Γέρων Δανιήλ
Δανιηλίδης ο Γ'
Του Καθηγούμενου της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Πέντε Βρύσεων Λαγκαδά Αρχιμ. Ιωάννη Αρσενιάδη
Εκ…. ο πρύτανης της ψαλτικής και μουσικής παράδοσης του
Αγιωνύμου Όρους
Με αισθήματα συγκινήσεως επληροφόρηθη ότι τις πρώτες πρωινές ώρες εκοιμήθη πλήρης ημερών σήμερα 21 Οκτωβρίου 20022 μια από τις μεγαλύτερες σταθερές μορφές του αγιορείτικου μουσικού στερεώματος μέχρι και σήμερα, επί εβδομήκοντα έτη συνεχόμενα ως προεξάρχων στο δεξιό χορό σε όλα τα επίσημα πανηγύρια Ιερών Μονών στο Άγιον Όρος, ο οσιώτατος γέροντας Δανιήλ Κατουνακιώτης ο Γ’ (ο νυν γέροντας του ησυχαστηρίου της αδελφότητας των Δανιηλαίων).
Γεννήθηκε το 1931 στο Παλαιοχώρι Καβάλας και ονομαζόταν
κατά κόσμον Βασίλειος Γρανδίκης.
Στο Άγιον Όρος εισήλθε σε νεαρή ηλικία το έτος 1949, στην
Αδελφότητα των Δανιηλαίων στα Κατουνάκια, όπου και έγινε μοναχός το 1952.
Μαθήτευσε κοντά στους καλλίφωνους μουσικούς και ψάλτες της
Αδελφότητας, γέροντες ιερομόναχο Δανιήλ Δανιηλίδη τον μουσικό και Γερόντιο
μοναχό, οι οποίοι ασκούσαν ήδη την ψαλτική το α’μισό του 20ου αιώνα όπου και ο
ίδιος συνέχισε αυτή την παράδοση και καλλιέργησε την ψαλτική τέχνη ως ηδύφωνος
και καλλικέλαδος αοιδός.
O γέροντας Δανιήλ έψαλλε διά βίου, στις μεγάλες
Αγιορείτικες Πανηγύρεις και Αγρυπνίες των Κελιών και των Μοναστηριών και πολλές
φορές και εκτός Αγίου Όρους μόνος ή με τη λοιπή ψαλτική αδελφότητα των
Δανιηλαίων (ιερομόναχο π. Γρηγόριο †2016, π. Στέφανο †2015 και π. Ακάκιο).
Η φωνή του γέροντα στα ώτα μας αντηχούσε βροντόφωνη και
δωρική, με ένα ιδιαίτερο προσωπικό ηχόχρωμα όπου απέδιδε τα μουσικά μέλη κατά
την αγιορείτικη ψαλτική προφορική παράδοση του 20ου αιώνα. Πρόκειται για έναν
από τους πιο χαρακτηριστικούς αγιορείτες ψάλτες της παλαιότερης γενιάς.
O γέροντας Δανιήλ Δανιηλίδης μοναχός ο Γ’ πέρα από την
διακονία της ιεροψαλτικής τέχνης την οποία άσκησε επί 70 συναπτά έτη ήταν
προικισμένος και με το χάρισμα να ασκεί την τέχνη της αγιογραφίας όπου
μαθήτευσε από τους μεγάλους και ονομαστούς σε όλο το Άγιον Όρος γεροντάδες του,
ιερομόναχο Δανιήλ Δανιηλίδη †1951 τον καλλίφωνο ψάλτη και άριστο μουσικό και
μελοποιό του α΄μισού του 20ου αιώνα, διάδοχο του νέου αγιοκαταταχθέντος Οσίου
Δανιήλ Κατουνακιώτη †1929, τον γέροντα Γερόντιο και γέροντα Νήφων, γέροντα Μόδεστο
και τους λοιπούς άλλους πατέρες της αδελφότητας των Δανιηλαίων στις αρχές του
1950.
Εκατοντάδες αγιογραφίες φορητών εικόνων τις οποίες ο ίδιος
αγιογράφησε κοσμούν πάμπολλα μοναστήρια, προσκυνήματα και εκκλησίες εντός και
εκτός Ελλάδος.
Πέρα όμως από τα διακονήματα της ψαλτικής και τις
αγιογραφίας όπου και διακρίθηκε, ο γέροντας Δανιήλ διετέλεσε για δεκαετίες και
ως πρακτικός θα λέγαμε γιατρός στην περιοχή της ερήμου του Αγίου Όρους, στα
Κατουνάκια, στα Καρούλια και στις γύρω περιοχές, όπου περιέθαλψε μαζί με τους
υπολοίπους πατέρες της αδελφότητας των Δανιηλαίων παρά πολλούς μοναχούς και
οσίους ασκήτες αναπαύοντας σωματικά και ψυχικά διακονώντας θα λέγαμε «τις
χρείες των πέριξ ερημιτών πατέρων».
Μπορούμε να πούμε πως ο γέροντας Δανιήλ αποτέλεσε για το Άγιον
Όρος, τον τελευταίο εν ζωή πρύτανη της μουσική ψαλτικής παραδόσεως του Αγίου
Όρους λόγω του ότι η συνεχόμενη και η επί εβδομήντα και πλέον χρόνια παρουσία
του ανελλιπώς στο ιερό αναλόγιο ως προεξάρχων στις ιερές πανηγύρεις του Αγίου
Όρους τον κατέστησε διδάσκαλο της αγιορείτικης ψαλτικής παραδόσεως, με την
παρουσία του στο ιερό αναλόγιο δίδαξε και μετέφερε και στις επόμενες γενεές
μοναχών και ιερομονάχων ακόμα και λαϊκών, την γνήσια και αυθεντική προφορική
μουσική παράδοση του Αγίου Όρους.
Ο κύκλος των μεγάλων ψαλτικών προσωπικοτήτων του β΄μισού
του 20ου αιώνα και των αρχών του 21ου αιώνα στο Άγιον Όρος επισφραγίζεται στο
πρόσωπο του όπου διακόνησε την ψαλτική τέχνη στο περιβόλι της Παναγίας με αγάπη
και απόλυτη υπακοή και ταπείνωση.
Θα υπάρξουν πολλοί στο εγγύς μέλλον που θα γράψουν γύρω
από την προσωπικότητα του γέροντος Δανιήλ, αυτή την στιγμή σε αυτές τις λίγες
γραμμές ως ένδειξη σεβασμού, θα ανεφερθώ από την προσωπική μου εμπειρία για το
πρόσωπο του σεβαστού και μ… πλέον γέροντος.
Όταν ακόμη ήμουν σπουδαστής της Αθωνιάδος Εκκλησιαστικής
Ακαδημίας πριν περίπου μία 20ετία είχα την ευλογία να συνδεθώ πνευματικά με την
αδελφότητα και ιδιαίτερα με τον γέροντα Δανιήλ όπου κατά την περίοδο της
φοίτησης μου είχα την τιμή να συνοδεύω την αδελφότητα σε πολλές πανηγύρεις
Ιερών Μονών του Αγίου Όρους και να μετέχω και εγώ στον ψαλτικό τους χορό, συν
ψάλλοντας και κρατώντας τις περισσότερες φορές το μουσικό βιβλίο στο χέρι από
το οποίο θα απέδιδαν τα ιερά μελωδήματα, είτε κρατώντας την αναμμένη λαμπάδα
δίπλα τους για να φέγγει στο μουσικό βιβλίο και να είναι ευανάγνωστο για την
απόδοση των διαφόρων μελωδημάτων. Η στάση του στο ιερό αναλόγιο άκρως ταπεινή
και πνευματική με σεβασμό και φόβο Θεού σε αυτό το οποίο επιτελούσε, στο χέρι
του πάντοτε το κομποσχοίνιο κατά την ώρα των ιερών ακολουθιών, στις δε πολύωρες
μεγάλες αγιορείτικες αγρυπνίες ως προεξάρχων του ψαλτικού χορού ακλόνητος
βράχος στο ιερό αναλόγιο, χωρίς να ξεκουραστεί, χωρίς να ξαποστάσει κάπου
παραδίπλα σε κάποιο κάθισμα, όπως συνήθως κάνουν οι περισσότεροι πατέρες
ιεροψάλτες για να πάρουν θα λέγαμε μια ανάσα ξεκούρασης έως ότου έρθει και πάλι
η σειρά τους για να αποδώσουν τα ιερά μελωδήματα.
Ένα μόνο περιστατικό από τον γέροντα θα διηγηθώ το οποίο
παραμένει χαραγαμένο μέσα στην καρδιά μου και το οποίο για εμένα δεικνύει την
άριστη πνευματική του και προσευχητική του κατάσταση ως ιεροψάλτου και δει ως
πρωτοψάλτου αλλα και μοναχού.
Ήταν καλοκαίρι, μήνας Ιούλιος το έτος 2000, εορτή του
Αγίου Αθανασίου στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας, η μεγαλύτερη πανήγυρι στο Άγιον
Όρος και η μεγαλύτερη αγρύπνια σε διάρκεια ωρών.
Κατά την διάρκεια του μεγάλου εσπερινού και μετά από
κάποιες ώρες, κατά την ώρα της λιτής, είθισται να προσφέρετε ένα μικρό κέρασμα
στα αρχονταρίκια της μονής με λίγο καφέ, τσάι, χυμούς, ώστε οι πατέρες να
πάρουν δύναμη θα λέγαμε για την συνέχιση της αγρυπνίας, εκείνη την ώρα στο ιερό
αναλόγιο έμεινε ο γέροντας Δανιήλ και εγώ και ενώ οι περισσότεροι πατέρες
κατευθύνθηκαν προς το κέρασμα ο γέροντας παρέμεινε ως στύλος στο κάθισμα του
ιερού αναλογίου ενώ συνεχιζόταν η ακολουθία της λιτής.
Κάποια στιγμή λέγω στο γέροντα Δανιήλ, γέροντα ας πάμε και
εμείς να πιούμε λίγο καφέ για να μας κρατήσει όρθιους και ξύπνιους για την
υπόλοιπη αγρυπνία και ο γέροντας ήρεμα και με μεγάλη απλότητα μου απάντησε:
παιδάκι μου ήρθαμε για να τιμήσουμε τον προστάτη άγιο μας, τον παππού μας, έτσι
αναφερόταν στον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, ήρθαμε για να τον υμνήσουμε και να
αγρυπνήσουμε για την μνήμη του και να προσευχηθούμε και συνέχισε λέγοντας
χαρακτηριστικά, ξέρεις παιδάκι μου σε αυτό το στασίδι του ιερού αναλογίου που
κάθομαι πόσοι και πόσοι πατέρες όσιοι και άγιοι έψαλαν και ύμνησαν τον άγιο
Αθανάσιο την Κυρία Θεοτόκο την μητέρα μας, σε αυτό το στασίδι που κάθομαι,
αιώνες πρίν έψαλε ο μεγάλος μας μουσικός και άγιος της εκκλησίας μας, ο όσιος
Ιωάννης ο Κουκουζέλης, είναι μεγάλη ευλογία και έχει πολύ χάρι αυτό το ιερό
αναλόγιο το οποίο μας δίνει μεγάλη δύναμη πνευματική για να συνεχίσουμε την
αγρυπνία. Αυτά ήταν τα λόγια του γέροντα Δανιήλ ο οποίος βίωνε αυτή την
κατάσταση πνευματικά πάντοτε κατά την ώρα των ιερών αγρυπνιών και των ιερών
ακολουθιών έχοντας το διακόνημα του πρωτοψάλτου.
Ζούσε την κάθε στιγμή κατά την ώρα που απέδιδε τα ιερά
μελωδήματα πρώτα πνευματικά και προσευχητικά χωρίς επίδειξη των φωνητικών του
ικανοτήτων, αλλά πάντοτε ταπεινά με συνοχή καρδίας προσοχής και προσευχής
γι’αυτό και οι ψαλμωδίες του μάζι με την υπόλοιπη ψαλτική αδελφότητα
αποτελούσαν τον καλύτερο ιεροψαλτικό χορό, θεωρούνταν οι καλύτεροι ψάλτες του
Αγίου Όρους χωρίς υπερβολές διότι όταν τους άκουγες να ψάλλουν νόμιζες πως
ψέλνουν Άγγελοι και όχι άνθρωποι.
Ο κύκλος των μεγάλων ψαλτών με τελευταίο τον πρύτανη της
μουσικής ψαλτικής παραδόσεως του Αγίου Όρους ολοκληρώνεται και κλείνει στο
πρόσωπο αυτής της αγιασμένης οσιακής μορφής, στον γέροντα Δανιήλ Δανιηλίδη
Κατουνακιώτη τον Γ΄ τον και πρωτοψάλτη της ιστορικής αδελφότητας των Δανιηλαίων
φέροντας πάνω του μια παράδοση 100 ετών συνεχόμενης και αδιάκοπης μουσικής
ψαλτικής παραδόσεως.
Αυτή η προσφορά του και η διακονία του στην ψαλτική τέχνη
μπορεί να διακόπτεται, δίδοντας όμως την σκυτάλη στου νεότερους, έχοντας αφήσει
όμως μεγάλη παρακαταθήκη και στις επόμενες γενεές μονάχων και ιερομονάχων στο
Άγιον Όρος αλλά ακόμα και σε ιεροψάλτες έξω στον κόσμο για το ποια ήταν η
αυθεντική μουσική προφορική παράδοση της βυζαντινής μουσικής του Όρους αλλά και
του αγιορείτικου ύφους την οποία υπηρέτησε πιστά με αγάπη και αφοσίωση.
Ο γέροντας Δανιήλ των Δανιηλαίων αφήνει ποια τα ιερά
αναλόγια της στρατευομένης εκκλησίας όπου μεταβαίνει για να συνεχίσει εις την
θριαμβεύουσα εκκλησία το ιερό διακόνημα της ψαλτικής στον θρόνο του Θεού ως
άγγελος εν ουρανώ.
Καλό Παράδεισο γέροντα, Χριστός Ανέστη
Βιβλιογραφία- Πηγές: Μανόλη Κ. Χατζηγιακουμή, Σύμμεικτα
Εκκλησιαστικής Μουσικής, Μέρος Β’, Αγιορείτικα Απανθίσματα Α’, εκδ. Κέντρο
Ερευνών και Εκδόσεων, Αθήνα 2009, σελ.178,179
Romfea
