☦ Ευαγγελισμός της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Όρος των Ελαιών (Μικρή Γαλιλαία)

Στίχ. Την σην Γαβριήλ Μετάστασιν μηνύει,

Ος πριν το χαίρε εβόα σοι Παρθένε.

Δυοκαιδεκάτη Γαβριήλ εν όρει τη Κούρη ώφθη.

Ευαγγελισμός της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου

Κατά την εκκλησιαστική παράδοση: Όταν ήλθε η στιγμή να τελειώσει η Παναγία την επίγεια ζωή της,  άγγελος Κυρίου (η παράδοση λέει ότι ήταν ο Aρχάγγελος Γαβριήλ) της το έκανε γνωστό τρεις ημέρες πριν προσφέροντάς της κλάδο φοίνικος και άρχισε να προετοιμάζεται κατάλληλα. Η χαρά της Θεοτόκου υπήρξε μεγάλη, διότι φλεγόταν από τον πόθο να πάει κοντά στον Υιό της. Πήγε, λοιπόν, και προσευχήθηκε στο όρος των Ελαιών, όπου συνήθιζε να προσεύχεται ο Κύριος Ιησούς Χριστός και η ίδια συχνά. Η Παναγία επί ένδεκα έτη καθημερινώς μετά την Θείαν Ανάληψη του Υιού της μετέβαινε στον Ιερό αυτό τόπο και εκεί προσηύχετο. Tότε δε έγινε ένα θαύμα παράδοξο. Κατά την ανάβασή της, τα δένδρα, οπού ήταν στο όρος φυτευμένα, έκλιναν την κορυφή τους σαν να ήταν έμψυχα και λογικά, και έτσι προσκύνησαν, και απέδωσαν κατά το πρέπον, σεβασμό και τιμή στην Kυρία και Δέσποινα του κόσμου.

Aφ’ ου δε η Πανάχραντος προσευχήθηκε αρκετά γύρισε στο σπίτι του Ιωάννη, όπου δίνει τα υπάρχοντά της σε δύο γειτόνισσές της χήρες. Ετοιμάζει το σπίτι και όλα τα του ενταφιασμού της. Κάλεσε τους συγγενείς και τους γείτονές Της και τους ανήγγειλε την πληροφορία που Της έδωσε ο αρχάγγελος, περί της μετάστασής Της. Η Θεοτόκος τους βεβαίωσε ότι και μετά την μετάστασή Της εις τους Ουρανούς, θα φυλάσσει όχι μόνο αυτούς αλλά και όλο τον κόσμο. Η παράδοση αναφέρει ότι την τρίτη ημέρα από την εμφάνιση του αγγέλου, λίγο πριν κοιμηθεί η Θεοτόκος, οι Απόστολοι δεν ήταν όλοι στα Ιεροσόλυμα, αλλά σε μακρινούς τόπους όπου κήρυτταν το Ευαγγέλιο. Τότε, ακούστηκε ήχος δυνατής βροντής και συγκεντρώθηκαν πολλά νέφη, τα οποία μετέφεραν από τα πέρατα της οικουμένης, τους αποστόλους και τους έφεραν στην οικία της Παναγίας, όπου ήταν ξαπλωμένη η Θεοτόκος και περίμενε την κοίμηση της. Μαζί με τους Αποστόλους ήλθε και ο Διονύσιος Aρεοπαγίτης, ο Άγιος Iερόθεος επίσκοπος Αθηνών, ο διδάσκαλος του Διονυσίου, ο Aπόστολος Tιμόθεος, και οι λοιποί θεόσοφοι Iεράρχες, μεταφερόμενοι «επί των νεφελών».

Όταν δε έφτασε και ο θεσπέσιος Απόστολος Παύλος, το σκεύος της εκλογής, ο οποίος έπεσε στα πόδια της Θεοτόκου και την προσκύνησε και την εγκωμίασε με πολλά ουράνια εγκώμια, λέγοντας : «Χαίρε, ω Μήτερ της ζωής και του κηρύγματός μου η υπόθεσις, διότι εγώ παρόλο που δεν είδα σωματικά τον Υιόν Σου επί της γης, όμως βλέποντάς Σε, νόμιζα ότι βλέπω Εκείνον τον ίδιο».

Τότε, ο κορυφαίος των Αποστόλων Πέτρος, άρχισε να εκφωνεί στην Θεοτόκο επιτάφια εγκώμια και οι λοιποί Απόστολοι πήραν το νεκροκρέβατο, ψάλλοντας ύμνους και κρατώντας λαμπάδες, οδήγησαν το θεοδόχο σώμα της Θεομήτορος στον τάφο, στην Γεσθημανή. Ταυτόχρονα, θαύμα παράδοξο συνέβη. Ακούγονταν οι υμνωδίες των αγγέλων που γέμιζαν την ατμόσφαιρα συνοδεύοντας την νεκρική πομπή. Οι φθονεροί άρχοντες των Ιουδαίων, βλέποντας και ακούγοντας αυτά, μη υποφέροντας από τον φθόνο τους, παρακίνησαν μερικούς από τον λαό, να γκρεμίσουν στη γη το ιερό νεκροκρέβατο, με το Ιερό Σώμα της Θεοτόκου. Η Θεία Δίκη όμως πρόφτασε και τους τιμώρησε και τύφλωσε όλους αυτούς, εκ των οποίων ένας που τόλμησε να απλώσει τα χέρια του πάνω στο Σώμα της Παναγίας, του έκοψε τα χέρια η «σπάθη του αρχαγγέλου», που το συνόδευε. Αφού έφτασαν στην Γεσθημανή οι Απόστολοι, ενταφίασαν το Σώμα της Θεοτόκου και παρέμειναν τρεις μέρες στον Πανάγιο Τάφο της ακούγοντας τις μελωδίες των Αγίων Αγγέλων. Επειδή, κατά θεία οικονομία, ένας από τους Αποστόλους (ο Θωμάς όπως λέει η παράδοση) δεν ήταν παρών στην κηδεία της Θεομήτορος, μεταφέρθηκε την τρίτη μέρα με σύννεφα στην Γεσθημανή. Στους ουρανούς, ενώ μεταφερόταν στα σύννεφα, συνάντησε την Παναγία να ανεβαίνει μέσα σε Ουράνιο φως και την ρώτησε : «Πού πηγαίνεις Παναγία;» και Εκείνη του απάντησε : «Πηγαίνω στον Υιό μου» και του έδωσε την Άγια Ζώνη της. Όταν έφτασε στη Γεσθημανή, βρήκε τους Αγίους Αποστόλους κοντά στον τάφο της Παναγίας και πληροφορήθηκε την Κοίμησή Της. Οι Άγιοι Απόστολοι αποφάσισαν λοιπόν, να ανοίξουν τον Πανάγιο Τάφο και να προσκυνήσει το Σώμα της Θεοτόκου και ο Απόστολος Θωμάς. Τότε εξεπλάγησαν όλοι, γιατί βρήκαν μόνο τα εντάφια και κενό τον τάφο,  έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι η Παναγία μετετέθη εν σώματι εις τον Παράδεισο.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου εορταζόταν αρχικά στις 13 Αυγούστου και από το 460 μ.Χ. στις 15 Αυγούστου.

Στον τόπο όπου προσεύχονταν η Θεοτόκος και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ της έφερε το μήνυμα της Θείας Μεταστάσεώς της μετά τρεις ημέρες στα Ουράνια, στην κορυφή του Όρους των Ελαιών (Μικρή Γαλιλαία) έχει ανεγερθεί το παρεκκλήσιο του δευτέρου Ευαγγελισμού. Εκεί οι πιστοί προσκυνούν το σημείο όπου η Θεοτόκος προσηύχετο γονατιστή.

Στην εξωτερική βορεία όψη του Ναού είναι γεγραμμένα τα εξης εγκώμια:

«Άγγελος Κυρίου, προ τριών ημερών

παραγίνεται προς σε την Πανάμωμον

την μετάστασιν γνωρίζων σοι την σην.

Προσκομίζει κλάδον φοίνικος σοι Σεμνή

σύμβολον της σης ανυψώσεως

ο Αρχάγγελος πεμθείς εξ ουρανού.

Κλίνουσι τους κλάδους τα του όρους φυτά

και προσμένουσι το σέβας πανάχραντε

ως Δεσποίνη σοι πληρούντα την τιμήν.»

Στην νοτιοδυτική πλευρά υπάρχει ο τόπος που ασκήτεψε και τάφηκε η Οσία Πελαγία εξ Αντιοχείας (8 Οκτωβρίου 284). Εκεί υπάρχει και μια άλλη εκκλησία αφιερωμένη στους «Άνδρες Γαλιλαίους », τους Δώδεκα Αποστόλους. Σε αυτόν τον χώρο εμφανίστηκε ο Κύριος το απόγευμα της Κυριακής μετά την Ανάσταση του, στους 11 μαθητές του (Ματθ. 28,10). Στον νάρθηκα του Ναού βρίσκεται η Τράπεζα του Χριστού, κάτω από την οποία είναι το σημείο της εμφανίσεως του Κυρίου όπου συνέφαγε με τους μαθητές του, σύμφωνα με το ευαγγέλιο μέλι και ψάρι, «ψητὸν ἰχθὺν καὶ κερήθραν καὶ μέλι».

Στην ίδια κορυφή του Όρους των Ελαιών, που ονομάζεται «μικρή Γαλιλαία» υπάρχουν μοναστήρια που χτίστηκαν κατά τη διάρκεια του 4 ου και 6 ου αιώνα, έγινε ένα από τα πρώτα κέντρα μοναχισμού στην Παλαιστίνη. Ένα χριστιανικό οδοιπορικό του 6ου αιώνα αριθμεί 24 άλλα χριστιανικά ιδρύματα μεταξύ των οποίων εκκλησίες, μοναστήρια και ξενώνες για τους προσκυνητές. Τα σπήλαια του Όρους ήταν κατοικημένα από πλήθος ασκητών, κι αυτό μαρτυρείται στην Λαυσαϊκή ιστορία.

Το Όρος των Ελαιών έχει τρεις κορυφές: Τη βόρεια, που ονομάζεται όρος Σκοπός, με ύψος 826 μέτρα, πάνω στην οποία έχει κτισθεί το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο. Τη μεσαία με το νοσοκομείο της Αυγούστας Βικτώριας και τη νότια, που ονομάζεται όρος της Διαφθοράς ή “όρος του βδελύγματος” λόγω του ότι ο Σολομώντας είχε χτίσει ειδωλολατρικούς βωμούς, με ύψος 747 μέτρα όπου έγινε η ανάληψη του Κυρίου και συγκεντρώνει όλα τα χριστιανικά προσκυνήματα, μοναστήρια και εκκλησίες. Στους πρόποδές του βρίσκεται ο κήπος της Γεσθημανής.

Σήμερα τα χριστιανικά προσκυνήματα του Όρους των Ελαιών είναι:

Ο τόπος της Ανάληψης

Η Ιερά Μονή της Ανάληψης: Δίπλα του τόπου της Ανάληψης

Η Μικρή Γαλιλαία

Η νεοκτισθείσα Ελληνική Εκκλησία της Ανάληψης.

Το Αποστολείο, μέσα στο οποίο σωζόταν λείψανα των Αποστόλων.

Το Μαρτύριο του Αγίου Ινοκεντίου με Ιερά Λείψανα του Προδρόμου.

Το Ρώσικο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, λείψανα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα.

Οι Λατινικές Εκκλησίες Πάτερ Ημών και ο Κύριος Έκλαυσε και το Ρωσικό Μοναστήρι της Όσιας Μαγδαληνής στη δυτική πλευρά του βουνού.

***

Αυτή είναι η χαρά και η ελπίδα μας

Άγιος Σιλουανός Αθωνίτης

Και μόνη η επίκληση του ονόματός Tης γλυκαίνει την καρδιά μου.

Ω, και να γνωρίζαμε πόσο αγαπά η Παναγία όλους, όσους τηρούν τις εντολές του Χριστού, και πόσο λυπάται και στενοχωριέται για κείνους που δεν μετανοούν! Αυτό το δοκίμασα με την πείρα μου.

Αληθινά, Αυτή είναι η βοήθειά μας ενώπιον του Θεού και μόνο τ΄ όνομά Της χαροποιεί την ψυχή. Αλλά κι όλος ο ουρανός κι όλη η γη χαίρονται με την αγάπη Tης.

Αξιοθαύμαστο κι ακατανόητο πράγμα. Ζη στους ουρανούς και βλέπει αδιάκοπα την δόξα του Θεού, αλλά δεν λησμονεί κι εμάς τους φτωχούς κι αγκαλιάζει με την ευσπλαχνία Της όλη τη γη κι όλους τους λαούς.

Κι Αυτή την Άχραντη Μητέρα Του ο Κύριος την έδωσε σ΄ εμάς.

Αυτή είναι η χαρά και η ελπίδα μας.

Αυτή είναι η πνευματική μας Μητέρα και βρίσκεται κοντά μας ….

πηγή: Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, ενδέκατη έκδοση, σελ. 467-472)

 

Απολυτίκιον του Ευαγγελισμού της Μεταστάσεως της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, υπό του Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.

Το ένθεον μήνυμα, προς ουρανόν από γης, της σης Μεταστάσεως, εν όρει των Ελαιών, εδέξω Πανάχραντε. Όθεν τη ση Κοιμήσει, αίνον άδοντες θείον, υμνούμέν σε Θεοτόκε, και πιστώς εκβοώμεν˙ χαίρε η μεταστάσα, εκ γης προς τα ουράνια.

Ήχος β’. Ότε εκ του ξύλου.

Άνωθεν ελθών ο Γαβριήλ, άγγελμα φαιδρόν σοι κομίζει, εκ του Υιού σου Αγνή, της σης Μεταστάσεως, προς τα ουράνια, μετά τρεις δε Πανύμνητε, ημέρας ανήλθες, προς τα υπερκόσμια Κόρη βασίλεια˙ όθεν και του Όρους τα δένδρα, σοι τη Βασιλίσση των όλων, έκλιναν τιμήν σοι απονέμοντα.

Ήχος α’. Ώ του παραδόξου θαύματος!

Ώ του παραδόξου θαύματος! Γαβριήλ ο λαμπρός, καταπτάς εμήνυσεν, εν όρει των Ελαιών, τη Θεομήτορι, την ταύτης προς τον Υιόν, μετά την τρίτην ημέραν Μετάστασιν˙ ην πίστει οι ευσεβείς, υμνολογούντες συμφώνως βοήσωμεν˙ Κεχαριτωμένη χαίρε, μετά σου ο Κύριος, ο προς άρρητον δόξαν, μεταστήσας σε Πανύμνητε.

Βαβαί των σων θαυμασίων Αγνή! Ως Θεού Μητρί σοι, άπαντα υπέκλιναν, του όρους των Ελαιών, τα δένδρα Πάναγνε, ηνίκα τω σω Υιώ, εν τώδε ευχάς προσανέπεμπες˙ ώ πίστει οι ευσεβείς, προεορτίους ωδάς αναφέρομεν, Κεχαριτωμένη Κόρη, τη σεπτή Κοιμήσει σου, εν η ήρθης εν δόξη, προς ουράνια βασίλεια.

Ήχος δ’. Ως γενναίον εν Μάρτυσιν.

Γαβριήλ ο Αρχάγγελος, το λαμπρόν ευαγγέλιον, της σης Μεταστάσεως προσεκόμισεν, εν τώδε τόπω ω ίστασο, ευχομένη Άχραντε, τω Υιώ σου και Θεώ, ένθα πίστει προστρέχοντες, προεόρτιον, τη Κοιμήσει σου άδομεν Παρθένε, υμνωδίαν την θερμήν σου, δοξολογούντες αντίληψιν.

Θαύμα μέγα τεθέαται, Θεοτόκε Πανύμνητε˙ τα γαρ δένδρα άπαντά σοι υπέκλιναν, ότε ανήρχου προσεύξασθαι, τω Υιώ σου Άχραντε, εν τω όρει Ελαιών˙ συ γαρ θαύμα πανθαύμαστον, ώφθης άπασι, τον Θεόν των απάντων συλλαβούσα, και τεκούσα απορρήτως, δίχα τροπής και συγχύσεως.

Ήχος πλ. α’. Χαίροις ασκητικών.

Στώμεν εν ευλαβεία πολλή, του Ελαιώνος εν τω όρει και ίδωμεν, ου έστησαν της Παρθένου, οι πόδες εν προσευχή, όμμασι καρδίας τον Αρχάγγελον, φωνήν την χαρμόσυνον, τη Αγνή προσκομίζοντα, ότι προς δόξαν, ουρανών υπεράρρητον, 15 μεταβήσεται, ως Θεού Μήτηρ άχραντος. Όθεν αυτής την Κοίμησιν, ωδαίς τε και άσμασιν, προεορτάζοντες ήδη, εν κατανύξει βοήσωμεν˙ Μη παύση Παρθένε, προστατεύουσα των πίστει, υμνολογούντων σε.

iconandlight