☦ ΤΟ ΦΛΩΡΙΟΝ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΗΣ

Ὑπό τοῦ Γέροντος Μαξίμου Ἰβηρίτου

Εἰς τά ἱστορικά Ἰβηριτικά Προσκυνητάρια, ἔνθα καταχωροῦνται ὀλίγα ἐκ τῶν ἀπείρων θαυμάτων τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης, ἀναφέρεται καί τό κατωτέρω, ὡς ἔχει:

«Τόν παλαιόν καιρόν ἀνεχώρησεν εἷς ὁδοιπόρος ἐκ τῆς ἐρήμου τοῦ Ἄθωνος. Ὁδοιπορῶν δέ καθ’ ὅλην τήν ἡμέραν ἔφθασε περί τό ἀπόγευμα εἰς τήν Μονήν τῶν Ἰβήρων. Ἐπειδή ὅμως ἐβιάζετο, δέν εἰσῆλθεν εἰς αὐτήν. Ἁπλῶς μόνον ἐζήτησεν ἀπό τόν θυρωρόν τοῦ Μοναστηρίου ὀλίγον ἄρτον καί μή λαβών τοῦτον ἀνεχώρησε νῆστις καί ἐν πλήρει πικρίᾳ, κατευθυνόμενος πρός τήν σκήτην τῶν Καρυῶν. Τοῦτο ὅμως ἐγένετο ἵνα ἀποδειχθῇ ἡ μέριμνα, τήν ὁποίαν ἡ Πάναγνος Δέσποινα εἶχε διά τήν Μονήν αὐτήν. Διότι ὁ ὁδοιπόρος, ἀπομακρυνθείς πολύ ἀπό τήν Μονήν, ἐκάθισεν εἰς μίαν πέτραν ἐπί τοῦ δρόμου διά νά ἀναπαυθῇ ὀλίγον, πάντοτε ὅμως στενάζων καί δακρύζων διά τήν στάσιν τοῦ θυρωροῦ. Ἐκείνην ἀκριβῶς τήν στιγμήν ἤκουσε βήματα ἀνθρώπου, ὁπότε μετά δυσκολίας ἐσήκωσε τήν κεφαλήν του. Τότε βλέπει μίαν ὡραιοτάτην γυναῖκα, ἡ ὁποία ἐκράτει εἰς τάς ἀγκάλας της ἕνα παιδί. Τόν πλησιάζει καί μέ συμπαθητικόν ὕφος καί γλυκεῖαν φωνήν τόν ἐρωτᾷ.~Τί ἔχεις καί κλαῖς; Μήπως εἶσαι ἀσθενής; ~ Ὄχι, ἀπαντᾷ ὁ ὁδοιπόρος, δέν εἶμαι ἀσθενής, ἀλλά πεινῶ, διότι ἐζήτησα ἀπό τόν θυρωρόν τῶν Ἰβήρων ὀλίγον ἄρτον, δέν μοῦ ἔδωσεν ὅμως. Ἡ γυνή τότε τοῦ λέγει. ~ Μή λυποῦ, τέκνον μου, κατά τοῦ θυρωροῦ, διότι θυρωρός τῆς Μονῆς τῶν Ἰβήρων εἶμαι ἐγώ. Λάβε αὐτό τό φλωρίον, ἐπίστρεψε στό Μοναστήρι καί ἀγόρασε μέ αὐτό ἄρτον, ἐγώ ἐδῶ θά σέ ἀναμένω. Ὁ ὁδοιπόρος πείθεται καί ἐπιστρέφει εἰς τήν Μονήν. Εὑρίσκει τόν θυρωρόν καί ζητεῖ ἄρτον πρός ἀγοράν, ἐγχειρίζων πρός αὐτόν συγχρόνως καί φλωρίον, τό ὁποῖον~ ὡς εἶπε~ τοῦ τό ἐδώρησε μία γυνή. Ὅταν ὁ θυρωρός ἤκουσε περί γυναικός, ἐξανέστη, μόλις δέ εἶδε καί τό φλωρίον εἰς τάς χεῖρας τοῦ πτωχοῦ ὁδοιπόρου ἀντελήφθη ἀμέσως ὅτι πρόκειται περί θαύματος καί ἔσπευσε νά κρούσῃ τόν Κώδωνα, ἵνα συναθροισθοῦν οἱ Πατέρες καί ἵνα τούς ἀναγγείλῃ τό γενόμενον. Συγκεντρωθέντες δέ οἱ Πατέρες ἤκουσαν τό παράδοξον γεγονός καί ἔμειναν κατάπληκτοι. Διεπίστωσαν ἀκόμη ὅτι τό φλωρίον, τό ὁποῖ­ον ἔφερεν ὁ ὁδοιπόρος, ἦτο ἐκεῖνο τό ὁποῖον εἶχεν ἀφιερωθῆ εἰς τήν Εἰκόνα τῆς Πορταϊτίσσης καί τό ὁποῖον μετά πολλῆς εὐλαβείας ἐτοποθέτησαν καί αὖθις ἐπί τῆς Ἁγίας Εἰκόνος. Ἀμέσως ὅλοι ὁμοῦ ἦλθον εἰς τόν προαναφερθέντα τόπον, ἀλλ’ οὐδένα εὗρον. Καί εἰς ἀνάμνησιν τοῦ θαύματος ἐτοποθέτησαν μικρόν προσκυνητάριον. Κατά δέ τό ἔτος 1960 ὁ Ἱερομόναχος Μάξιμος Πνευματικός Ἰβηρίτης, ἐκ Τραπεζοῦντος, δι’ ἰδίων ἐξόδων ἀνήγειρε περικαλλέστατον ναΐδριον εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον τοῦ θαύματος, πρός τιμήν τῆς Θεοτόκου Πορταϊτίσσης».

Εἰς τό ἀνωτέρω ναΐδριον, τό ὁποῖον κεῖται 20΄ ΒΔ τῆς κυριάρχου Μονῆς, ἀναγράφονται ἐπί ἐντετειχισμένης μαρμαρίνης πλακός τά ἑξῆς: «Δαπάνη Προηγουμένου Μαξίμου Ἰβηρίτου ἐκ Τραπεζοῦντος, εἰς μνημόσυνον αὐτοῦ καί τῶν γονέων του Εὐσταθίου καί Σοφίας, 1960». Τόν χῶρον κοσμεῖ καί σκιάζει μιά παλαιά δρῦς (κοινῶς δένδρον), κάτωθεν τῆς ὁποίας εἶχε καταφύγει ὁ πτωχός ὁδοιπόρος, συμφώνως μέ μίαν ἄλλην προφορικήν παράδοσιν τῆς Μονῆς. Αὕτη ἔχει δύο μεγάλα στελέχη, περιφερείας 4 μέτρων ἕκαστον τούτων, καί ἔχει συμπεριληφθῆ εἰς τό ἐκδοθέν ἔργον μας τό 2011, ὑπό τίτλον: Τά Ἁγιορειτικά Μνημεῖα τῆς Φύσεως (σελ. 226-227).

Ὁ ἀείμνηστος Παπα~Μάξιμος ὁ Πνευματικός, κατά κόσμον Ἀντώνιος Τυριτίδης, ἐγεννήθη τό 1904 εἰς τήν Τραπεζοῦντα τοῦ Πόντου. Ἐν ἡλικίᾳ 23 ἐτῶν προσῆλθε καί ἐγκατεβίωσεν εἰς τήν Ἱεράν Μονήν τῶν Ἰβήρων τό 1927. Διηκόνησε τήν Θαυματουργόν Εἰκόνα τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης ὡς Προσμονάριος ἐπί πεντήκοντα περίπου ἔτη. Ὑπῆρξεν ὀνομαστός ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Πνευματικός. Ἐν καιρῷ δέ Ἐξομολόγος τῆς Ἀθωνιάδος Σχολῆς, Ἁγιορειτικῶν Μονῶν καί πλήθους προσκυνητῶν (Μητροπολιτῶν, Ἱερέων, Μοναχῶν καί ἀναριθμήτων λαϊκῶν), διό καί τοῦ προσεδόθη τό προσωνύμιον τοῦ Πνευματικοῦ, πρᾶγμα τό ὁποῖον δέν δίδεται εὐκόλως ἐν Ἁγίῳ Ὄρει. Ὁ ἀείμνηστος ἐκοιμήθη ὁσιακῶς τά Χριστούγεννα τοῦ 1999 ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῶν Ἰβήρων καί ἐτάφη εἰς τό παλαιόν Κοιμητήριον αὐτῆς. Λόγον ἐπικήδειον ἐξεφώνησεν ὁ τότε Καθηγούμενος τῆς Μονῆς Ἀρχιμανδρίτης Βασίλειος, ὅστις τονίζων τάς ἀρετάς αὐτοῦ, ἀνέφερε καί τό ἑξῆς: «Ἔφαγα καί ἐγώ ψωμί ἀπό τά χέρια του, ὅταν ἤμουν εἰς τήν Ἰβηριτικήν Σκήτην τοῦ Τιμίου Προδόμου» (ὡς ἀσκητής τήν δεκαετίαν τοῦ 1960).

Ὁ ἄοκνος Προσμονάριος τῆς Θείας Πορταϊτίσσης διεκρίνετο διά τήν ἀγάπην του πρός τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, τήν αὐστηρότητα τοῦ βίου του, τήν ἀκρίβειαν τῆς πνευματικῆς του ζωῆς, τήν ἐλεημοσύνην πρός τούς πτωχούς καί τήν πρακτικότητα εἰς τά θέματα τῆς ἐξομολογήσεως, ὥστε νά θεραπεύῃ τούς ἀσθενοῦντας πνευματικῶς τε καί ἐνίοτε σωματικῶς. Τήν πνευματικήν ταύτην ἐμπειρίαν τήν ἀπέκτησεν, ὡς ἔλεγεν, ἀπό τόν προορατικόν Πνευματικόν του Κοδρᾶτον τόν Καρακαλληνόν καί ἄλλους ἐναρέτους Γέροντας, μεθ’ ὧν συνανεστρέφετο κατά τά ἔτη τῆς ζωῆς του· ὅμως ἐτόνιζεν, ὅτι: «Διά νά λάβῃς πνεῦμα, πρέπει νά δώσῃς αἷμα.

Εἰς τόν βίον του ἐποίησε πλεῖστα θεάρεστα ἔργα, γνωστά καί ἄγνωστα. Ὑπῆρξεν ἱδρυτής τῆς νέας Ποντιακῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου Βαζελῶνος εἰς τόν Ἅγιον Δημήτριον Κοζάνης, μέγας εὐεργέτης τῶν ἄλλων νέων Ποντιακῶν Μονῶν (Παναγίας Σουμελᾶ, Ἁγίου Γεωργίου Βαζελῶνος, Ἁγίου Θεοδώρου Γαβρᾶ), καί πολλῶν ἐπίσης Ἱερῶν Καθιδρυμάτων ἐν Ἑλλάδι.

Τό ἐξωκκλήσιον τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης εἰς τόν τόπον τοῦ εἰρημένου θαύματος, τό ὁποῖον σημειωτέον κοσμεῖται μέ τοιχογραφίας μαθητῶν τοῦ Φωτίου Κόντογλου, τό ἀνήγειρε μετά κόπων πολλῶν καί δή κατ’ ἐπιμόνου ἐπιταγῆς τῆς Παν­αγίας Πορταϊτίσσης, ἐξ ὅσων μᾶς ἐξεμυστηρεύετο. Ἡ ἰδία δέ Κυρία Θεοτόκος τοῦ ὑπέδειξε καί τό Σταυροειδές σχῆμά του. Τό τεχνικόν μέρος κατασκευῆς τοῦ ἔργου τό ἀνέθεσεν εἰς τόν Ἱερομόναχον Εὐθύμιον, Γέροντα τῆς νῦν Ἀδελφότητος τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Κερασιᾶς, ἐγκαταβιοῦντα τότε εἰς τόν Λαυριωτικόν Μυλοπόταμον. Ἔκτοτε, ὁ Γέρων Μάξιμος προσήρχετο πρός ἄσκησιν καί διακονίαν καθ’ ἑκάστην ἡμέραν τόν ἱερόν τοῦτον χῶρον, ὅπου κατά τό πάλαι ἐνεφανίσθη εἰς τόν πτωχόν ὁδοιπόρον ἡ ἰδία Ὑπεραγία Θεοτόκος, καί δή μέ ἐν ἀγκάλαις τόν Κύριον τῆς Δόξης Ἰησοῦν Χριστόν, πρᾶγμα σπάνιον καί ἴσως μοναδικόν εἰς τά ἐκκλησιαστικά χρονικά. Πρός τό τέλος ἐπίσης τῆς ζωῆς του ἐγκατεβίωσε ἐπί τινα ἔτη καί μονίμως ἐδῶ. Ἀπό δέ τοῦ 1960 μέχρι τοῦ 1999 μετεφέρετο ἐνταῦθα λιτανευτικῶς καθ’ ἑκάστην Τρίτην τοῦ Πάσχα καί ἡ Ἱερά Εἰκών τῆς Παν­αγίας Πορταϊτίσσης. Προσέτι, εἰς τό ἴδιον μέρος προσήρχετο ἐνίοτε καί ὁ Ὅσιος Παΐσιος, ὅτε ἠσκήτευεν εἰς τήν Ἰβηριτικήν Σκήτην τοῦ Τιμίου Προδρόμου ἤ τήν Κουτλουμουσιανήν Παναγούδαν, καί ἀλληλοεξομολογοῦντο μεταξύ των.

Ἐπανερχόμενοι εἰς τό θαῦμα τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης, ἡ παράστασις τοῦ ὁποίου ἀπεικονίζεται καί εἰς εὐμεγέθη ἐλαιογραφικόν πίνακα τῆς κεντρικῆς εἰσόδου τῆς Μονῆς, σημειοῦμεν καί τά ἑξῆς:

Συμφώνως μέ τά Πάτρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί τά κείμενα δύο Λαυριωτικῶν κωδίκων καί ἑνός Σιναϊτικοῦ, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος ἐπεσκέφθη σωματικῶς τήν Ἀθωνικήν χερσόνησον. Καθώς ἀναγράφεται, Αὕτη ἀπεβιβάσθη μετά τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου εἰς τόν λιμένα τοῦ Κλήμεντος τῶν ἀρχαίων Κλεωνῶν, ἔνθα σήμερον κεῖται ἡ Ἱερά Μονή τῶν Ἰβήρων, καί ἐξεχριστιάνισε τούς τότε εἰδωλολάτρας κατοίκους τῆς περιοχῆς, ἐγκαταστήσασα μάλιστα καί ὡς Ἐπίσκοπον ἕνα ἐκ τῶν ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων, Κλήμεντα ὀνομαζόμενον. Ἡ ἔλευσις ἐπίσης τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος Της, τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης, καθ’ ἡμέραν Τρίτην τοῦ Πάσχα τό 2004, καί αἱ δοθεῖσαι ὑποσχέσεις Αὐτῆς, ἀποτελοῦν σύμβολον καί σημεῖον τῆς προστασίας Της διά τόν Ἱερόν Τόπον. Ἐνῷ ἡ ἐν καιρῷ φυγή τῆς Εἰκόνος Της θά σημάνῃ, κατά τάς Προφητείας τοῦ Ὁσίου Νείλου τοῦ Μυροβλύτου, τό τέλος καί τῆς Ἱερᾶς ταύτης Πολιτείας. Μή θέλοντες δέ νά σχολιάσωμεν ἐπί τοῦ παρόντος τό μελλούμενον τοῦτο γεγονός, μένομεν εἰς ἕνα σχετικόν Κανόνα τοῦ μεγάλου Διδασκάλου καί Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, λέγοντος πρός τήν Πορταΐτισσαν: (ἦχος α΄. Τύπον τῆς ἁγνῆς…) «Μένε μεθ’ ἡμῶν τῶν δούλων σου, μένε ἀεί, ὦ Πορταΐτισσα ἔνδοξε, καί μή χωρισθῇς, ἀπό τῆς ποίμνης Σου πώποτε, τά ἡμῶν παραβλέπουσα πταίσματα· Σέ γάρ φῶς καί προστάτιν, ζωήν, πνοήν, ἐπιγραφόμεθα».

Εἰς ὅ,τι ἀφορᾷ τό ὀνομαστόν φλωρίον (κοινῶς φλουρί) τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης, ἔχομεν τά ἑξῆς καί περί τούτου: Τήν 22 Αὐγούστου 2017 π.ἡ. ἐπεσκέφθησαν τήν ἡμετέραν Ἱεράν Μονήν τῶν Ἰβήρων τρεῖς ἐρευνηταί ἐπιστήμονες Ἀραβικῆς καταγωγῆς, πρός μελέτην Ἀραβικῶν χειρογράφων εἰς τήν Βιβλιοθήκην τῆς Μονῆς. Μεταξύ δέ αὐτῶν ἦτο καί ὁ Ἀραβολόγος Καθηγητής καί Κοσμήτωρ τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Παν­επιστημίου τοῦ Κουβέϊτ, φέρων τό ἐν μεταφράσει μικρόν ὄνομα τῆς φυλῆς του: «Ὁ δοῦλος τοῦ Καθοδηγητοῦ». Μεταβάντες ἀπό κοινοῦ ἐνώπιον τῆς Θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης πρός ξενάγησιν, ἐδράξαμεν τήν εὐκαιρίαν νά μελετήσωμεν καί τό ἐπί τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος καί ἐπί περιόπτου θέσεως ἀποκείμενον φλωρίον. Καθώς ἐπληροφορήθημεν παρ’ αὐτῶν, τοῦ­­το εἶναι σπάνιον Ἀραβικόν κόσμημα, δωρηθέν ἄγνωστον πότε καί διατί εἰς τήν Παναγίαν. Δέν πρόκειται καθώς εἶπον διά νόμισμα, διότι εἰς τήν δευτέραν ὄψιν αὐτοῦ δέν φέρει τήν σφραγῖδα τοῦ νομισματοκοπείου κατασκευῆς. Ὀνομάζεται ὅμως φλωρίον, καθότι ἔχει τό σχῆμα μεγάλου νομίσματος ἐκ λεπτοῦ καθαροῦ χρυσοῦ. Τοῦτο προφανῶς, ἦτο πολυτελές κόσμημα~φυλακτόν πλουσίου ἤ ἐπιφανοῦς ἐνδεχομένως ἀτόμου (ἀνδρός ἤ γυναικός) καί φέρει εἰς ἀμφοτέρας τάς ὄψεις τάς ἰδίας παραστάσεις. Εἰς τό κέντρον γράφει καλλιτεχνικῶς εἰς τά Ἀραβικά τήν λέξιν «Μασαλά» (= Ἔτσι τό ἤθελε ὁ Θεός νά γίνῃ/Εἶναι πολύ ὄμορφον).

Ὁμολογουμένως, ἡ ὕπαρξις τοῦ Ἀραβικοῦ τούτου κοσμήματος ἐπί τῆς Ἁγίας Εἰκόνος τῆς Πορταϊτίσσης καί ἡ ἀναφορά τοῦ σχετικοῦ θαύματος μέ τόν πτωχόν ὁδοιπόρον συνεκίνησε τούς Ἄραβας ἐπισκέπτας, οἵτινες κατά τήν ἐπιστροφήν των εἰς τό πάτριον ἔδαφος τό προέβαλον εἰς ὅλα τά μέσα μαζικῆς ἐνημερώσεως. Τοῦτο, καθώς μᾶς ἔγραψαν ἀργότερον, εἶχε μεγάλην ἀποδοχήν εἰς τόν Ἀραβικόν κόσμον καί προεκάλεσε μεγάλην ἐντύπωσιν καί θαυμασμόν. Ὄντως λίαν θαυμαστά καί ἄγνωστα τά κρίματα τοῦ Θεοῦ! Τό εἰρημένον κειμήλιον ἀπεσύρθη τελευταίως ἐκ τῆς Ἁγάς Εἰκόνος καί φυλάσσεται εἰς ἀσφαλέστερον μέρος τῆς Μονῆς, δεδομένου ὅτι ἱερόσυλοι χεῖρες ἐπεχείρησαν δίς κατά τό παρελθόν νά ἀφαρπάσουν τά ἀφιερώματα τῆς Πορταϊτίσσης, μεταξύ δέ αὐτῶν καί τό φλωρίον τοῦτο. Ὅμως διά θαυμάτων τῆς Παναγίας Πορταϊτίσσης συνελήφθησαν καί παρεδόθησαν εἰς τήν δικαιοσύνην.

Εἶναι εὐτυχές τό γεγονός, ὅτι εἰς τάς ἡμέρας μας τό ἐξωκκλήσιον τῆς Παναγίας Ποραϊτίσσης, τό ὁποῖον ἐπωνυμεῖται καί τοῦτο φλωρίον, λόγῳ τῆς ἐνταῦθα ἐμφανίσεως τῆς Θεοτόκου μετά τοῦ νηπίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐν ἀγκάλαις καί τοῦ θαύματος πρός τόν πτωχόν ὁδοιπόρον, ἐξωραΐζεται ἐπιτυχῶς μετά μίαν ὅλην εἰκοσαετίαν ἀπό τήν κοίμησιν τοῦ κτήτορος αὐτοῦ Προηγουμένου Μαξίμου Ἰβηρίτου τοῦ Τραπεζουντίου, ὁμοῦ μετά τοῦ ἐγγύς κτίσματος αὐτοῦ καί τοῦ περιβάλλοντος χώρου. Ἡ ἐπιτυχής ἀνακαίνισις γίνεται παρά τοῦ ὑπευθύνου Μοναχοῦ Δημητρίου Ἰβηρίτου, Γέροντος τοῦ παρακειμένου Ἰβηριτικοῦ Κελλίου τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους, τῇ ἀρωγῇ φιλοαθωνιτῶν Κρητῶν καί ἄλλων, πρωτοστατοῦντος τοῦ ἐκλεκτοῦ φίλου Πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Πιτσικάκη, ἐφημερίου τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου Ἡρακλείου Κρήτης, πρῴην μαθητοῦ τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἀθωνιάδος Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας.

[8/21 Σεπτεμβρίου 2020]