Ἡ ζωὴ ὅλων τῶν μακαρίων ἐκείνων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι μὲ ὅλη
τὴν καρδιὰ τοὺς ἀγάπησαν τὸν Κύριον Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ σταθερὰ ἀκολουθοῦν τὴν
τεθλιμμένη ὁδό, διὰ τῆς στενῆς πύλης, ὅπως τοὺς ἔδειξε Ἐκεῖνος, εἶναι γεμάτη
ἀγώνα, πολὺ δύσκολο ἀγώνα. Τί ἀγώνα; Ὄχι μὲ τὴν σάρκα καὶ τὸ αἷμα, ὄχι μὲ τοὺς
ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ τὰ πνεύματα τὰ πονηρὰ στοὺς οὐρανούς. Ἡ πάλη αὐτὴ εἶναι πάρα
πολὺ δύσκολη καὶ μακάριοι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι, ποὺ εἶναι σταθεροὶ στὸν ἀγώνα
τους. Καὶ πῶς νὰ μὴν θρηνήσουμε ἐκείνους τοὺς ἀνθρώπους οἱ
ὁποῖοι τίποτα ἀπολύτως δὲν θέλουν νὰ γνωρίζουν γιὰ τὸν ἀγώνα αὐτό, καὶ εἶναι
ἕτοιμοι νὰ μᾶς περιγελάσουν γι’ αὐτὴ τὴν πίστη μας στὰ ἀκάθαρτα πνεύματα, πῶς
νὰ μὴν τοὺς θρηνήσουμε; Ἀσφαλῶς καὶ τοὺς δαίμονες καὶ τὸν ἴδιο τὸν διάβολο τοὺς
συμφέρει πάρα πολύ, οἱ ἄνθρωποι νὰ μὴν πιστεύουν στὴν ὕπαρξή τους, νὰ μὴν τοὺς
σκέφτονται, νὰ μὴν νιώθουν ποτὲ τὴν ἐγγύτητά τους, ἐπειδὴ κάθε κρυφὸς καὶ
ἄγνωστος ἐχθρὸς εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνος ἀπὸ τὸν φανερὸ καὶ ὁρατὸ ἐχθρό.
Ἀκοῦστε τί λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος γιὰ τὰ πονηρὰ πνεύματα
στοὺς οὐρανοὺς καὶ γιὰ τὸν ἀγώνα ἐναντίον τους: «Γιατί δὲν ἔχουμε νὰ παλέψουμε
μὲ ἀνθρώπους ἀλλὰ μὲ ἀρχὲς καὶ ἐξουσίες, δηλαδὴ μὲ τοὺς κυρίαρχούς του
σκοτεινοῦ τούτου κόσμου, τὰ πονηρὰ πνεύματα ποὺ βρίσκονται ἀνάμεσα στὴ γῆ καὶ
στὸν...οὐρανὸ» (Ἔφ. 6, 12). Ώ, πόσο μεγάλη εἶναι αὐτὴ ἡ καταραμένη στρατιὰ τῶν
δαιμόνων, ἀμέτρητο αὐτὸ τὸ μαῦρο πλῆθος! Σταθερὰ καὶ ἀκούραστα μέρα-νύχτα
προσπαθοῦν ὅλους μας, ποὺ πιστεύουμε στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, νὰ μᾶς παρασύρουν στὴν
ὁδὸ τῆς ἀπιστίας, στὴν ὁδὸ τοῦ κακοῦ καὶ τῆς ἀτιμίας.
Σ’ ἕνα μόνο δαιμονισμένο στὰ Γάδαρα ὑπῆρχε ὁλόκληρη
λεγεώνα δαιμόνων. Ὅλη αὐτὴ ἡ στρατιὰ τῶν δαιμόνων εἶναι ἐχθροί του Χριστοῦ,
ἐχθροί του Θεοῦ. Οἱ ἀμέτρητοι αὐτοὶ ἐχθροί του Θεοῦ μόνο ἕνα σκοπὸ ἔχουν.
Φροντίζουν μέρα-νύχτα νὰ μᾶς καταστρέψουν καὶ νὰ μᾶς σπρώξουν στὸ δρόμο τοῦ
κακοῦ, στὸ δρόμο τῆς ἀτιμίας. Ὅπως ὑπάρχουν ἐννέα τάγματα ἁγίων ἀγγέλων, τὰ
ἀνώτερα τάγματα: τὰ σεραφείμ, τὰ χερουβείμ, οἱ ἀρχές, οἱ ἐξουσίες, οἱ θρόνοι,
οἱ κυριότητες, καὶ κατώτερα: οἱ ἀρχάγγελοι καὶ οἱ ἄγγελοι, τὸ ἴδιο καὶ στὴν
στρατιὰ τῶν πονηρῶν πνευμάτων ὑπάρχουν ἀνώτερα καὶ κατώτερα τάγματα, ὑπάρχουν
ἀρχὲς καὶ ἐξουσίες. Τὰ ἀνώτερα δαιμονικὰ τάγματα πολεμᾶνε τοὺς πιὸ σταθερούς,
τοὺς πιὸ πιστοὺς ὑπηρέτες τοῦ Χριστοῦ, τοὺς ἁγίους καὶ τοὺς δικαίους. Πολὺ
δύσκολος γιὰ τοὺς δαίμονες εἶναι ὁ ἀγώνας αὐτός, διότι μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ
ἀποκρούουν οἱ ἅγιοι ὅλες τὶς ἐπιθέσεις τους. Ὑπάρχουν καὶ οἱ δαίμονες ποὺ ἔχουν
λιγότερη δύναμη, οἱ ὁποῖοι ἀδιάλειπτα πολεμοῦν ἐμᾶς τοὺς ἀδύναμους χριστιανούς.
Ἡ πάλη ἐναντίον τοὺς εἶναι πολὺ δύσκολη, ἐπειδὴ ἡ διάνοια
αὐτῶν τῶν ἀγγέλων τοῦ κακοῦ, τῶν ὑπηρετῶν τοῦ σατανᾶ εἶναι ἀσύγκριτα ἀνώτερη
ἀπὸ τὴ δική μας. Αὐτοὶ δὲν κοιμοῦνται, δὲν τρῶνε καὶ ὅλο τὸ χρόνο τοὺς τὸν
ἀφιερώνουν στὸ πὼς νὰ ἀφανίσουν καὶ νὰ ἀποπλανήσουν τοὺς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ.
Ὑπάρχουν καὶ κατώτεροι δαίμονες. Τὸ ἔργο ποὺ κάνουν αὐτοὶ δὲν εἶναι καὶ τόσο
δύσκολο, ἐπειδὴ αὐτοὶ ἀσχολοῦνται στὸ νὰ ὠθοῦν ἀκόμα πιὸ πολὺ στὸ σκότος
ἐκείνους τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἀγάπησαν τὸ σκότος πιὸ πολὺ ἀπὸ τὸ φῶς καὶ
τὸ ψεῦδος παρὰ τὴν ἀλήθεια.
Τί μποροῦμε νὰ κάνουμε ἐμεῖς, ὅταν ἀπὸ παντοῦ μας περικυκλώνει
αὐτὴ ἡ στρατιὰ τῶν δαιμόνων, πῶς μποροῦμε νὰ τοὺς πολεμήσουμε; Ἀπὸ ποῦ νὰ
ἀντλήσουμε τὴν δύναμη γιὰ τὴν πάλη αὐτή; Τὴν ἀπάντηση σ’ αὐτὴ τὴν ἐρώτηση τὴν
δίνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· ἀκοῦστε τὸν: « Τέλος, πάρτε δύναμη ἀπὸ τὸν ἰσχυρὸ
Κύριο.Ντυθεῖτε μὲ τὴν πανοπλία ποὺ δίνει ὁ Θεός, γιὰ νὰ μπορέσετε ν΄
ἀντιμετωπίσετε τὰ τεχνάσματα τοῦ διαβόλου…Γι’ αὐτὸ φορέστε τὴν πανοπλία τοῦ
Θεοῦ, ὥστε νὰ μπορέσετε νὰ προβάλετε ἀντίσταση, ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα τῆς σατανικῆς
ἐπίθεσης. Λάβετε κάθε ἀπαραίτητο μέτρο γιὰ νὰ μείνετε ὡς τὸ τέλος σταθεροὶ στὴ
θέση σᾶς» (Ἔφ. 6, 10-11, 13). Οὔτε μὲ τὶς δικές μας δυνάμεις, οὔτε μὲ τὸ δικό
μας νοῦ καὶ τὸ ζῆλο μᾶς μποροῦμε νὰ πολεμήσουμε καὶ νὰ νικήσουμε αὐτὴ τὴν
καταραμένη σκοτεινὴ στρατιά, ἀλλὰ μόνο μὲ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ, μὲ τὴ βοήθειά Του.
Μόνοι μας δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε τίποτα. Γιὰ νὰ τὸ κατανοήσουμε καλὰ αὐτὸ τὸ
πράγμα ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος παρομοιάζει τὴν πάλη μας μὲ τὴν στρατιὰ τῶν
πονηρῶν ἀσωμάτων δυνάμεων μὲ τὸν ἀγώνα τῶν ἀρχαίων πολεμιστῶν.
Ὁ ἀπόστολος λέει, ὅτι πρέπει νὰ ζωνόμαστε, ὅπως τὸ ἔκαναν
παλαιὰ οἱ πολεμιστές, ὅταν ἑτοιμάζονταν γιὰ τὴ μάχη μὲ τὸν ἐχθρό. Τὸ ἴδιο
ἔκαναν καὶ ἐκεῖνοι ποὺ ἑτοιμάζονταν γιὰ ἕνα μακρινὸ καὶ ἐπικίνδυνο ταξίδι.
Φοροῦσαν καὶ αὐτοὶ μία δερμάτινη ζώνη στὴ μέση τους. Γιὰ μᾶς ὅμως δὲν
χρειάζεται νὰ φορᾶμε δερμάτινη ζώνη, ἀλλὰ ἀντὶ αὐτῆς ἐμεῖς πρέπει νὰ ζωστοῦμε
τὴν ἀλήθεια σὰν ζώνη στὴ μέση μας, τὴν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ. Μόνο μὲ τὴν ἀλήθεια
μποροῦμε νὰ νικήσουμε τὴν πονηρία τῶν δαιμόνων, διότι τὸ μοναδικὸ ὅπλο ποὺ
χρησιμοποιοῦν οἱ δαίμονες στὶς ἐπιθέσεις τοὺς ἐναντίον μᾶς εἶναι τὸ ψέμα, τὸ
ὁποῖο ἀποτελεῖ καὶ τὴν πνευματική τους ὑπόσταση.
Μόνο τότε, ὅταν στὴ μέση μας θὰ ἔχουμε τὴ ζώνη τῆς θείας
ἀλήθειας, τῆς ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ, μόνο τότε, ὅταν θὰ θυμόμαστε ὅτι δὲν πρέπει
νὰ ξεκουραζόμαστε καὶ δὲν πρέπει νὰ σταματᾶμε στὴν πορεία μας, μόνο τότε θὰ
νικήσουμε τοὺς ἐχθρούς του Θεοῦ καὶ τοὺς δικούς μας. Καὶ συμπληρώνει ὁ
ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι αὐτὸ πρέπει ἰδιαίτερα νὰ τὸ θυμόμαστε «ἐν τὴ ἡμέρα τὴ
πονηρὰ» (Ἔφ. 6, 13), ὅταν τὸ κακὸ μέρα μὲ τὴ μέρα θὰ μεγαλώνει γύρω μας.
Παρακάτω ὁ ἀπόστολος λέει ὅτι πρέπει νὰ φορέσουμε τὸν θώρακα, ὅπως παλαιὰ οἱ
πολεμιστὲς φοροῦσαν θώρακα χάλκινο ἢ σιδερένιο γιὰ νὰ μὴν πληγώνονται.
Μήπως χρειαζόμαστε καὶ ἐμεῖς ἕναν τέτοιο σιδερένιο θώρακα;
Ἀσφαλῶς ὄχι, ἐμεῖς πρέπει νὰ φορέσουμε ἕναν ἄλλο θώρακα. Ἕνας θώρακας χάλκινος
ἢ σιδερένιος δὲν τρομάζει τὰ πονηρὰ πνεύματα. Ἕναν ἄλλο θώρακα χρειαζόμαστε,
τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης. Τὸ σῶμα μᾶς πρέπει νὰ ντυθεῖ μὲ τὴ θεία ἀλήθεια καὶ
ὄχι μὲ τὸ σιδερένιο θώρακα. Τὴν ἀλήθεια αὐτὴ μποροῦμε νὰ τὴν ἀποκτήσουμε μόνο
μὲ τὴν ἀκούραστη τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀδιάκοπη προσευχή. Ἂν
μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο θὰ ἐργαζόμαστε σταθερὰ γιὰ τὸν Θεό, μόνο σ’ αὐτὴ τὴν
περίπτωση θὰ λάβουμε τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης.
Οἱ πολεμιστὲς τῶν παλαιοτέρων ἐποχῶν γιὰ νὰ προστατέψουν
τὰ πόδια τοὺς φοροῦσαν περικνημίδες. Χρειαζόμαστε καὶ ἐμεῖς τέτοιες
περικνημίδες χάλκινες ἢ σιδερένιες γιὰ νὰ προστατέψουμε τὰ πόδια μας ἀπὸ τὶς
ραδιουργίες τοῦ πολεμίου; Ὄχι, καθόλου δὲν τὶς χρειαζόμαστε ἂν τὰ πόδια μας
πάντοτε θὰ κατευθύνονται στὴν ὁδὸ τῆς εἰρήνης, ἂν θὰ τὰ χρησιμοποιοῦμε γιὰ νὰ
εὐαγγελιζόμαστε παντοῦ τὴν εἰρήνη, ὅπως καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει: «Ὡς ὡραῖοι
οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων εἰρήνην, τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά!» (Ρώμ.
10,15).
Ώ, ἂν τόσο ὡραία θὰ εἶναι τὰ πόδια μας! Ὅταν θὰ σπεύδουμε
νὰ βοηθήσουμε αὐτοὺς ποὺ χρειάζονται τὴν βοήθειά μας, τοὺς δυστυχισμένους, τοὺς
ἀσθενεῖς, τοὺς ἀναπήρους καὶ τοὺς ἀδυνάτους, ἂν θὰ πορευόμαστε ἐν βουλὴ δικαίων
καὶ θὰ ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ τὴν βουλὴ τῶν ἀσεβῶν, τότε δὲν θὰ μᾶς χρειάζονται
καθόλου οἱ περικνημίδες, διότι τὰ πόδια μας θὰ προστατεύονται ἀπὸ τὴ δύναμη τοῦ
Θεοῦ καὶ κανένα κακὸ δὲν θὰ μπορέσει νὰ τὰ πλησιάσει.
Παρακάτω ὁ ἀπόστολος λέει ὅτι τὸ κυρίως ἀμυντικὸ ὅπλο τῶν
πολεμιστῶν τῶν παλαιοτέρων ἐποχῶν ἦταν ἡ ἀσπίδα, ἡ μεγάλη καὶ βαριὰ χάλκινη
ἀσπίδα. Ἐμεῖς ὅμως χρειαζόμαστε μία τέτοια ἀσπίδα; Μπορεῖ αὐτὴ νὰ μᾶς
προστατέψει ἀπὸ τὰ φλογισμένα μὲ τὴ φλόγα τῆς κολάσεως βέλη τῶν ἐχθρῶν μας καὶ
ἐχθρῶν του Θεοῦ; Ἀσφαλῶς ὄχι! Ἡ χάλκινη ἀσπίδα καθόλου δὲν θὰ μᾶς βοηθήσει στὸν
ἀγώνα μας. Ἐμεῖς ἔχουμε μία ἄλλη ἀσπίδα, τὴν ἀσπίδα τῆς πίστεώς μας, τῆς
πίστεως στὸν Κύριον Ἰησοῦ Χριστό, διότι ἂν μὲ ὅλη τὴν καρδιὰ μᾶς πιστέψουμε σ’
Αὐτὸν καὶ ἀκλόνητα ἐκτελοῦμε τὶς ἐντολές Του, τότε ἡ πίστη μᾶς σ’ Αὐτὸν θὰ μᾶς
προστατέψει χίλιες φορὲς καλύτερα ἀπὸ τὴν ὁποιαδήποτε ἀσπίδα.
Καὶ λέει παρακάτω ὁ ἀπόστολος ὅτι πρέπει τὸ κεφάλι μας νὰ
τὸ προστατεύουμε μὲ τὴν περικεφαλαία, ὅπως τὸ ἔκαναν παλαιὰ οἱ πολεμιστές, ποὺ
σκέπαζαν τὸ κεφάλι τους μὲ σιδερένια περικεφαλαία. Ἐμεῖς ὅμως τί περικεφαλαία
χρειαζόμαστε; Ἀσφαλῶς ὄχι χάλκινη ἢ σιδερένια ἀλλὰ κάποια ἄλλη, ἐντελῶς ἄλλη
περικεφαλαία. Μὲ ποιὰ περικεφαλαία θὰ προστατεύσουμε τὸ κεφάλι μας; Μὲ τὴν
περικεφαλαία της βαθειᾶς πίστεως στὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ τῆς βαθειᾶς
ἀγάπης πρὸς Αὐτόν. Ὁ Ἴδιος μὲ τὸ πανάγιο στόμα Του, εἶπε: «Ὁ τρώγων μου τὴν
σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, καγῶ ἐν αὐτῶ» (Ἰω. 6, 56). Ώ, Κύριε,
ποιὰ ἄλλη προστασία χρειαζόμαστε, ἂν Ἐσὺ μένεις μαζί μας (στὸ νοῦ καὶ τὴν
καρδιά μας), ἂν Ἐσὺ φωτίζεις τὴν διάνοιά μας μὲ τὸ φῶς τῆς διαρκοῦς παρουσίας
Σου στὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά μας; Μᾶς φτάνει αὐτὸ καὶ εἶναι ὅ,τι μᾶς χρειάζεται!
Ἂν θὰ φορέσουμε μία τέτοια πανοπλία θὰ μείνει μόνο νὰ
πάρουμε στὰ χέρια μᾶς ἕνα δίκοπο σπαθί, ὅπως τὸ ἔκαναν καὶ οἱ πολεμιστὲς τῶν
παλαιότερων ἐποχῶν. Ἀκουστὲ τώρα τί λέει γιὰ τὸ δίκοπο αὐτὸ σπαθὶ ὁ μέγας
ἀπόστολος: «Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ζωντανὸς καὶ δραστικός, πιὸ κοφτερὸς κι ἀπὸ
κάθε δίκοπο σπαθί· εἰσχωρεῖ βαθιά, ὡς ἐκεῖ ποὺ χωρίζει τὴν ψυχὴ ἀπ’ τὸ πνεῦμα,
τὸ κόκκαλο ἀπ’ τὸ μεδούλι, καὶ κρίνει τοὺς διαλογισμοὺς καὶ τὶς προθέσεις τῆς
καρδιᾶς.» (Ἔβρ. 4, 12).
Νὰ τί σπαθὶ χρειαζόμαστε. Τὸ σπαθὶ τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, τὸ
ὁποῖο φοβοῦνται ὅλοι οἱ δαίμονες ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ διάβολος· διότι μὲ τὸ λόγο
τοῦ Θεοῦ φυγαδεύονται καὶ νικοῦνται. Ἂν πάρουμε στὰ χέρια μας τὸ φοβερὸ αὐτὸ ὅπλο,
τὸ ὅπλο τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, τότε δὲν ἔχουμε νὰ φοβηθοῦμε κανέναν ἐχθρό. Διότι
ὅλοι τους ἔχουν ἤδη νικηθεῖ ἀπὸ παλαιὰ ἀπὸ τὸ σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Συντρίφτηκε ἡ
κεφαλὴ τοῦ ἀρχαίου ὄφεως, τοῦ διαβόλου, κάτω ἀπὸ τὸ ὑποπόδιο τοῦ παντοδύναμου
σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ.
Νὰ θυμάστε πάντα ὅτι μὲ τὶς δικές μας δυνάμεις δὲν
μποροῦμε νὰ πολεμήσουμε τὰ πονηρὰ πνεύματα. Νὰ θυμάστε ὅτι ὅλη τὴν ἐλπίδα μᾶς
πρέπει νὰ τὴν στηρίζουμε στὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, στὸν ὁποῖο ἀνήκει ἡ δόξα
καὶ ἡ δύναμη μαζὶ μὲ τὸ συνάναρχο αὐτοῦ Πατέρα καὶ τὸ Πανάγιο Πνεῦμα εἰς τοὺς
αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
(Ἄγ. Λουκᾶ, Ἀρχιεπ. Κριμαίας, «Λόγοι καὶ ὁμιλίες», τ. Ά΄,
ἔκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, σ. 165-171) fdathanasiou
orthodoxia-ellhnismos
