Καθώς η πατρίδα μας διέρχεται βαθιά οικονομική, πνευματική
αλλά και πολιτική κρίση, όλο και περισσότερο ακούγονται απορριπτικές αντιλήψεις
για τους πολιτικούς ηγέτες μας. Μάλιστα πολλοί αγανακτισμένοι πολίτες,
εκφράζουν συχνά απόψεις τελείως απορριπτικές για το θεσμό των πολιτικών
ηγετών. Ποιοι όμως πρέπει να είναι οι πολιτικοί ηγέτες; Πως οφείλουν
να επιτελούν το έργο τους; Είναι αναγκαία η ύπαρξή τους; Σ’ αυτά τα
ερωτήματα θα αντλήσουμε απαντήσεις μέσα από τη σοφία των Πατέρων της Εκκλησίας
μας.
1. Η αναγκαιότητα των πολιτικών ηγετών και οι κίνδυνοι της εξουσίας
1. Η αναγκαιότητα των πολιτικών ηγετών και οι κίνδυνοι της εξουσίας
Μπορεί να υπάρξει οργανωμένο κράτος χωρίς πολιτικούς ηγέτες; Ο ιερός Χρυσόστομοςαπαντά: «Πρέπει να υπάρχουν οι άρχοντες, για να μην τρώμε ο ένας τον άλλο, σαν τα ψάρια» (PG 54, 596). «Ο Θεός μας χάρισε τους άρχοντες, για να έχουμε ευταξία και να μη συμπεριφερόμαστε πιο παράλογα από τα άλογα θηρία. Η εξουσία του άρχοντα είναι παρόμοια με την τέχνη του ηνίοχου και του κυβερνήτη του πλοίου» (PG 55, 491). Ταυτόχρονα όμως υπογραμμίζει: «Είναι προτιμότερο να μη διοικείται ένας λαός από κανέναν, παρά να διοικείται από έναν κακό ηγέτη» (PG 63, 231). Δυστυχώς όμως, τονίζει αλλού, «οι άρχοντες συνήθως είναι διεφθαρμένοι» (PG 59, 274).
Ας προσέξουμε τώρα τη φωνή του Μεγάλου Βασιλείου: «Οι άρχοντες υπάρχουν όχι για να καυχώνται για τη σπουδαία θέση την οποία κατέχουν, αλλά για να τιμούν οι ίδιοι τη θέση αυτή» (PG 32, 497). Γι’ αυτό «όσοι επιδιώκουν την αρετή, δεν αναλαμβάνουν με ευχαρίστηση δημόσια αξιώματα. Αντίθετα, όσοι αποβλέπουν σε χρήματα και δόξα, θεωρούν μέγιστο αγαθό την κατάκτηση κάποιας εξουσίας, για να μπορούν να αποκτούν όσα επιθυμούν» (PG 32, 1041). «Έργο των αρχόντων είναι: να αναχαιτίζουν τις αταξίες του λαού, να τον κατευθύνουν στο σωστό. Όταν όμως αυτοί πρώτοι παραβαίνουν το νόμο, πώς μπορούν να καθοδηγούν τους άλλους;» (PG 56, 24). Γι’ αυτό «πολλοί ηγέτες, όταν κλέβουν, αναγκάζονται να είναι επιεικείς στους αλλους, επειδή έχουν χάσει την παρρησία τους» (PG 51, 309).
Για το ίδιο ζήτημα ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει: «Πολλοί άρχοντες σπαταλούν αμέτρητα χρήματα για να κατασκευάσουν πολυτελή έπιπλα, και άλλοι βάζουν τα ακριβότερα αρώματα και ευφραίνονται με τη μουσική των οργάνων, αντί να συμπάσχουν και να υποφέρουν για τη συντριβή του λαού» (PG 35, 961). Γι’ αυτό, ο ιερός Πατήρ απευθύνεται σ’ αυτούς και τους λέει: «Να σέβεστε το αξίωμά σας. Γνωρίζετε πόσο σπουδαίο είναι το έργο σας και τι μεγάλο μυστήριο βρίσκεται γύρω από σας. Κόσμος ολόκληρος βρίσκεται κάτω από την εξουσία σας. Γίνεστε ‘‘θεοί’’ στους υπηκόους σας» (PG 36, 277).
2. Ποιό έργο πρέπει να επιτελούν οι πολιτικοί ηγέτες;
Λέει επιγραμματικά γι’ αυτό το θέμα ο Μέγας Βασίλειος: «Οι άρχοντες πρέπει να υπερασπίζονται τα δικαιώματα του Θεού, να τιμωρούν τους παραβάτες» (ΒΕΠΕΣ 53, 125). Και ο ιερός Χρυσόστομος συμπληρώνει: «Δεν πρέπει να επιζητούν τη δική τους τιμή αλλά το κοινό συμφέρον» (PG 62, 671). «Δεν ξεχωρίζουν από τη χλαμύδα, αλλά από το ότι προστατεύουν όσους υποφέρουν, διορθώνουν τα κακώς έχοντα, τιμωρούν την αδικία, δεν επιτρέπουν να καταπατείται το δίκαιο» (PG 52, 678).
3. Ποιά όμως πρέπει να είναι τα προσόντα των πολιτικών ηγετών;
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τα επισημαίνει: «Οι άρχοντες πρέπει να ξεπερνούν κατά πολύ τους άλλους, να γίνονται καθημερινά ανώτεροι, να έχουν αξία και αρετή ανάλογη με το αξίωμά τους» (PG 36, 547). Και ο ιερός Χρυσόστομος: «Ο πολιτικός ηγέτης πρέπει να έχει βίο ακηλίδωτο, ώστε να τον έχουν όλοι ως παράδειγμα» (PG 62, 547). «Εκείνος που ασκεί την πολιτική εξουσία δεν θα μπορέσει να τη διαχειρισθεί δίκαια, αν προηγουμένως δεν κυβερνήσει τον εαυτό του όπως πρέπει, και αν δεν τηρήσει με μεγάλη ακρίβεια και τους πολιτικούς και τους θρησκευτικούς νόμους» (PG 61, 508). «Εκείνος που είναι σε θέση να άρχει και να άρχεται, αυτός θα μπορέσει να κυβερνήσει και την οικογένειά του. Εκείνος που μπορεί να κυβερνήσει το σπίτι του, θα μπορέσει να κυβερνήσει και μια πόλη, θα μπορέσει να κυβερνήσει όλη την οικουμένη. Αν όμως δεν είναι σε θέση να ρυθμίσει τον ψυχικό του κόσμο, πώς θα μπορέσει να κυβερνήσει την οικουμένη; Πώς θα ωφελήσει άλλους αυτός που δεν μπόρεσε να ωφελήσει τον εαυτό του;» (PG 60, 366). Και αλλού σημειώνει: «Ο άρχοντας σ’ αυτό κυρίως πρέπει να άρχει, στο να νικάει με την αρετή του. Αν όμως νικιέται, δεν είναι πλέον άρχοντας» (PG 62, 99). Γι’ αυτό «ο άριστος άρχοντας πρέπει να είναι αδυσώπητος στον εαυτό του και στις πράξεις του» (PG 58, 668).
Και επιλέγει ο ιερός Χρυσόστομος: «Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να έχουν υψηλή νοημοσύνη, να μιλούν με παρρησία, να περιφρονούν τα βιοτικά, να μισούν την πονηρία, να είναι ήπιοι και φιλάνθρωποι» (PG 52, 678). Έχουν χρέος «να παραβλέπουν τα δικά τους συμφέροντα και να φροντίζουν για τα προβλήματα του λαού τους» (PG 55, 306).
Τέτοιοι λοιπόν πρέπει να είναι οι πολιτικοί άρχοντες: ικανοί, αδιάφθοροι, ακέραιοι. Φιλάνθρωποι, φιλοπάτριδες και φιλόθεοι. Ανώτεροι σε αρετές και σε ικανότητες από το λαό. Τέτοιους πολιτικούς έχει ανάγκη ιδιαιτέρως σήμερα και η πατρίδα μας. Τέτοιους πολιτικούς έχει χρέος να εκλέγει και ο λαός.
Από το Περιοδικό: «Ο ΣΩΤΗΡ» (tideon.org)
