Γράφει ο Νίκος
Χειλαδάκης
Συνεχίζεται με ξέφρενο ρυθμό, όπως αναφέρουν οι
δημοσιογραφικές πληροφορίες από την Τουρκία, η αναζήτηση με κάθε μέσο θησαυρών
και ότι άλλο πολύτιμο αντικείμενο άφησαν οι Έλληνες όταν αποχώρησαν από την
Μικρά Ασία μετά την καταστροφή του 1922. Δυστυχώς εδώ είναι άλλο ένα θλιβερό
σημείο της μικρασιατικής καταστροφής. Πολλοί προσφυγές καθώς έφευγαν
κυνηγημένοι από την τουρκική λαίλαπα που έσφαζε και σκότωνε κάθε χριστιανό της
Ανατολής, άφησαν πίσω τους έκτος από τις κτηματικές περιουσίες τους και πολλά
σεντούκια με λίρες, καθώς και ότι άλλο πολύτιμο είχαν αποκτήσει μετά από
χρόνια κοπιαστικής εργασίας στις πατροπαράδοτες εστίες τους.
Τελευταίο επεισόδιο αυτού του κυνηγητού από τους Τούρκους,
που γνωρίζουν πολύ καλά τι άφησαν πίσω τους οι Ρωμιοί της Μικράς Ασίας,
εκτυλίσσεται αυτές τις μέρες στην πόλη της Ριζούντας του Πόντου όπου επίσης
υπήρχε ένα ανθηρό ελληνικό στοιχείο. Από ότι φαίνεται πολλοί ελληνορθόδοξοι
κάτοικοι της περιοχής, όσοι γλύτωσαν από την φρικτή ποντιακή γενοκτονία αλλά
και όσοι τελικά σφαγιαστήκαν από τους Τούρκους, είχαν προλάβει να κρύψουν σε
κάποια κρυφά μέρη τις οικονομίες τους που είχαν μαζέψει επί τόσα χρόνια οθωμανικής
κατοχής. Όπως αναφέρουν οι δημοσιογραφικές πληροφορίες, αυτές τις μέρες μετά
από επίσημη κρατική άδεια αποκλείστηκε ο κεντρικότερος δρόμος της πόλης της
Ριζούντας, ο Atatürk Caddesi, στην οδό Adliye Sokak, για να γίνουν ανασκαφές
από «ειδικά» συνεργεία με την προσδοκία ότι εκεί κρύβεται ένας μεγάλος
ρωμαίικος θησαυρός που τον έκρυψαν οι ντόπιοι ελληνορθόδοξοι κάτοικοι την
περίοδο της μεγάλης καταστροφής του ελληνοποντιακού στοιχείου της περιοχής. Οι
πρώτες «ανακαλύψεις» των Τούρκων εκσκαφέων ήταν ένας…. αγωγός ύδρευσης
που έσπασε από τα σκαπτικά μηχανήματα με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει η όλη
περιοχή και να δημιουργηθούν έντονα προβλήματα υδροδότησης καθώς ο αγωγός αυτός
είναι από τους κεντρικούς αγωγούς ύδρευσης της Ριζούντας.
Το επεισόδιο αυτό της Ριζούντας είναι άλλο ένα επεισόδιο
σε μια μακρά αλυσίδα αναζητήσεων των Τούρκων για θησαυρούς των Ρωμιών της
Μικράς Ασίας, που κρυφτήκαν κατά την μικρασιατική καταστροφή με την ελπίδα ότι
οι κάτοχοι τους θα μπορούσαν να έρθουν κάποτε πίσω για να τους πάρουν. Τον
Αύγουστο του 2012 ολόκληρη περιοχή κοντά στην Προύσα και συγκεκριμένα στο
Orhaneli, είχε ανασκαφεί με την προσδοκία από «έμπιστες» πληροφορείς, ότι εκεί
κρύβονταν 1300 κιλά χρυσού που είχαν κρυφτεί βαθειά στο έδαφος από τους Έλληνες
της περιοχής. Μετά όμως από πολλές προσπάθειες ο «θησαυρός των Ρωμιών» τελικά
δεν βρέθηκε ίσως γιατί το μέρος δεν ήταν αυτό που πίστευαν ότι εκεί κρύβεται.
Όλα αυτά δίνουν και μια άλλη διάσταση στο μεγάλο δράμα του
ελληνισμού της Ανατολής, μετά την φρικτή γενοκτονία που υπέστη από τα οθωμανικά
και κεμαλικά στίφη. Περιουσίες ολόκληρες θαφτήκαν βιαστικά σε κάποιο υπόγειο,
σε κάποιο μπαξέ, ή στα θεμέλια κάποιας εκκλησίας. Το θέμα είναι τόσο μεγάλο αν
αναλογιστεί κανείς ότι σήμερα κυκλοφορούν στην Τουρκία και ειδικοί «οδηγοί» για
τους φιλόδοξους Τούρκους που ελπίζουν να βρουν κάτι από αυτούς τους χαμένους
θησαυρούς. Κόποι μιας ολόκληρης ζωής είναι ακόμα θαμμένοι στα ιερά χώματα της
Μικράς Ασίας, πικρή μαρτυρία από τις πατροπαράδοτες ελληνικές πατρίδες της Ανατολής.
Οι απόγονοι αυτών των θησαυρών σήμερα ζουν στην Ελλάδα και το μεγάλο ερώτημα
είναι αν έχουν κάποιο δικαίωμα στην αναζήτηση των θαμμένων περιουσιών των
προγόνων τους στην Μικρά Ασία, όπως οι Αρμένιοι που ήδη διεκδικούν σε διεθνή
δικαστήρια της χαμένες περιουσίες τους στην Ανατολία.
Για την επέτειο της
γενοκτονίας του Ελληνισμού της Ανατολής.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος