ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΥΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΑΙΡΟΜΕΘΑ

ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

Πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε (1) ποικίλοις,)
Ἄξιον εἶναι νά θαυμάσῃ τινάς (ἑρμηνεύει ὁ ἱερός Μητροφάνης) τοῦ Ἀδελφοθέου τήν σύνεσιν, διατί αὐτός κάμνει ἐδῶ ὡσάν ἕνας ἐπιστημονικώτατος καί σοφώτατος ἰατρός.

Ἐπειδή εὐθύς εἰς τήν ἀρχήν τῆς ἐπιστολῆς ἠθέλησε νά ἰατρεύσῃ τά ἐναντία μέ τά ἐναντία τό ὁποῖον τοῦτο εἶναι νόμος τῆς ἰατρικῆς τέχνης. Καί ἀντί τῶν πολυτρόπων καί διαφόρων θλίψεων ὁπού ἐδοκίμαζον οἱ ἐξ ῾Εβραίων χριστιανοί αὐτός ἐμβάζει εἰς τάς καρδίας των τήν ἀκροτάτην καί καθολικωτάτην χαράν.

Ἐπειδή δέν εἶπε: μεγαλοψύχως ὑποφέρετε ἀδελφοί μου τά πλήθη τῶν πειρασμῶν ἤ ὑποφέρετε τά λυπηρά, ἄλλά εἶπε· κάθε χαράν νομίζετε ἀδελφοί, ὅταν πέσητε εἰς διαφόρους πειρασμούς, ἦγουν αὐτούς τούς ἰδίους πειρασμούς ὁπού πάσχετε ἀδελφοί μου νά τούς νομίζετε ὑπόθεσιν ἀκροτάτης χαρᾶς.

Ὁ λόγος δέ οὗτος ὄχι μόνον δέν ἀφίνει τελείως νά αἰσθανθῇ ἡ ψυχή τάς λύπας καί πόνους ὁπού πάσχει, ἀλλά καί τό ἐναντίον κάμνει αὐτήν νά εὐφραίνεται διά τήν ὑπερβολικήν ὀδύνην τῶν πειρασμῶν.

Φανερώνει λοιπόν ὁ ἀπόστολος, κατά τόν Θεοφύλακτον καί Οἰκουμένιον, ὅτι εἶναι ἐπαινετοί καί χαρᾶς ἅξιοι οἱ πειρασμοί ἐκεῖνοι καί αἱ λύπαι, ὁπού δοκιμάζονται ἀπό τούς χριστιανούς κατά Θεόν καί διά τόν Θεόν.

Ἐπειδή αὐτοί γίνονται ἕνας δεσμός ἄλυτος καί μία αὔξησις τῆς πρός τόν Θεόν ἀγάπης καί κατανύξεως.

Διά τοῦτο εἶπε καί ὁ σοφός Σειράχ «τέκνον, εἰ προσέρχει δουλεύειν Κυρίῳ Θεῷ, ἐτοίμασον τήν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν» (Σειρ, 2,1).

Εἶπε δέ καί ὁ Κύριος «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλά θαρσεῖτε, ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον» (Ἰωάν, 16, 33).

Διότι χωρίς θλίψεις καί γυμνάσια δέν δύναταί τινας νά λάβῃ οὔττε κοσμικούς στεφάνους οὔτε θεϊκούς.

Ἀλλ ἴσως ἤθελεν εἰπῇ τινας, καί ἄν τοιαῦτα καλά προξενοῦν οἱ πειρασμοί, διατί ὁ Χριστός μᾶς προστάζει νά λέγωμεν εἰς τήν εὐχήν τοῦ Πάτερ ἡμῶν «μή εἰσενέγκεις ἡμᾶς εἰς πειρασμόν» (Ματθ. 6, Ι3), δηλαδή Κύριε μή μας ἐμβάσεις εἰς πειρασμόν; Καί ἀποκρίνεται εἰς τοῦτο ὁ θεοφόρος Μάξιμος ὅτι δύο λογιῶν εἶναι οἱ πειρασμοί.

Ὁ μἑν γάρ ἕνας πειρασμός εἶναι ἐκούσιος καί μέ τήν γνώμην τῆς ψυχῆς γινόμενος, ὅστις καί προξενεῖ ἡδονήν μέν εἰς τό σῶμα λύπην δέ καί ὀδύνην εἰς τήν ψυχήν, ταυτόν εἰπεῖν, προξενεῖ τήν πρᾶξιν τῆς ἁμαρτίας, Ὁ δέ ἄλλος εἶναι ἀκούσιος καί παρά γνώμην τῆς ψυχῆς γινόμενος, ὅστις καί προξενεῖ ὀδύνην μἑν εἰς τήν αἴσθησιν τοῦ σώματος ἡδονήν δέ εἰς τήν ψυχήν, Ὁ Κύριος λοιπόν ὀμιλεῖ διά τόν ἐκούσιον καί τήν ἡδονήν καί άμαρτίαν προξενοῦντα πειρασμόν καί λέγει νά παρακαλοῦμεν τόν Θεόν νά μή παραχωρήσει νά πέσωμεν εἰς αὐτόν διατί ἐκπίπτομεν τῆς χάριτός του καί κολαζόμεθα.

Ὁ δέ ἀδελφός του θείος Ἰάκωβος ὁμιλεῖ ἐδῶ διά τόν στανικόν καί παρά γνώμην μας ἐρχόμενον πειρασμόν τόν προξενοῦντα ὀδύνην καί πόνον εἰς τήν αἴσθησιν τοῦ σώματος.

Διά τοῦτο ὁ μέν Κύριος ἐν τῷ τέλει τῆς προσευχῆς τοῦ Πάτερ ἡμῶν εἶπε νά λέγωμεν «ἀλλά ρῦσαι ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ», διατί ὁ πειρασμός ὁ ἡδονικός καί ἁμαρτητικός προξενεῖται ἐκ τοῦ πονηροῦ διαβόλου, ὁ δέ Ἰάκωβος εἶπεν ἀκολούθως ὅτι «τό δοκίμιον τῆς θλίψεως κατεργάζεται ὑπομονήν» (κεφ. Υβ’ τῆς Ε’ ἐκατοντ. τῶν γνωστικῶν).

Αἴτιοι λοιπόν κάθε χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως εἶναι οἱ ἀκούσιοι καί ὀδυνηροί πειρασμοί εἰς τούς προθύμους καί ἐναρέτους, διατί ὅσον πονεῖ τό σῶμα καί φθείρεται δι’ αὐτῶν τόσον ἡ ψυχή χαίρει καί ἀνακαινίζεται, ὡς λέγει ὁ Παῦλος· «ἀλλ’ εἰ καί ὁ ἐξω ἡμῶν ἄνθρωπος διαφθείρεται, ἀλλ’ ὁ ἐσωθεν ἀνακαινοῦται ἡμἐρᾳ καί ἡμἐρᾳ» (Β’ Κορ. 4, 16), καί διατί κάμνουν φανεράν τήν δοκιμήν αὐτῶν εἰς τούς ἄλλους.

Ἡ δέ δοκιμή πάλιν τούς φέρει εἰς τέλειον ἐργον ἦγουν εἰς τήν τελειότητα τῆς ἀρετῆς.

Προσθἑττει δἐ ὁ Θεοφύλακτος σύν τῷ Οἰκουμενίῳ καί λέγει ὅτι ἄλλοι μέν πειρασμοί ἔχουν τήν ἀρχήν ἀπό λόγου μας, ἄλλοι δἐ συγχωροῦνται ἀπό τόν Θεόν νά μᾶς ἐρχωνται, διά νά γυμναζώμεθα μέ αὐτούς καί διά νά στεφανωθῶμεν(2), Οἱ πειρασμοί δέ πάλιν ὁπού προἑρχονται ἀπό λόγου μας εἶναι δύο λογιῶν.

Διότι ἄλλοι μέν μᾶς ἐρχονται διά τήν ἄλογον καί ὑπερήφανον ἀνδρείαν ὁπού δείχνομεν, πώς εἴμεθα τάχα δυνατοί καί διά τοῦτο ἐμβαίνομεν μόνοι μας εἰς τούς πειρασμούς.

Ἡ ἄλογος δέ αὕτη ἀνδρεία ὀνομάζεται θρασύτης, ἀπό τήν ὁποίαν μᾶς διδάσκει ὁ Κύριος νά φυλαττώμεθα, λέγων «Γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε, ἵνα μή εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν· τό μέν πνεῦμα πρόθυμον, ἡ δέ σάρξ ἀσθενής» (Ματθ. 26, 41)· ἐπειδή πρό μέν τοῦ πειρασμοῦ τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πρόθυμος, ὅταν δέ ἐμβῃ εἰς τόν πειρασμόν σβύνεται ἡ προθυμία ἐκείνη καί δέν τελειώνει εἰς καλόν.(3) Ἄλλοι δέ πειρασμοί ἔρχονται εἰς ἡμᾶς διά τάς ἁμαρτίας ὁπού ἐπράξαμεν(4), καθώς ἠκολούθησεν ὁ δι’ ὕδατος κατακλυσμός εἰς τούς Γίγαντας καί ὁ διά πυρός ἀφανισμός εἰς τούς Σοδομίτας διά τάς ἁμαρτίας των.

Τούτους λοιπόν τούς δύο πειρασμούς τούς προερχομένους ἐξ αἰτίας ἐδικῆς μας πρέπει, ἀδελφοί μου, νά ἀποφεύγωμεν ὅσον τό δυνατόν ἀπό τήν ἀρχήν ζῶντες μέν χωρίς ἀμαρτίας, μή ἐμβαίνοντες δέ εἰς τούς πειρασμούς ἀπό θρασύτητα καί ὑπερηφανίαν μας.

Ἐάν δέ μᾶς ἀκολουθήσουν, πρέπει νά τούς ὑπομένωμεν εὐχαρίστως ὡς κανόνα τῶν ἁμαρτιῶν μας.

Τούς πειρασμούς δέ ἐκείνους ὁπού ἐρχονται κατά δοκιμήν μόνην ἀπό τόν Θεόν (ὁποίοι ἦσαν οἱ εἰς τόν Ἰώβ καί εἰς τόν Ἀβραάμ ἐλθόντες) δέν πρἐπει νά ἀποφεύγωμεν διατί μᾶς κάμνουν ἀξίους νά λάβωμεν παρά Θεοῦ στέφανα καί ἐγκώμια.

Διά ταύτην γάρ τήν αἰτίαν καί ὁ Ἀδελφόθεος εἶπεν ἐδῶ πειρασμούς ποικίλους, διά τήν διαφοράν ὁπού ἐχουν.(5)

3, Γινώσκοντες ὅτι τό δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν,

Ἐδῶ φανερώνει ὁ Ἀδελφόθεος ποίαν ὠφέλειαν καί κέρδος ψυχικόν προξενοῦν οἱ πειρασμοί εἰς ἐκείνους τούς Χριστιανούς ὁπού τούς ὑποφέρουν ἀνδρείως, ἀγογγύστως καί εὐχαρίστως.

Τόσον ἐκεῖνοι ὁπού ἐρχονται κατά συγχώρησιν καί δοκιμήν μόνην Θεοῦ, πρός στέφανον καί ἐγκώμιον τῶν πειραζομένων, ὡς ἐπί τοῦ Ἀβραάμ καί Ἰώβ, ὅσον καί ἐκεῖνοι ὁπού ἀκολουθοῦν κατά παραχώρησιν ἐκ τῆς αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν μας, πρός κανόνα αὐτῶν καί ἱκανοποίησιν.

Λέγει γάρ ὅτι ἡ πίστις τῶν πειραζομένων μέ τούς τοιούτους πειρασμούς γίνεται δόκιμος, ἤγουν δεδοκιμασμένη, κεκριμένη καί καθαρά.

Τοῦτο γάρ δηλ.

τό δοκίμιον τό κεκριμένον καί καθαρόν κατά τόν Οἰκουμένιον, ὡς δηλώνει καί τό δαβιτικόν ἐκεῖνο «ἀργύριον πεπυρωμένον δοκίμιον τῇ γῆ» (ψαλμ. 11, 7)· ἡ δέ δοκιμή πάλιν αὕτη τῆς Πίστεως προξενεῖ ὑπομονήν, καθώς ἀντιστρόφως καί ἡ ὑπομονή προξενεῖ τήν δοκιμήν τῆς Πίστεως.

Ὅθεν εἶπεν ὁ ρηθείς Οἰκουμένιος «ἐκείνη ἡ πίστις καθαρά ἐλέγχεται, ἡ ἐν ὑπομονῇ καί καρτερίᾳ τῶν ἐπιφερομένων πειρασμῶν διατελοῦσα, Πιστοῦ γάρ ὡς ἀληθῶς ἔργον, τό μετά μακροθυμίας τε καί εὐχαριστίας τάς τοιαύτας ἐπιφοράς δέχεσθαι, ὁποῖόν τι καί ὁ Ιώβ ἔπραττεν ἐν πᾶσιν εὐχαριστῶν», Περί τῆς δοκιμῆς ταύτης ἐγραψε καί ὁ Σολομών· «ὥσπερ δοκιμάζεται ἐν καμίνῳ ἄργυρος καί χρυσός, οὕτως ἐκλεκταί καρδίαι παρά Κυρίῳ» (Παρ.17, 3).

Διότι ό Μεέγγι καί ἡ λυδία λίθος καί ἡ δοκιμασία τῶν πιστῶν χριστιανῶν εἶναι ἡ μετά εὐχαριστίας ὑπομονή τῶν πειρασμῶν.

Ὅθεν ὁ ἀπόστολος Παῦλος σχεδόν τά αὐτά γράφει πρός τούς Ρωμαίους λέγων «ἡ γάρ θλῖψις ὑπομονήν κατεργάζεται, ἡ δἐ ὑπομονή δοκιμήν, ἡ δέ δοκιμή ἐλπίδα, ἡ δἐ ἐλπίς οὐ καταισχύνει» (Ρωμ. 5, 4).

Βλέπεις, ἀγαπητέ μου ἀδελφέ, εἰς ποῖον ὕψος καί ὑπέρτατον βαθμόν ἀρετῆς ἀναβιβάζουν αἱ θλίψεις καί οἱ πειρασμοί ἐκείνους ὁπού μετά χαρᾶς αὐτούς ὑπομένουν; Ἀκαταίσχυντον γάρ ἐλπίδα προξενοῦν εἰς αὐτούς ὁ δέ ἀκαταίσχυντον ἐλπίδα ἐχων εἰς Θεόν αὐτός εἶναι σεσωσμένος, καθώς ἐρμηνεύει ὁ μέγας ἐν πατράσι Βαρσανούφιος.

Τί λέγω; καί παρρησίαν μεγάλην πρός τόν Θεόν προξενεῖ ἡ ἀκαταίσχυντος ἐλπίς, ἡ δέ παρρησία αὕτη κάμνει ἐκεῖνον ὁπού τήν ἐχει, νά λαμβάνῃ ἀπό τόν Θεόν, ὅσα σωτηριώδη ζητήματα τοῦ ζητήση καθώς βεβαιώνει ὁ ἠγαπημένος μαθητής λέγων «ἑάν ἡ καρδία ἡμῶν μή καταγινώσκη ἡμῶν, παρρησίαν ἐχομεν πρός τόν Θεόν, καί ὅ ἐάν αἰτῶμεν, λαμβάνομεν παρ’ αὐτοῦ» (Α’ Ἰωάν.3, 2Ι).

12. Μακάριος ἀνήρ ός ὑπομένει πειρασμόν· ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται τόν στέφανον τῆς ζωῆς, ὅν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.

Ἐπειδή, ὡς εἴπομεν ἀνωτέρω μετά τοῦ ἱεροῦ Θεοφυλάκτου, δύο λογιῶν εἶναι οἱ πειρασμοί, ἄλλοι μέν γινόμενοι κατά παραχώρησιν διά τάς ἀμαρτίας μας, ἄλλοι δέ κατἀ συγχώρησιν καί δοκιμήν μόνην Θεοῦ, διά τοῦτο συμφέρει εἰς ἡμᾶς νά ἐχωμεν καί εἰς τούς δύο ὑπομονήν.

Ὅθεν καί ὁ Αδελφόθεος ἀορίστως λέγει ἐδῶ ὅτι εἶναι μακάριος όποιος ὑπομένει πειρασμόν, δηλαδή εἴτε τόν κατά παραχώρησιν Θεοῦ ἐρχόμενον διά τάς ἁμαρτίας μας εἴτε τόν κατά συγχώρησιν καί δοκιμήν μόνην Θεοῦ ἀκολουθοῦντα εἰς ἡμᾶς.

Δοκιμαζόμεθα γάρ καί ἅξιοι γινόμεθα τῆς αἰωνίου ζωῆς διά μέσου τῆς ὑπομονῆς καί τῶν διττῶν αὐτῶν πειρασμῶν.

Διότι πρό μέν τῶν πειρασμῶν πρέπει νά προσευχώμεθα νά μήν ἔμβωμεν εἰς αὐτούς ὡς εἶπεν ὁ Κύριος, ἀφοῦ δέ ἔμβωμεν μίαν φοράν πρέπει ἀναγκαίως νά ὑπομένωμεν αὐτούς ἀνδρείως καί εὐχαρίστως.

Ὁ δἐ Θεοφύλακτος γνωματεύει ὅτι ὁ μέν Κύριος ἀποβλέψας εἰς τήν ἀσθένειαν τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καί εἰς τήν ἀτελειότητα τῶν τότε μαθητῶν του, διά τοῦτο ἐδίδαξεν αὐτούς πρό τῆς ἀναλήψεώς του νά παρακαλοῦν τόν Θεόν διά νά μήν ἐμβουν εἰς πειρασμούς, ἀφοῦ δέ ἀνελήφθη, ἐπειδή ἡ ἀσθενής φύσις τῶν ἀνθρώπων ἐδυναμώθη μέ τήν ἐπίγνωσιν τῆς ἀναστάσεώς του καί τῆς ἀναλήψεως καί μέ τήν κραταιάν χάριν καί ἐπιφοίτησιν τοῦ άγίου Πνεύματος, διά τοῦτο ὁ νομιζόμενος ἀδελφός του οὗτος Ἰάκωβος παραγγέλλει ἐδῶ εἰς τούς χριστιανούς νά μή φοβοῦνται τούς πειρασμούς.

Διατί όποιος τούτους ὑπομένει εἶναι μακάριος καί καλότυχος.

Ὅθεν εἶναι γεγραμμένον εἰς τόν Ἰώβ «Μακάριος ἄνθρωπος, όν ἦλεγξεν ὁ Κύριος, νουθέτημα δέ Παντοκράτορος μή ἀπαναίνου· αὐτός γάρ ἀλγεῖν ποιεῖ καί πάλιν ἀποκαθίστησιν· ἔπαισε, καί αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἰάσαντο» (Ἰώβ 5, Ι7-18)· καί ὁ Κύριος δέ μακαρίους ὠνόμασε τούς ὑπομένοντας ὀνειδισμούς καί διωγμούς καί κατηγορίας ψευδεῖς διά τό δνομά του εἰπών· «μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἐνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστίν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 5, 1Ο), καί πάλιν «μακάριοί ἐστε όταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καί διώξωσι καί εἴπωσι πᾶν πονηρόν ρῆμα καθ’ ὑμῶν ψευδόμενοι ἐνεκεν ἐμοῦ» (Αὐτόθ. 5, 1 Ι).

Ἐάν λοιπόν ἐσύ χριστιανέ, ὑπομένῃς εὐχαρίστως τούς κατά παραχώρησιν Θεοῦ πειρασμούς, ὁπού σοι ἐρχονται διά τάς ἁμαρτίας σου, πληρώνεις τό χρέος καί τόν κανόνα τῶν ἁμαρτιῶν σου καί λαμβἀνεις τούτων συγχώρησιν.

Ἐάν δέ ὑπομένῃς τούς κατά συγχώρησιν μόνην καί δοκιμήν Θεοῦ ἐρχομένους λαμβάνεις στέφανον παρά Θεοῦ καί ἐγκώμιον ὡς καί ὁ Ιώβ καί ὁ Αβραάμ, κατά τόν Οἰκουμένιον.

Περί τοῦ στεφάνου δέ τούτου, όν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος, γράφει ὁ Ζαχαρίας λέγων «ό δέ στέφανος ἔσται τόίς ὑπομένουσι καί τόίς χρησίμοις αὐτῆς καί τοῖς ἐπεγνωκόσιν αὐτήν» (Ζαχ. 6, Ι4), ἦτοι τοῖς χρησίμοις οὖσιν εἰς τήν ὑπομονήν καί τόίς ἐπεγνωκόσιν αὐτήν τήν ὑπομονήν, καθώς ἐρμηνεύει τό ρητόν ὁ ἱερός Μητροφάνης.

Καί ὁ Παῦλος δέ λέγει· ὁ Θεός «ἀποδώσει ἐκάστῳ κατά τά ἐργα αὐτοῦ, τοῖς μέν καθ’ ὑπομονήν ἐργου ἀγαθοῦ δόξαν καί τιμήν καί ἅφθαρσίαν ζητοῦσι ζωήν αἰώνιον» (Ρωμ, 2, 6-7).

Τοῦτο τό ρητόν τοῦ Ἀδελφοθέου ἀναφέρει καί ὁ θείος Κύριλλος ὁ Αλεξανδρείας λέγων, «ῶσπερ γάρ τό ἀριστεύειν ἐν μάχαις, τῇ τοῦ ὁπλιτεύοντος εὐανδρίᾳ μαρτυρεῖ, οὕτω τόν εὐσθενῆ καί γενναῖον, εἴς γε τό δύνασθαί φημι τήν ἀνδάνουσαν τῷ Θεῷ ἀρετήν κατορθοῦν λαμπρόν καί περιφανῆ καί παντός ἐπαίνου μεμεστωμένον ἀποφήνειεν ἅν, τό εὖ μάλα δύνασθαι διενεγκεῖν τούς ὲκ τοῦ πειράζεσθαι πόνους καί γοῦν τοῦ Σωτῆρος ὁ μαθητής, ὅτι πάντῃ τε καί πάντως ὁ τοιοῦτος ἀπόβλεπτος ἐσται, πεπληροφόρηκε λέγων «μακάριος ἅνθρωπος, δς ὑπομείνη πειρασμόν, ὅτι δόκιμος γενόμενος, λήψεται τόν στέφανον τῆς ζωῆς» (Γλαφυρ, εἰς τήν ῞Εξοδ. βιβλ. γ’),

13. Μηδείς πειραζόμενος λεγέτω ὅτι ἀπό Θεοῦ πειράζομαι;(6)

Ἐπειδή ἡ αὐτομεμψία, ἦγουν τό νά μέμφεταί τινας τόν ἑαυτόν του εἶναι μία μεγάλη ἀρετή, ἥτις προξενεῖ εἰς τόν ἅνθρωπον πολλήν ὡφέλειαν, διά τοῦτο ὁ θείος Ἰάκωβος ἐδῶ παρακινεῖ εἰς τήν τοιαύτην ἀρετήν κάθε χριστιανόν καί λέγει εἰς αὐτόν ταῦτα· Ἀδελφέ μου χριστιανἑ, ὅταν ἐσύ δοκιμάζῃς κᾳνένα πειρασμόν πρόσεχε καλά νά μή λέγης ἐγώ πειράζομαι ἀπό τόν Θεόν.

Πρῶτον διατί ἔτσι λέγοντας βλασφημεῖς, ἐπειδή καί κάμνεις αἴτιον τῶν πειρασμῶν τόν Θεόν καί ὁμοιάζεις καί σύ μέ τόν προπάτορα Ἀδάμ, ὁ ὁποῖος ὅταν ἐπαρέβη τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ δέν ἐμέμφθη τόν ἑαυτόν του ὡς αἴτιον τῆς παραβάσεως, ἄλλά ἐρριψε τήν αἰτίαν εἰς τόν Θεόν λέγων «ἡ γυνή, ἥν ἔδωκας μετ’ ἐμοῦ, αὕτη μοι ἔδωκεν ἀπό τοῦ ξύλου, καί ἔφαγον» (Γέν. 3, 12).

Δεύτερον διατί λέγοντας πώς «ἐγώ πειράζομαι ἀπό τόν Θεόν» μἑ τόν λόγον αὐτόν δείχνεις ὑπερηφάνειαν καί δέν δύνασαι νά ταπεινωθῇς οὔτε νά μετανοήσῃς, ἀλλ’ οὔτε δύνασαι νά ὑποφέρῃς ἀγογγύστως καί εὐχαρίστως τόν πειρασμόν ὁπού δοκιμάζεις.

Μή ὑποφέροντας δέ διπλῶς βασανίζεσαι, ὡς λέγει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ «Πᾶσα θλῖψις ἡ μή μετέχουσα ὑπομονῆς διπλῆ ἐστιν ἡ βάσανος αὐτῆς».

Τί λοιπόν πρέπει νά κάμνῃς; Πρέπει νά μέμφεσαι καί νά κατηγορῇς πάντοτε τόν ἑαυτόν σου, πώς ἐσύ εἶσαι ὁ αἴτιος ὅλων τῶν πειρασμῶν, τόσον τῶν ἡδονικῶν καί ἐκουσίων ὅσον καί τῶν κακωτικῶν καί ἀκουσίων.

Διατί ἐάν ἑσύ δέν ἁμάρτανες, ὁ Θεός δέν ἦθελε συγχωρήσῃ ἤ νά παραχωρήσῃ νά σοί ἔλθουν οἱ πειρασμοί.

Μέ τήν αὐτομεμψίαν δέ ταύτην ταπεινώνεσαι, μετανοεῖς καί ὑποφέρεις εὐχαρίστως τούς πειρασμούς.

Καί διά τῆς εὐχαριστίας σου ταύτης πείθεις τόν Θεόν ἤ νά σηκώσῃ τελείως ἀπό λόγου σου τούς πειρασμούς ὁπού πάσχεις ἤ νά τούς ἐλαφρώσῃ.

Ὅθεν εἶπεν ό Παῦλος «εἰ ἑαυτούς διεκρίνομεν, οὐκ ἄν ἐκρινόμεθα» (Α’ Κορ. 11, 31).

Καί ὁ μέγας Ἀντώνιος εἶπε περί τῆς αὐτομεμψίας· «αὕτη ἐστιν ἡ μεγάλη ἐργασία τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα τό σφάλμα αὑτοῦ ἐπάνω ἑαυτοῦ βάλῃ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί προσδοκήσῃ πειρασμόν ἕως ἐσχάτης ἀναπνοῆς».

῎Εφη δέ καί ὁ ἀββᾶς Ποιμήν· «ὁ ἑαυτόν μεμφόμενος εἴτι ἄν συμβῇ αὐτῷ, εἴτε ζημία εἴτε ἀτιμία εἴτε οἱαδήποτε θλῖψις, προλαβών ἔχει ἑαυτόν ἄξιον καί οὐδέποτε ταράσσεται» (ἐν τῷ Γεροντικῷ), ὁ γάρ Θεός ἀπείραστός ἐστι τῶν κακῶν, πειράζει δέ αὐτός οὐδέναι.(7)

Ὁ Θεός, λέγει ὁ Θεοφύλακτος σύν τῷ Οἰκουμενίῳ δέν πειράζεταί ποτέ ἀπό κανένα κακόν, καθώς εἶπε καί ἕνας ἀπό τούς ἔξωθεν, (δηλαδή ὁ Σέξτος ὁ Ἐμπειρικός βιβλ. γ’ τῶν ὑποτυπώσεων κεφ. 24 κατά τόν Λαέρτιον) «τό θεῖόν τε καί μακάριον, οὔτε αὐτό πράγματα ἔχει οὔτε ἐτέροις παρέχει.

Περί τήν θνητήν γάρ φύσιν καί περίγειον ταῦτα πάντα, περί ἥν ἀλλοίωσις ὁρᾶται καί μεταβολή, τά τῆς φύσεως ἡμῶν προκατάρχοντα»· ἤγουν ὁ μακάριος καί ἄφθαρτος Θεός, οὐτε αὐτός ἐχει πειρασμούς καί ταραχάς, οὐτε εἰς ἄλλους δίδει.

Διατί οἱ πειρασμοί ἀκολουθοῦν εἰς τήν φθαρτήν καί ἐπίγειον φύσιν τῶν ἀνθρώπων, εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκεται ἀλλοίωσις καί μεταβολή, τά ὁποῖα ταῦτα ἐπρόλαβαν καί ἐκυρίευσαν τήν φθαρτήν φύσιν τῶν ἀνθρώπων.

Ὁ δέ ἱερός Μητροφάνης λέγει ἐρμηνεύων τό ῥητόν τοῦτο ὅτι ὁ Θεός μἑ τό νά εἶναι αὐτοαγαθότης κατά φύσιν δέν πειράζει ποτέ κανένα, οὔτε τόν κινεῖ εἰς κακούς λογισμούς καί λόγους καί πράξεις.

Ἄπαγε! Τοῦτο γάρ εἶναι ἀδύνατον, ἐπειδή «οὐ δύναται δένδρον ἀγαθόν καρπούς πονηρούς ποιεῖν» ὡς εἶπεν ὁ Κύριος (Ματθ. 7, Ι8).

Εἶπε δέ καί ἕνας ἐξωτερικός σοφός «ὦν αἱ γενέσεις τῶν ἀγαθῶν καί αὐτά ἀγαθά, καί εἰ αὐτά ἀγαθά καί αἱ γενέσεις», Τουτέστιν ὁ ἀγαθός Δημιουργός καί ἀγαθά δημιουργεῖ δημιουργήματα καί ἀντιστρόφως, τά ἀγαθά δημιουργήματα ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ Δημιουργοῦ ἐδημιουργήθησαν.

Ἐπειδή δέ ό Θεός ἀγαθός ἐστι Δημιουργός, λοιπόν οὐδέν κακόν, ἀλλά πᾶν ἀγαθόν καί εἰς τά δημιουργήματά του προξενεῖ,

Εἰ δέ καί ἦθελεν ἀπορήσῃ τινάς διατί γέγραπται ὅτι ὁ Θεός ἐπείραζε τόν Ἀβραάμ; Ἀποκρίνεται ὁ αὐτός Μητροφάνης, ὅτι δέν ἐπείραζεν αὐτόν εἰς κακά καί διά κακόν τέλος, καθώς κάμνουν οἱ πειράζοντες ἐχθροί δαίμονες ἤ οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι σπουδάζουν νά χωρίσουν τόν ἄνθρωπον ἀπό τόν Θεόν μέ τούς πειρασμούς, ἀλλά τόν ἐπείραζεν εἰς ἀγαθά καί διά ἀγαθόν τέλος, ὡς φίλος αὐτοῦ, διά νά τόν οἰκειώσῃ περισσότερον μέ τόν ἑαυτόν Του καί νά τόν ἀποδείξῃ λαμπρότερον.

Οὗτος δέ οὐδέ πειρασμός κυρίως λέγεται κᾄν καί ἡ Γραφή ἐμεταχειρίσθη τήν λέξιν ταύτην, ἀλλά καταχρηστικῶς.

Ἐδοκίμαζε γάρ αὐτόν καί μ’ όλον ὁπού ἦξευρεν ὅτι θέλει ὑπακούσει εἰς τό πρόσταγμά Του νά θανατώσῃ τόν υἱόν του, ἵνα φανείς διά τῶν ἔργων ὑπήκοος λάβῃ τήν δόξαν ἐξαίρετον εἰς όλας τάς γενεάς.

Πειράζων γάρ κυρίως ὀνομάζεται ὁ διάβολος, καθώς εἶναι γεγραμμένον· «Καί προσελθών αὐτῷ ὁ πειράζων» (Ματθ. 4, 3) καί κάθε ἄνθρωπος μιμητής τοῦ διαβόλου, διατί ὡς ἐχθρός μέ μῖσος πειράζει τούς ἀνθρώπους καί πάσχει νά τούς ρίψῃ εἰς τά κακά, ἵνα ἐκ τούτου δυνηθῇ νά τούς χωρίσῃ ἀπό τόν Θεόν καί νά τούς ἀπωλέσῃ.

1. Βλέπε ἀγαπητέ, πώς δέν λέγει ἐδῶ ὁ ἅγιος Ἀδελφόθεος νά ἐμβαίνωμεν ἡμεῖς ἀπό λόγου μας εἰς τούς πειρασμούς καί νά γινώμεθα ριψοκίνδυνοι.

Ὅχι, ἀλλά λέγει ὅτι πρἑπει νά χαίρωμεν ὅταν χωρίς ἡμεῖς νά δώσωμεν αἰτίαν ἠθέλαμεν πέσῃ εἰς πειρασμούς.

Μανθάνομεν λοιπόν ἐκ τούτου τά τρία ταῦτα σωτηριώδη μαθήματα.

Πρῶτον ὅτι ἡμεῖς ἀφ’ ἑαυτῶν δέν πρέπει νά ἐπιρρίπτωμεν τόν ἑαυτόν μας εἰς πειρασμόν, ἀλλά μάλιστα νά εὐχώμεθα νά μή μᾶς ἐλθουν οἱ πειρασμοί· δαιμονιῶδες γάρ,λέγει ὁ Ἱερός Θεοφύλακτος ἐρμηνεύων τό «προσεύχεσθε μή εἰσελθεῖν εἰς πειρασμὸν» (Λουκ. 22, ΔΟ).

«Τό ἐπιρρίπτειν ἑαυτούς εἰς πειρασμούς καί ἀλαζονικόν».

Καί ὁ ἱερός Μητροφάνης φησί· «χρή τοιγαροῦν ἀπεύχεσθαι πάντων τῶν πειρασμῶν τόν κατάλογον».

Δεύτερον μανθάνομεν ὅτι ὅταν μᾶς ἀκολουθήσουν ἀκουσίως καί στανικῶς πειρασμοί πρἑπει καί τότε νά παρακαλοῦμεν τόν Θεόν διά νά μή μᾶς ἀφήσῃ νά νικηθῶμεν ἀπὸ αὐτούς, (ἐρμηνεύεται γάρ καί ἐτσι τό, μή εἰσελθεῖν εἰς πειρασμόν, κατά τόν αὐτόν Θεοφύλακτον).

Καί τρίτον μανθάνομεν ὅτι ὅταν μᾶς ἐλθουν ἀκούσιοι καί στανικοί πειρασμοί δέν πρέπει νά γογγύζωμεν καί νά λυπούμεθα ἀλλά νά εὐχαριστῶμεν καί νά χαίρωμεν.

Ὅθεν εἶπεν ὁ θείος Μητροφάνης «συμβεβηκότας γε μήν καί συγχωρηθέντας ἡμῖν τούς πειρασμούς, χρή τοσοῦτον προσίεσθαι λίαν ἀσμἑνως αὐτούς, ὡς καί γάννυσθαι, καθάπερ ἐν ἐορτασίμῳ ἡμέρᾳ καί πάσης πληροῦσθαι θυμηδίας πνευματικῆς».

Διατί χωρίς πειρασμόν κανένας δἐν γίνεται ἅγιος, καί ὅποιος φεύγει ἀπό τόν ψυχωφελῆ πειρασμόν, (δστις εἶναι ό στανικός, καί πόνον προξενῶν) αὐτός φεύγει ἀπό τήν αἰώνιον ζωήν.

-Οθεν ἕνας δσιος Γἑρων εἰπε τοῦτο τό σοφόν ἀπόφθεγμα «ἑπαρον τούς πειρασμούς καί οὐδείς ἅγιος, ό γάρ φεύγων πειρασμόν ἐπωφελῆ, φεύγει ζωήν αὶώνιον (ὲν τῷ Γεροντικῷ).

ΔιατΙ δέ, ὁ μἑν Ἰάκωβος ἐδῶ λέγει «πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε», ό δέ Πἑτρος λέγει «ἑν ᾡ ἀγαλλιᾶσθε, ὸλἱγον» (Α’ Πἑτ.

Ι, 6) τήν λύσιν τῆς ἐναντιοφανείας ταύτης ὅρα εἰς τήν ῾Ερμηνείαν τοῦ Πἑτρου.

2. Σημείωσαι ὅτι καθολικῶς οἱ ἀπό τοῦ Θεοῦ ἐρχόμενοι πειρασμοί εἶναι τριῶν λογιῶν· Κατά συγχώρησιν αὐτοῦ καί δοκιμήν μόνην, καθώς ἦκολούθησεν εἰς τδν δίκαιον Ἰώβ καί εἰς τούς ἄλλους άγίους διά νά φανοῦν δικαιότεροι καί λαμπρότεροι.

῞Η κατά παραχώρησιν, καθώς ἠκολούθησεν εἰς τόν Δαβίδ καί εἰς τόν Πέτρον, οΤτινες ἐρχονται διά ἐμπόδιον καί ἐκκοπήν τῆς άμαρτίας πού ἐγινεν ἤ γίνεται ἤ μέλλει νά γἐνῃ.

Ἤ κατά ἐγκατάλειψιν, οἵτινες γίνονται πρός τελείαν ἀπώλειαν τοῦ ἀνθρώπου διά τήν ἅμαρτωλήν του ζωήν καί διά τήν κακήν του προαίρεσιν, ὡς ἦκολούθησεν εἰς τόν Ἰούδαν.

Καί τοῦτο δέ ἀκόμη σημειοῦμεν ὅτι τόσον οἱ ἀπό λόγου μας ἐρχόμενοι δσον καί οἱ ἀπό τοῦ Θεοῦ πειρασμοί κοινῶς καί οΙ δύο ὁνομάζονται, διατί μέ τό μέσον αὐτῶν πειράζεται, ἦγουν δοκιμάζεται ἡ προαίρεσις τοῦ ἀνθρώ που.

Ὅθεν εἶπεν ὀ μέγας Βασίλειος· «Διπλοῦν τό εἷδος τῶν πειρασμῶν, ἠ γάρ αΙ θλίψεις βασανίζουν τάς καρδίας, ῶσπερ χρυσὀν ἐν καμίνῳ διά τῆς ὑπομονῆς τό δοκίμιον αὐτῶν ἀπελέγχουσαι ἦ καί πολλάκις αὐταί αἱ εὐθηνίαι τοῦ βίου, ἀντί πειρατηρίου γίνονται τοῖς πολλοῖς» (λὀγ. εἰς τό Καθελῶ μου τάς ἀποθήκας).

Λἐγει δἐ καί ὁ Ὁσιος Μᾶρκος «ὥσπερ ἡ κατά Θεόν ἐργασία ἀρετή λέγεται, οῦτω καί ἡ παρά προσδοκίαν θλῖψις πειρασμός ὸνομάζεται» (Κεφ, σβ’ περί τῶν οἰομένων ἐξ ἕργων δικαιοῦσθαι).

Καί πάλιν «Πᾶσα θλίψις ἐλέγχει τήν ροπήν τοῦ θελήματος, εῖτε δεξιά ρἐπει, εῖτε ἀριστερά.

Διά τοῦτο καί ἡ συμβατική θλῖψις πειρασμός λἐγεται τῷ μετόχῳ πεῖραν τῶν κεκρυμμἑνων θελημάτων παρἐχουσα» (κεφ.σδ’ αὐτόθι),

3. Καθώς τό ἐπαθεν ὁ ἀπόστολος Πέτρος, ὅστις ἀκούσας τοῦ Κυρίου νά λέγη ταῦτα εἰς αὐτόν, «τό Πνεῦμα πρόθυμον ἡ δέ σάρξ ἀσθενής» δἐν ὑπήκουσεν, ἀλλά ἐξ ὑπερηφανίας θαρρεύσας εἰς τόν ἑαυτόν του ἐμβῆκεν εἰς τήν αὐλήν τοῦ ἀρχιερέως, καί ἐκεῖ φεῦ! ἐκρημνίσθη εἰς τό μἐγα βάραθρον τῆς ἀρνήσεως.

4. Διά τοῦτο εἷπε καί ὁ θεοφόρος Μάξιμος «τά συμβαίνοντα ἡμῖν λυπηρά πρός παίδευσιν ἡμῖν συμβαίνει ἤ πρός παρελθόντων ἁμαρτημάτων ἀναίρεσιν ἤ πρός ἐνεστώσης ἀμελείας διόρθωσιν ἤ πρός μελλόντων ἁμαρτημάτων ἀνακοπήν.

Ὁ οὗν λογιζόμενος ὅτι δι’ ἐν τούτων συνέβη ὁ πειρασμός, οὐκ ἀγανακτεῖ τυπτόμενος ἤ ἀδικούμενος ἤ ἄλλο τι πάσχων τῶν λυπηρῶν καί μάλιστα συνειδώς ἑαυτῷ ἁμαρτίας.

Οὐδέ αἰτιᾶται τόν, δι’ οὗ ὁ πειρασμός κἅν γάρ δι’ αὐτοῦ κἅν δι’ ἄλλου πιεῖν εἷχε τῶν θείων κριμάτων τό ποτήριον, ἀλλ’ εἰς Θεόν ἀποβλέπει καί εὐχαριστεῖ τῷ συγχωρήσαντι καί ἑαυτόν αἰτιᾶται καί δέχεται τήν παιδείαν προθύμως».

5. Ὅρα δἐ ὅτι ποικίλους εἷπε τούς πειρασμούς, ἀλλ’ οὐχί ἀμἐτρους καί ὑπέρ δύναμιν, ἐπειδή ὁ Θεός ἀφίνει μέν τούς χριστιανούς νά πίπτουν εἰς πολλούς πειρασμούς οὐχί δἐ καί ὑπέρ τήν δύναμίν τους, Μαζί γάρ μέ τούς πειρασμούς δίδει κρυφίως καί δύναμιν εἰς τούς χριστιανούς νά τούς ὑπομἑνουν καί μαρτυρεῖ ὀ Παῦλοςλέγων· «Πιστός ὁ Θεός, ὄς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι, ὑπέρ ὄ δύνασθε, ἀλλά ποιήσει σύν τῷ πειρασμῷ καί τήν ἐκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν» (Α’ Κορ, 1Ο, 13), εἶπε δἐ καί ὀ ἀββᾶς Μακάριος· «ῶσπερ ό κεραμεύς βάλλει τά σκεύη καί μέτρῳ ὑποκαίει τήν κάμινον οὐ πλέον, ἵνα μή ὀπτηθἐντα ὑπέρ τό δἐον ψοφήσει, Οὐκ ἐλαττον, ἵνα μή ἔνωμα ὄντα ἀπόληται.., Καί εἰ ὀ ἀνθρώπινος νοῦς οἷδεν ἐπιμετρεῖν τά βάρη τῷ κτήνει ἤ τῇ καμήλῳ ἠ ἄλλῳ τινι τῶν ζώων, ὡς δύναται κατά ἀναλογίαν τά βάρη βαστάσαι, πόσῳ μᾶλλον ὁ Θεός, ὅς οἷδε τά σκεύη τῶν ἀνθρώπων, οὗτος ἐπαφίησι καί τήν ἐναντίαν δύναμιν διαφόρως;» (ὁμιλ. κς’).

Καί ὁ ἅγιος Ἰσαάκ λέγει· «οὐκ ἕρχεται ὁ πειρασμός, εἰ μή πρῶτον δέξεται ἡ ψυχή ἐν τῷ κρυπτῷ μέγεθος ὑπέρ τό μέτρον αὐτῆς… ἡ χάρις πρό τοῦ πειρασμοῦ, ἀλλ’ ὅμως πάντως προηγήσατο ἡ αἵσθησις τῶν πειρασμῶν τῆς αἰσθήσεως τῆς χάριτος διά τήν δοκιμήν τῆς ἐλευθερίας… προηγεῖται μέν οὖν ἡ χάρις ἐν τῷ νοί, ἐν δἐ τῆ, αἰσθήσει βραδύνει» (λόγ. μς’).

6. ῎Ηθελε δέ ἀπορήσῃ τινάς, ἀνίσως καί πολλοί πειρασμοί ἕρχονται κατά συγχώρησιν ἤ παραχώρησιν Θεοῦ, πῶς ό Αδελφόθεος λέγει ἐδῶ τό ἐναντίον; Εἰς λύσιν τῆς ἀπορίας μερικοί λέγουν, ὅτι οἱ πειρασμοί εἶναι διττοί, ὡς εἵπομεν πρότερον, καί ὀ ἕνας μέν εἶναι ἡδονικός, ὅστις γίνεται μἑ τό θέλημά μας, ὀμοῦ καί μἑ τήν συνεργίαν τῶν δαιμόνων, ὁ δέ ἄλλος εἶναι λυπηρός, κακωτικός καί πόνον προξενῶν εἰς τόν πειραζόμενον.

Ὁ ἡδονικός λοιπόν πειρασμός οὐδέποτε προέρχεται ἀπό τόν Θεόν, ἐπειδή ὁ Θεός, οῦτε μἑ τό προηγούμενόν του θέλημα τόν θέλει, οὔτε μἑ τό ἐπόμενον, καθ’ ὁ,τι ὀ πειρασμός αὐτός, εἶναι αὐτές αἱ ἵδιες ἁμαρτίες πού πράττει ὁ ἅνθρωπος, καί ἀπολλύει τήν ψυχήν του μέ τό θέλημά του καί μἑ τήν ἐπιθυμίαν του.

Ὁ δέ λυπηρός καί κακωτικός πειρασμός, αὐτός προέρχεται ἀπό τόν Θεόν, διατί ὁ πειρασμός αὐτός, εἴτε κατά συγχώρησιν καί δοκιμήν Θεοῦ ἐλθῃ, ὡς εἰς τόν Ἰώβ καί εἰς τόν Παῦλον καί εἰς τούς λοιπούς άγίους, εἵτε κατά παραχώρησιν, πρός ἐκκοπήν τῆς ἁμαρτίας, εἵτε καί κατά ἐγκατάλειψιν, πάντοτε πρός τό συμφέρον ἀποβλέπει τῶν πειραζομένων, Καί διά τοῦτο θέλει αὐτόν ὀ Θεός κατά τούς θεολόγους, ὄχι δμως μἑ τό προηγούμενόν του θέλημα, ἄλλά μἑ τό ἐπόμενον καἱ αὐτή γάρ ἡ ἐγκατάλειψις καί αὐτή ἡ κόλασις καλόν ἐστι καί συμφέρον.

Καλόν μέν διατί φανεροῦται δι’ αὐτῆς ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καί τό μῖσος πού ὁ Θεός ὲχει κατά τῆς ἁμαρτίας παιδεύων αὐτήν αἰωνίως.

Συμφέρον δέ εἰς τούς κολαζομένους, διατί ἡ κό λασις κατά τό δνομά της εἶναι ἐμπόδιον καί ἐκκοπή τοῦ κακοῦ· καί ἅν οἱ ἁμαρτάνοντες δέν ἐκολάζοντο αἰωνίως ἐμελλον νά ἁμαρτάνουν, διά δέ τῆς κολάσεως ἐμποδίζονται ἀπό τήν ἁμαρτίαν.

-Οθεν εἶπεν ὁ θείος Μᾶρκος ὁ Ἐφέσου τόν παράδοξον μέν ἀληθινόν δέ λόγον τοῦτον, δηλαδή ὅτι συμφέρει τοῖς κολαζομένοις ἵνα κολάζωνται.

Καί τοῦτο εἶναι ἐκεῖνο πού προεῖπεν ὁ Θεός διά τοῦ Ἡσαῖου «ἑγὡ (εἰμι) ό ποιῶν εἰρήνην καί κτίζων κακά» (Ησ.45, 7), καί διά τοῦ Ἀμώς «εἰ ἐσται κακία ἐν τῇ πόλει, ἠν Κύριος οὐκ ἐποίησεν» (Ἀμ. 3, 6) διά νά φανερώση μἑ τά λόγια ταῦτα ὅτι ὁ Θεός θέλει μἑ τό ἐπόμενόν Του θέλημα νά ἐρχωνται εἰς τούς ἀνθρώπους ὅλοι οἱ λυπηροί καί κακωτικοί πειρασμοί, διατί συμφέρουν εἰς αὐτούς ἀναιρετικοί ὅντες τῶν ἡδονικῶν πειρασμῶν.

Συμπεραίνεται λοιπόν ἐκ τῶν εἰρημένων τούτων ὅτι ὁ Θεός πειράζει μέν, ἦτοι συγχωρεῖ ἤ παραχωρεῖ ἤ ἐγκαταλιμπάνει μἑ τό ἐπόμενόν Του θέλημα, νά πειράζωνται οἱ ἅνθρωποι πρός τό συμφέρον διά τῶν κακωτικῶν πειρασμῶν, οὐδένα δέ πάλιν πειράζει διά τῶν κακωτικῶν αὐτῶν πειρασμῶν μέ τό προηγούμενόν του θέλημα καί οὐδένα πειράζει διά τῶν ἡδονικῶν πειρασμῶν οὔτε μἑ τό προηγούμενόν Του θέλημα, οὔτε μέ τό ἐπόμενον, καί οὐτω συμβιβάζονται ἅριστα καί τά ρητά ἐκεῖνα τό· «ὁ Θεός ἐπείραζε τόν Ἀβραάμ» καί τό· «δοκίμασόν με Κύριε καί πείρασόν με» καί τό τοῦ Ἀποστόλου ἐδῶ τό· «πειράζει δέ αὐτός οὐδένα».

7. Τό ῥητόν τοῦτο οὔτως ἐρμηνεύει ὁ μέγας ἐν πατράσι Βαρσανούφιος, «ἄδελφἑ, ἐστι πειρασμός ἐξ ἡμῶν καί ἐστι πειρασμός κατά συγχώρησιν Θεοῦ.

Ὁ ἑξ ἡμῶν πρός βλάβην ἐστί τῆς ψυχῆς.

Καί περί αὐτοῦ κράζει ὁ ἀπόστολος Ἰάκωβος λέγων «μηδείς πειραζόμενος λεγέτω, ὅτι ἀπό Θεοῦ πειράζομαι· ὁ γάρ Θεός ἀπείραστός ἐστι κακῶν» καί τά ἐξῆς, Ὁ δέ κατά συγχώρησιν Θεοῦ πρός ὡφέλειάν ἐστι τῆς ψυχῆς, πρός δοκιμήν γάρ γίνεται τῷ ἀνθρώπῳ καί ἡ δοκιμή φέρει τόν ἄνθρωπον εἰς ἐλπίδα, ἡ δέ ἐλπίς οὐ καταισχύνει, κατά τό γεγραμμένον. Ὁ δέ μή καταισχυνόμενος σεσωσμένος ἐστίν ἐν Κυρίῳ» (ἀπὸκρ. τπς’)