεν αξίζει ή πόσο αξίζει.
Η διάκριση απομακρύνει
τον άνθρωπο από επικίνδυνες για την πνευματική ζωή υπερβολές.
Η διάκριση ξεχωρίζει
το ορθό, επιλέγει το αγαθό, κρίνει το καλύτερο, αποφεύγει τα άκρα, βαδίζει τη
μέση οδό. Ψάχνει για την καλύτερη απάντηση σε ένα ερώτημα που τίθεται, την
πρέπουσα λύση.
Η διάκριση είναι απαραίτητη για όλους,
ιδιαίτερα όμως για όσους διδάσκουν, καθοδηγούν και συμβουλεύουν. Δεν χρειάζεται
ούτε υπερβολική αυστηρότητα ούτε μεγάλη επιείκεια.
Η απουσία διάκρισης
γεννά την υπερβολή, τον φανατισμό, την ένοχη σιωπή, την άδικη κατάκριση, τη
δειλία, τη βραδύτητα του πνεύματος, την εμμονή, την στείρα και μη καρποφόρα
ζωή. Στην ουσία δηλαδή στερεί στον ανθρώπινο νου και στην ανθρώπινη φύση την
σωφροσύνη.
Για την απόκτηση αυτού
του χαρίσματος χρειάζεται κόπος. Και ο κόπος αυτός είναι η τήρηση των εντολών
του Χριστού μαζί με άσκηση, με διαρκή βίωση της μετανοίας και κυρίως
ταπεινοφροσύνη. Η διάκριση προέρχεται από γνώση, εμπειρία, πνευματική
καλλιέργεια και ωριμότητα. Είναι αποτέλεσμα αυτοελέγχου, αυτοκριτικής, μελέτης
και θείου φωτισμού.
Η μεγάλη αρετή της
διακρίσεως είναι μέγιστη πνευματική δύναμη. Δίνει απλότητα, καρτερικότητα,
λιτότητα, αγαθότητα και βαθιά αίσθηση του μέτρου. Ο διακριτικός άνθρωπος μπορεί
να παρηγορεί και να αναπαύει ψυχές.
proskynitis