Μεγάλο
ενδιαφέρον έχει ανάλυση που δημοσίευσε το γνωστό αμερικανικό think tank για το
μέλλον της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αφού όσα αναφέρονται θα μπορούσαν,
μέσω «διασταλτικής» ερμηνείας έστω, να θεωρηθούν ότι αποτελούν έμμεσες
υποδείξεις σε μια χώρα με την οποία στο παρελθόν οι σχέσεις φαινόντουσαν να
είναι ιδιαιτέρως θερμές.
Του Μιχαήλ Βασιλείου
Η ανάλυση ξεκινά με την επισήμανση, ότι η τουρκική
εξωτερική πολιτική στηριζόταναφενός στην ενίσχυση μετριοπαθών σουνιτικών
δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, το οποίο μαζί με την «ανταγωνιστική σχέση» με το
Ισραήλ, θα βοηθούσε στην επέκταση της επιρροής της στον αραβικό κόσμο και
αφετέρου στη χρήση πολιτικού και οικονομικού κατευνασμού (appeasement) για
την ανάσχεση της τάσης των Κούρδων για απόσχιση.
Οι πολιτικές αυτές όμως που
σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από τους Ερντογάν και Νταβούτογλου, έχουν
ημερομηνία λήξης, επειδή αμφότερες αντιβαίνουν στα συμφέροντα των Ηνωμένων
Πολιτειών και του Ιράν…
Τον «εκτροχιασμό» της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής
προκαλούν ο διάλογος ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν, η προθυμία της Ουάσιγκτον να
συνεργαστεί με τη Μόσχα στη Μέση Ανατολή, η διασπορά «μπαρουτοκαπνισμένων»
ισλαμιστών μαχητών στην τουρκική γειτονιά και η αυξανόμενη λίστα πολιτικών και
κοινωνικών προκλήσεων με τις οποίες πρέπει να ασχοληθούν οι Τούρκοι στο
εσωτερικό.
Στην ανάπτυξη του θέματος, το STRATFOR απαριθμεί τις
«επιτυχίες» της εξωτερικής πολιτικήςτων Ερντογάν και Νταβούτογλου. Στην Αίγυπτο
με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, στη Γάζα με τη Χαμάς (την καταδιώκουν πλέον από
κοινού Ισραήλ και Αίγυπτος), στη κουρδικό Βόρειο Ιράκ, όπου οι εσωτερικές
πολιτικές έριδες δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη του σχεδίου ενεργειακής
συνεργασίας και η απειλή πλέον από αυτούς στους οποίους πόνταρε για την
ανατροπή του Άσαντ στη Συρία…
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θεωρούν την Τουρκία αρκετά
ισχυρή ή αρκετά αξιόπιστη για να καταστεί ο «διαχειριστής» της Μέσης Ανατολής,
μας πληροφορεί το STRATFOR, υπονοώντας ότι οι Τούρκοι άπλωσαν «τα πόδια τους»
περισσότερο από το «σκέπασμα». Παράλληλα, οι διαφωνίες σε πολλές «τακτικές
λεπτομέρειες», ακόμα κι αν στους στρατηγικούς στόχους συμπίπτουν, κάνουν τις
ΗΠΑ να επιχειρούν συνεργασία με τους περιφερειακούς αντιπάλους των
Τούρκων.
Για να έρθει το πιο ενδιαφέρον σημείο: Ο συριακός
εμφύλιος, λένε οι αναλυτές του ιδρύματος, δεν θα λήξει ως αποτέλεσμα των
διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ρωσίας, όμως, για διάφορους λόγους, Ουάσιγκτον, Μόσχα και
Τεχεράνη θα μπορούσαν να συμφωνήσουν στη διατήρηση του καθεστώτος υπό κάποια
έννοια…
Πρόκειται για μια αναφορά που ξεκαθαρίζει αυτό που το «defence-point.gr»
τόνιζε σε κάθε ευκαιρία: Ότι η κατάσταση στη Συρία δεν θα πρέπει να
αντιμετωπίζεται αποκομμένη από τη συνολική κατάσταση στη Μέση Ανατολή και πάντα
θα πρέπει να ανάγεται στο ανώτατο επίπεδο,αυτό του γεωπολιτικού ανταγωνισμού
ΗΠΑ και Ρωσίας.
Οπότε, σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαν οι ΗΠΑ να
θεωρούν ότι μπορούν να ανταλλάξουν αυτό που απαιτούσαν Μόσχα και Τεχεράνη, την
παραμονή του Άσαντ στην εξουσία, ενώ αυτό αρχικά ήταν αδιανόητο, κάτι που
είχαμε επισημάνει ως το πιο σημαντικό «αγκάθι» στη διαπραγμάτευση ανάμεσα στον
Σεργκέι Λαβρόφ και τον Τζον Κέρι…
Παρόμοια σημάδια στασιμότητας διαφαίνονται και στην
τουρκική πολιτική στο Βόρειο Ιράκ με τους στόχους της Άγκυρας να δείχνουν ότι
«λιμνάζουν». Η περιοχή είναι πεδίο ανταγωνισμού της Τουρκίας με το Ιράν, με
την Τουρκία να υποστηρίζει τα κουρδικά σχέδια προκαλώντας την οργή της σιιτικής
(άρα υποστηριζόμενης από το Ιράν) κυβέρνησης της Βαγδάτης. Με δεδομένη την
εναντίωση των Ηνωμένων Πολιτειών που φοβούνται αποσταθεροποίηση παρά την
εμπλοκή αμερικανικών εταιριών στην περιοχή, όσο οι συζητήσεις για τα
περιφερειακά θέματα ασφαλείας ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν συνεχίζονται, οι
Τούρκοι δεν θα μπορούν να ασκούν πολιτικές που θα θέτουν σε κίνδυνο την εδαφική
ακεραιότητα του Ιράκ…
Τα προαναφερθέντα οδηγούν το STRATFOR στο
συμπέρασμα, ότι με αυτούς τους περιορισμούς, «η ιδεολογία από μόνη της δεν θα
μπορέσει να τροφοδοτήσει την τουρκική εξωτερική πολιτική». Κατά συνέπεια,
προβλέπουν ότι επίκειται στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής σε πιο
μετριοπαθείς και πραγματιστικούς δρόμους. Σε ένα πρώτο σημάδι ότι οι Τούρκοι το
επιχειρούν ήδη, οι αναλυτές του STRATFOR έχουν καταγράψει τις προσκλήσεις
των Τούρκων στους υπουργούς Εξωτερικών του Ιράν και του Ιράκ να
επισκεφτούν την Άγκυρα στα τέλη Οκτωβρίου.
Οι «τακτικές προσαρμογές» της τουρκικής εξωτερικής
πολιτικής δεν είναι απαραίτητο να αντανακλώνται στη «διαβόητη» εμπρηστική
ρητορική του Ερντογάν, εκτιμούν. Ο Ερντογάν και αριθμός συμβούλων του στενού
του κύκλου θα βρουν εξαιρετικά δύσκολο να χαλαρώσουν την ιδεολογική χροιά
της εξωτερικής τους πολιτικής και να ομολογήσουν την ήττα, αν και οι
εσωτερικές εξελίξεις μπορούν εν ευθέτω χρόνω να «μαλακώσουν» την προσέγγιση
Ερντογάν.
Εν κατακλείδι, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι αναφορές τόσο
στα αυξανόμενα οικονομικά προβλήματα (το πάλαι ποτέ δυνατό σημείο του Ερντογάν
στο εσωτερικό), αλλά και ο διαρκώς ενισχυόμενος και κλιμακούμενος ανταγωνισμός
στο εσωτερικό του AKP, από τον πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ… Εν ολίγοις, οι
αναλυτές του STRATFOR αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο «ανατροπών» στις προεδρικές
εκλογές…
