Η Άγκυρα μένει χωρίς κομμάτι από την ενεργειακή πίτα

Αφού απέτυχε να εμποδίσει τις γεωτρήσεις στο «οικόπεδο 12», ο Ερντογάν προσπαθεί πλέον να εξασφαλίσει μερίδιο κάνοντας διπλωματικές και στρατιωτικές ακροβασίες, πότε στο όνομα των Τουρκοκυπρίων και πότε για την «υπεράσπιση» των συμφερόντων της Τουρκίας στην περιοχή. Η συγκέντρωση ναυτικών δυνάμεων διαφορετικών κρατών στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργεί εκ πρώτης όψεως μία ανησυχία, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας παράγοντας σταθεροποίησης που τελικώς ενισχύει την ασφάλεια των γεωτρήσεων στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Προς εκείνα τα νερά πλέει ένα ρωσικό αεροπλανοφόρο με τα σκάφη συνοδείας τους, το οποίο θα συναντήσει το ρωσικό συμβατικό υποβρύχιο που ήδη περιπολεί στην περιοχή. Στην ίδια περιοχή κινείται μία γαλλική κορβέτα, ενώ ισχυρή παρουσία έχει και ο 6ος αμερικανικός στόλος. Υπενθυμίζουμε ότι το παιχνίδι της στρατιωτικής παρουσίας άρχισε η Τουρκία. Προ ημερών πραγματοποιήθηκε τουρκική άσκηση νοτίως της Κύπρου. Αυτές τις ημέρες ναυλοχούν στο λιμάνι της κατεχόμενης Αμμοχώστου δύο κορβέτες, δύο τορπιλάκατοι και ένα υποβρύχιο. Υποτίθεται ότι βρίσκονται εκεί για να προστατεύσουν το «Πίρι Ρέις», που πραγματοποιεί έρευνες για την ανεύρεση υδρογονανθράκων εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Στην πραγματικότητα, το «Πίρι Ρέις» διαθέτει πρωτόγονο επιστημονικό εξοπλισμό και ως εκ τούτου δεν έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει αξιόπιστες έρευνες. Με άλλα λόγια, η δραστηριότητά του έχει κυρίως πολιτικό χαρακτήρα… Η Άγκυρα άσκησε στρατιωτική πίεση στη Λευκωσία, αρχικά με σκοπό να εμποδίσει την πραγματοποίηση των γεωτρήσεων. Όταν απέτυχε, ο σκοπός της άλλαξε. Τώρα, συνεχίζει την ίδια τακτική για να διεκδικήσει μερίδιο από τον ενεργειακό πλούτο στο όνομα των Τουρκοκυπρίων. Στρατιωτική παρουσία στην περιοχή έχει, βεβαίως, και το Ισραήλ, οι σχέσεις του οποίου με την Κυπριακή Δημοκρατία και με την Ελλάδα συνεχώς αναβαθμίζονται. Αν και αποφεύγει να έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με τον τουρκικό στολίσκο, επιτηρεί συνεχώς την περιοχή με υπερσύγχρονα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Παραλλήλως, πραγματοποιεί ασκήσεις στην περιοχή. Αυτές τις ημέρες πραγματοποιεί ασκήσεις για τις προσγειώσεις μαχητικών ελικοπτέρων στην ελεύθερη Κύπρο. Τις επόμενες ημέρες θα πραγματοποιήσει ασκήσεις εναέριου ανεφοδιασμού μαχητικών στις θαλάσσιες περιοχές μεταξύ Κύπρου και Κρήτης, νοτίως της Καρπάθου, νοτίως της Γαύδου και νοτιοδυτικά της Ζακύνθου.

Προ τετελεσμένων

Όλα αυτά συμβαίνουν με τις ενδείξεις από τη συνεχιζόμενη γεώτρηση στο «οικόπεδο 12» της Κυπριακής ΑΟΖ να ανεβάζουν κατά 30%-40% τον όγκο του κοιτάσματος φυσικού αερίου. Παρά τους λεονταρισμούς της, η Άγκυρα τελικώς δεν τόλμησε να εμποδίσει την γεώτρηση στο «οικόπεδο 12» που πραγματοποιεί η αμερικανική εταιρεία Noble Energy. Παρά την αλαζονεία και τον μεγαλοϊδεατισμό του, ο Ταγίπ Ερντογάν πήρε το μήνυμα. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι εγκαταλείπει το γήπεδο. Όπως προαναφέραμε, διεκδικεί μερίδιο. Για να το επιτύχει, προσανατολίζεται στο να δημιουργήσει τετελεσμένο στην κυπριακή ΑΟΖ, και μάλιστα όχι στο τμήμα της που γεωγραφικά αντιστοιχεί στο τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, αλλά στο τμήμα που αντιστοιχεί στο ελεύθερο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό τον σκοπό εξυπηρετούν οι βόλτες του «Πίρι Ρέις» σε αυτή την θαλάσσια περιοχή. Ο υπουργός Εξωτερικών του ψευδοκράτους, Χουσεΐν Οζγκιουργκούν, δήλωσε πριν από μερικές ημέρες ότι οι τουρκοκύπριοι ναι μεν δεν θα εμποδίσουν την πραγματοποιούμενη γεώτρηση, αλλά, εάν βρεθούν κοιτάσματα, θα πραγματοποιήσουν δική τους γεώτρηση στην ίδια περιοχή! Εάν οι έρευνες είναι ενθαρρυντικές, οι Τούρκοι προσανατολίζονται να τρυπήσουν δυτικά της Πάφου εκεί που με βάση την αρχή της μέσης γραμμής εφάπτεται η Ελληνική υφαλοκρηπίδα / ΑΟΖ με την Κυπριακή. Η Τουρκική αυτή τακτική έχει δύο προβλήματα υλοποίησης. Το πρώτο είναι ότι το «Πίρι Ρέις», όπως έχουμε ήδη αναφέρει, δεν μπορεί να πραγματοποιήσει αξιόπιστες έρευνες. Η Άγκυρα έχει ναυλώσει δύο νορβηγικά ερευνητικά σκάφη που ήδη πραγματοποιούν σεισμικές έρευνες για λογαριασμό της Τουρκίας στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Καστελλόριζου και Κύπρου. Είναι αμφίβολο όμως εάν οι Νορβηγοί θα δεχτούν να πραγματοποιήσουν έρευνες σε σημεία που καταφανώς βρίσκονται στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ακόμα και αν συμβεί αυτό, όμως, είναι μάλλον απίθανο μία μεγάλη πετρελαϊκή εταιρεία να πραγματοποιήσει παράνομη γεώτρηση. Πρώτον, επειδή θα έχει νομικές συνέπειες και, δεύτερον, επειδή οι γεωτρήσεις κοστίζουν ακριβά. Επειδή, όμως, τίποτα δεν μπορεί να αποκλεισθεί, η Λευκωσία ανησυχεί, και γι αυτό –σύμφωνα με έγκυρες πηγές- πιέζει την Αθήνα να υπογράψουν συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Περιττό να υπογραμμιστεί ότι η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Κύπρου. Μία ματιά στον χάρτη το δείχνει. Ακόμα και οι πιο τραβηγμένες από τα μαλλιά ερμηνείες του διεθνούς δικαίου δεν μπορούν να της δώσουν νομικό έρεισμα. Γι αυτό και δηλώνει ότι δρα για λογαριασμό των Τουρκοκυπρίων. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι η Κυπριακή κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να συνάπτει καμία διεθνή συμφωνία (όπως η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Ισραήλ) πριν λυθεί το Κυπριακό.

Νομικά αυτογκόλ

Η Κυπριακή κυβέρνηση, όμως, αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ ως νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχει όλα τα σχετικά δικαιώματα. Η κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου από τουρκικά στρατεύματα δεν επιτρέπει στη Λευκωσία να ασκεί την εξουσία της εκεί, αλλά δεν της περιορίζει τα άλλα δικαιώματά της. Κατά συνέπεια, ο ισχυρισμός ότι δεν μπορεί να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες είναι αυθαίρετος σε βαθμό γελοιότητας. Ο συσχετισμός, μάλιστα, με την επίλυση του Κυπριακού είναι τελείως αυθαίρετος. Οι διαπραγματεύσεις για τη λύση είναι μία τελείως ανεξάρτητη διαδικασία από την άσκηση κυριαρχίας. Ο δεύτερος ισχυρισμός της Άγκυρας είναι ότι οι τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο (και στα κοιτάσματα του «οικοπέδου 12») και δεν παραιτούνται από αυτά. Η διατύπωση «οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο» είναι παραπλανητική. Σε αντίθεση με τη διεθνή κοινότητα, που αναγνωρίζει ένα κράτος στην Κύπρο, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι ισχυρίζονται ότι από το 1983, όταν ανακηρύχθηκε η «Τουρκική Δημοκρατία Βορείου Κύπρου», στην Κύπρο υπάρχουν δύο κράτη. Σύμφωνα, λοιπόν, με την τουρκική λογική, οι τουρκοκύπριοι έχουν πλήρη δικαιώματα στη βόρεια Κύπρο και στην ΑΟΖ που γεωγραφικά της αντιστοιχεί. Δεν έχουν, όμως, κανένα δικαίωμα στην ελεύθερη Κύπρο και κατ’ επέκταση στην ΑΟΖ που της αντιστοιχεί.

Κατά το δοκούν

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η τουρκική κυβέρνηση και η τουρκοκυπριακή ηγεσία παίζουν σε δύο ταμπλό. Αναλόγως με το τι κάθε φορά τις βολεύει, άλλοτε επικαλούνται την δική τους επίσημη θέση για ύπαρξη δύο κρατών κι άλλοτε τις συμφωνίες της Ζυρίχης – Λονδίνου (συμφωνίες ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας), τις οποίες κατέλυσαν με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Μπορούν και παίζουν αυτό το παιχνίδι, επειδή και η Λευκωσία και η Αθήνα αποφεύγουν να καταγγείλουν αυτή την αντίφαση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, φοβούμενες καθ’ υπερβολή μήπως θεωρηθεί έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους. Οι τουρκοκύπριοι θα επωφεληθούν από τον ενεργειακό πλούτο της Κυπριακής Δημοκρατίας μόνο εάν επιλυθεί το Κυπριακό κατά τρόπο που να προκύψει ένα κοινό κράτος. Μέχρι τότε δεν έχουν κανένα δικαίωμα. Δεν είναι τυχαίο ότι ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσία έχουν αναγνωρίσει ευθέως και κατηγορηματικά το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευθεί τα όποια ενεργειακά κοιτάσματα στην ΑΟΖ της.

Εξάρτηση

Οι σοβαρές ενδείξεις ότι στον βυθό της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχουν μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα αλλάζουν τον τρόπο που οι ΗΠΑ και η ΕΕ βλέπουν την περιοχή. Οι αμερικανοί εδώ και χρόνια ισχυρίζονται ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από την Ρωσία θα οδηγήσει σε πολιτική εξάρτηση. Γι αυτό και επιχειρούν να δημιουργήσουν εναλλακτικούς τρόπους τροφοδοσίας, κυρίως με φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Τώρα, η Ευρώπη έχει ενεργειακές πηγές στην αυλή της.

Το μοίρασμα της πίτας ως όπλο της Λευκωσίας

Η δεύτερη φάση αδειοδοτήσεων θα αρχίσει προσεχώς. Η εισήγηση για κατάθεση προσφορών δεν είναι σίγουρο ότι θα περάσει. Επισήμως προβάλλεται ότι αυτή η διαδικασία θα προκαλέσει μία καθυστέρηση επτά μηνών, αλλά στην πραγματικότητα η Λευκωσία θέλει να μοιράσει την πίτα και με πολιτικά κριτήρια. Θέλει, δηλαδή, να εμπλέξει μεγάλες δυνάμεις, ώστε η παρουσία εταιρειών τους να θωρακίσει πολιτικά την Κυπριακή Δημοκρατία και τα δικαιώματά της στην ΑΟΖ που αντιστοιχεί στο ελεύθερο τμήμα της. Οι αδειοδοτήσεις καθυστέρησαν επειδή η Λευκωσία ανέμενε τα αποτελέσματα της πρώτης γεώτρησης. Τα θετικά αποτελέσματά της ανεβάζουν το αντίτιμο για τα δικαιώματα και στα άλλα θαλάσσια οικόπεδα. Τόσο η Noble Energy όσο και οι Ισραηλινοί, ωστόσο παραπονούνται για την καθυστέρηση που παρατηρείται στο ζήτημα της κατασκευής τερματικού σταθμού υγροποίησης του φυσικού αερίου στις νότιες ακτές της Κύπρου. Ας σημειωθεί ότι χωρίς αυτόν τον τερματικό σταθμό δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η μεταφορά του Κυπριακού και Ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Το πρόβλημα αυτό φαίνεται πως θα λυθεί. Η Λευκωσία συγκρότησε επιτροπή επιστημόνων για την μελέτη όλων των παραμέτρων, ώστε σύντομα να καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις. Εάν, όπως όλα δείχνουν, τα κοιτάσματα είναι μεγάλα, η θαλάσσια αυτή περιοχή θα αναδειχθεί σε ενεργειακό Ελντοράντο. Η προοπτική αυτή καθιστά ακόμα πιο επώδυνη τη διαφαινόμενη αποτυχία της Τουρκίας να εξασφαλίσει μερίδιο και πολύ περισσότερο να αναδειχθεί σε καθοριστικό παράγοντα στο αναδυόμενο γεωοικονομικό παιχνίδι.

Πηγή: Εφημ. «Κόσμος του Επενδυτή»