Αἰσιοδοξία - Ἀπαισιοδοξία

Ὅλα ὅσα ἀκοῦμε σήμερα, ζητοῦν νὰ μᾶς πείσουν ὅτι δὲν ὑπάρχει διέξοδος. Προσπαθοῦν νὰ μᾶς ἀφαιρέσουν τὴν πίστη, τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν ἀγάπη, νὰ φέρουν στὶς ψυχὲς ἀπόγνωση. Ἡ μεγάλη ἐπιτυχία, ἡ νίκη τοῦ κακοῦ εἶναι τὸ ὅτι ἔχει φέρει σὲ πολλὲς ψυχὲς τὴν ἀπαισιοδοξία. Ἂν ἡ πατρίδα μᾶς βρίσκεται σὲ μία δυσχερῆ θέση, τὸ ἐπέτρεψε ὁ Θεὸς ὄχι γιὰ νὰ ἀπελπισθοῦμε ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐργασθοῦμε σωστά. Ἂν ἔχει ἐπικρατήσει ἕνα πνεῦμα ἀπαισιοδοξίας σὲ πολλοὺς εἶναι διότι ἡ διαπαιδαγώγηση ποὺ ἀσκεῖται σήμερα μὲ ὅλους τους τρόπους καὶ κυρίως τὴν τηλεόραση ἀφαιρεῖ ἀπὸ τὶς ψυχές, ἰδίως τῶν νέων, τὶς τρεῖς αὐτὲς ἀρετές, τὴν πίστη, τὴν ἐλπίδα, καὶ τὴν ἀγάπη. Καὶ ἐκεῖ ἀκόμη ποὺ ἔχουν βλαστήσει, οἱ ρίζες τοὺς εἶναι τόσο ἐπιφανειακὲς ὥστε, μὲ ὅσα ἀκούει κανείς, εὔκολα ξερριζώνονται.

Καὶ ἡ ἴδια ἡ οἰκονομικὴ κρίση στὴν Ἑλλάδα πρῶτα ἐμπεδώθηκε σὲ ψυχολογικὸ ἐπίπεδο ἀπελπισίας καὶ ἔπειτα ἐκδηλώθηκε σὲ οἰκονομικὰ μεγέθη. Πρῶτα ἔγινε ἡ ἐπέλαση τοῦ...φόβου ὅτι ἐπέρχεται οἰκονομικὴ κρίση καὶ ὕστερα ἀρχίσαμε νὰ τὴν ζοῦμε σὰν μία ἀνεξέλεγκτη κατάσταση. Πρῶτα κατέρρευσε τὸ ἠθικὸ καὶ ἔπειτα ἀκολούθησαν ὅλες ἐκεῖνες οἱ διεργασίες οἱ ὁποῖες ὄχι μόνο δὲν ἀνέστειλαν τὴν κρίση ἀλλὰ καὶ ἔφεραν τὸ ἀντίθετο ἀποτέλεσμα, τὴν ἔκαναν νὰ μοιάζει σὰν ἕνα καταρράκτη ποὺ ἦταν προετοιμασμένος γιὰ νὰ ὁδηγήσει τὴν Ἑλλάδα στὴν ἄβυσσο.

Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ κυριεύεται κάποιος ἀπὸ τὴν μελαγχολία, ἀπομονώνεται ἐσωτερικὰ ἀπὸ τοὺς ἄλλους, καὶ ἐνῶ βλέπει ἐπερχόμενη τὴν λαίλαπα τοῦ κακοῦ, παραδίδεται σ' αὐτὸ ἀμαχητί. Δὲν διακρίνει τί θὰ μποροῦσε νὰ κάνει. Δὲν αἰσθάνεται ὅτι ἔχει ἄλλους δίπλα του, γιὰ νὰ συνεργασθεῖ μαζί τους καὶ ἀπὸ κοινοῦ νὰ κάνουν τὶς σωστὲς ἐνέργειες γιὰ νὰ ἀποτραπεῖ τὸ κακό, γιὰ νὰ σβήσει ἡ φωτιά, ποὺ ἀπειλεῖ τὸ σπίτι του, τὴν πατρίδα του, καὶ τὴν ζωή του. Χρειάζεται νὰ ἀναπτυχθεῖ ἕνα πνεῦμα ἐνδιαφέροντος τοῦ ἑνὸς γιὰ τὸν ἄλλο, μεταξὺ ὅλων ἐκείνων ποὺ σκέπτονται φιλάδελφα, ποὺ σκέπτονται χριστιανικά, ποὺ σκέπτονται πνευματικά. Χρειάζεται νὰ ἔρθουμε σὲ ἀληθινὴ κοινωνία μεταξὺ μας γιὰ νὰ νιώσουμε τὴν πνευματικὴ ζεστασιά, ποὺ ἀπομακρύνει τὴν παγωνιὰ τῆς ἀπαισιοδοξίας. Ἂν ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία εἶναι αὐτὴν τὴν στιγμὴ ἕνας μεγάλος ἀσθενής, μία ἀσθένειά της ποὺ χρήζει ἀμέσου φροντίδος καὶ θεραπείας εἶναι ἡ ἀσθένεια τῆς ἀπαισιοδοξίας.

Ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας, ἐμπνεόμενος ἀπὸ πνεῦμα φιλάδελφο, καθὼς ἔπρεπε νὰ λειτουργήσει ἡ παιδεία ἀλλὰ δὲν ὑπῆρχαν μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση ἀρκετοὶ δάσκαλοι, ἐνεπνεύσθη τὴν λεγόμενη ἀλληλοδιδακτικὴ μέθοδο, ὅπου ὁ μαθητὴς μετέδιδε σὲ ἕναν ἄλλον ὅ,τι ἔμαθε ἀπὸ τὸν δάσκαλο. Αὐτὸ ποὺ πῆρε κανεὶς δίνοντας τὸ σὲ ἕναν ἄλλο, ὄχι μόνο δὲν μειώνεται ἀλλὰ καὶ αὐξάνεται καὶ ἐμπεδώνεται καὶ διασφαλίζεται. Ἔτσι εἶναι ἡ ἀγάπη: Τὴν ὥρα ποὺ δίδεται καὶ δίδει, δὲν ἐλαττώνεται οὔτε στερεύει ποτέ. Ὅπως ἕνα ἀναμμένο κερί: ἡ φλόγα του δὲν ἐλαττώνεται, ὅταν μὲ αὐτὴν ἀνάψει ἕνα ἄλλο κερί, ἀλλὰ καὶ ἂν πάει νὰ σβήσει τὸ ἄλλο κερὶ ποὺ ἄναψε δεύτερο θὰ βοηθήσει νὰ μείνει ἀναμμένο τὸ πρῶτο.

Ἡ βαθύτερη αἰτία τῆς κρίσεως εἶναι ὅτι κάποιοι θέλουν τὰ ἀγαθὰ τῆς γὴς νὰ τὰ στερήσουν ἀπὸ ἄλλους γιὰ νὰ τὰ νέμονται αὐτοί. Ἡ αἰτία δηλαδὴ τοῦ κακοῦ βρίσκεται στὴν ἀπόρριψη τοῦ λόγου τοῦ Χριστοῦ: Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἢ λαμβάνειν. Τότε γίνεται ἀληθινὰ εὐτυχισμένος ὁ ἄνθρωπος, ὅταν δίνει παρὰ ὅταν παίρνει. Αὐτὸ ὁ Χριστὸς τὸ κήρυξε ὄχι μόνο μὲ τὸ εὐαγγέλιό του ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπεβεβαίωσε μὲ τὴν ζωή του, διότι ἔδωσε τὸν ἑαυτὸ τοῦ θυσία γιὰ χάρη μας. Καὶ ὅταν ἐμεῖς δεχόμαστε μέσα μᾶς αὐτὸν τὸν Χριστόν, τὴν ἀγάπη τοῦ δεχόμαστε, δεχόμαστε αὐτὸ τὸ πνεῦμα, ποὺ μᾶς κάνει κι ἐμᾶς εὐτυχισμένους καὶ ἄρα ὄχι ἀπαισιόδοξους. Ὅταν ὑπάρχει κάποιος ποὺ σὲ ἀγαπᾶ μὲ μία τέτοια ἀγάπη ἀπὸ τὴν ὁποία δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερη καὶ ὅταν κι ἐσὺ γίνεσαι ἀποδέκτης αὐτῆς τῆς ἀγάπης, πῶς μπορεῖ ἔπειτα νὰ ἔχει τόπο μέσα σου ἡ ἀπαισιοδοξία;

Ἂς ὑπάρχει κρίση. Ἂν λειτουργήσει μεταξὺ μας ἡ ἀγάπη, τὸ καλὸ ποὺ θὰ βγεῖ θὰ εἶναι ἀσύγκριτα μεγαλύτερο ἀπὸ τὰ ψευτοαγαθὰ ποὺ εἴχαμε πρὶν τὴν κρίση, τὰ ὁποία χωρὶς τὴν ἀγάπη καὶ τὴν μεταξὺ μας κοινωνία, ἔκαναν τὴ ζωὴ νὰ μοιάζει μὲ νεκρὴ φύση, ὅπως ὅταν βλέπεις ἕνα πλαστικὸ τριαντάφυλλο ποὺ δὲν ἔχει ζωὴ οὔτε εὐωδία. Ἔτσι καὶ ἡ εὐμάρεια ἀφαιρεῖ τὸ νόημα τῆς ζωῆς, ποὺ βρίσκεται στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, τὴν ὁποία ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ ὅταν μέσα μας τὴν ζοῦμε, τὴν μορφοποιοῦμε σὲ μεταξὺ μας ἀγάπη. Ἡ κρίση θὰ βγεῖ σὲ καλό, ἂν τὴν ὥρα ποὺ στερούμαστε τὰ χρήματα, βροῦμε τὸ ἐν οὐ ἐστὶ χρεία, τὸ ἕνα αὐτὸ τοῦ ὁποίου ἔχουμε πραγματικὴ ἀνάγκη, τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Τὴν ὁποία ἀποδεχόμαστε ὅταν συμμορφωνόμαστε πρὸς τὸ θέλημά Του, πρὸς τὴν δικαιοσύνη Του. Ὁ Θεὸς ἀναλαμβάνει τότε νὰ μᾶς προσθέσει καὶ ὅ,τι ἄλλο μᾶς χρειάζεται.

Ὅταν ἡ κοινωνικὴ ζωὴ θεωρεῖται ὡς ἔκφραση τῶν οἰκονομικῶν σχέσεων, ὅταν ἡ ἰδιοτέλεια καὶ τὸ χρῆμα ἀναγνωρίζονται σὰν ὁ θεὸς τῆς σημερινῆς κοινωνίας, ὅταν οἱ νόμοι καὶ οἱ θεσμοὶ ἀγνοοῦν τὸ πνεῦμα τῆς ἀνιδιοτελοῦς ἀλληλοβοήθειας, αὐτὴ ἡ ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἀγάπης του στὴ ζωή μας, συνιστᾶ τὴ βιοθεωρία ἐκείνη ποὺ γεννᾶ σήμερα τὴν ἀπαισιοδοξία καὶ τὶς αὐτοκτονίες. Εἶναι ἀνάγκη νὰ ὑπερβοῦμε τὸ ἀπάνθρωπο καὶ ἀσφυκτικὸ πλαίσιο τὸ ὁποῖο ἀναγκάζει τοὺς ἀνθρώπους νὰ ζοῦν σὰν οἰκονομικὲς μονάδες ἐξαρτώμενες ἀπὸ ἕνα ἠλεκτρονικὸ παγκόσμιο σύστημα τὸ ὁποῖο ἐλέγχει καὶ προσδιορίζει τὶς ἐνέργειές μας, καὶ νὰ ζήσουμε μέσα στὸ πνεῦμα τῆς ἐν Χριστῷ κοινωνίας καὶ ἀγάπης, μέσα στὸ ὁποῖο θὰ ἀνακαλύψουμε τὴν χαρὰ καὶ τὸ νόημα τῆς ἀληθινῆς ζωῆς, ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ δῶ καὶ συνεχίζεται στὴν ἀθανασία τῆς ἀναστάσεως. Γιὰ νὰ βοηθηθοῦμε ὅλοι νὰ ἀποδοκιμάσουμε τὴν ἀπαισιοδοξία σὰν ἀσθένεια παράλογη, καὶ γιὰ νὰ γνωρίσουμε τὸ μυστικό της θεραπείας τῆς κυκλοφοροῦμε τὸ τεῦχος αὐτὸ μὲ ἐξαίρετα κείμενα ποὺ βρήκαμε κατάλληλα γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτό.

Ἔχουν γραφεῖ ἀπὸ ἕναν ἄνθρωπο ποὺ ἔζησε μέσα στὶς φυλακὲς τοῦ Νταχάου καὶ γνώρισε τὴν ἀπογοήτευση σὰν μία ἀπειλὴ γιὰ τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὴν ὁποία ὅμως ἀπειλῆ δὲν ἐπηρεάσθηκε. Αὐτὸ τὸ μυστικὸ ποὺ γνώριζε, αὐτὸν τὸν θησαυρὸ ποὺ εἶχε μέσα του, καὶ ὁ ὁποῖος τὸν κράτησε αἰσιόδοξο μέσα στὶς δυσμενέστερες συνθῆκες, μᾶς ἀποκαλύπτουν τὰ κείμενα τοῦ αὐτά.

Σ' αὐτὰ θὰ ἀνακαλύψουμε καὶ εἰκόνες τῆς σημερινῆς κοινωνίας καὶ τὸ πῶς οἱ γονεῖς καὶ τὸ σχολεῖο μὲ τὴν διαπαιδαγώγηση ποὺ προσφέρουν διαμορφώνουν τὴν ἀπαισιόδοξη διάθεση. Τὰ λόγια του ἀποκτοῦν μία ἐξαιρετικὴ ἐπικαιρότητα ὅταν μεταξὺ αὐτῶν ποὺ διαμορφώνουν τὴν ἀπαισιόδοξη διάθεση προσθέσουμε τὴν τηλεόραση ποὺ δὲν ὑπῆρχε στὰ χρόνια του, ἡ ὁποία μεταφέρει τὰ μηνύματα ἀκριβῶς ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα διαμορφώνουν τὸν ἀπαισιόδοξο τύπο ἀνθρώπου. Ἡ ἀνάλυση τὴν ὁποία κάνει εἶναι ἐξαιρετικὰ ἀπαραίτητη γιὰ νὰ δοῦμε τὸ πρόβλημα καὶ νὰ τὸ ἀντιμετωπίσουμε τόσο προληπτικὰ ὅσο καὶ θεραπευτικά. Ἂν ἐκεῖνοι ποὺ μποροῦν νὰ μᾶς ἐπηρεάσουν ψυχολογικά, δὲν θέλουν νὰ διορθώσουν τὴν στάση τοὺς μέσω τῆς ὁποίας διαδίδεται σὰν ἐπιδημία ἡ ἀπαισιοδοξία, ὁ ἴδιος ὅμως ὁ ἐαυτός μας, ὁ ὁποῖος δέχεται τὰ ἐπιβλαβῆ ἐρεθίσματα, ἂν ἔχει γνωρίσει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο τὸν ἐπηρεάζει μέσα τοῦ τὸ κακό, μπορεῖ νὰ ἀντιληφθεῖ τὸν κίνδυνο καὶ νὰ τὸν ἀποφύγει.

Ἔχουμε τὴν ἐντύπωση ὅτι αὐτὸς ὁ ὁποῖος θὰ διαβάσει τὰ κείμενα ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι ἀδύνατον νὰ μὴν ἐπηρεασθεῖ ἀπὸ τὸν φλογερὸ λόγο τοῦ σοφοῦ καὶ Ἁγίου ἐπισκόπου Ἀχρίδος Νικολάου. Τὰ κείμενα προέκυψαν ἀπὸ σύμπτυξη τοῦ βιβλίου «Ἁγίου Νικολάου Ἀχρίδος: Ὁμιλίες γιὰ τὴν ἀπαισιοδοξία καὶ τὴν αἰσιοδοξία», ὡς καὶ λίγες προτάσεις ἀπὸ τὸ μικρὸ βιβλίο του «Γιὰ τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη στὸν Θεὸ» τῶν ἐκδόσεων «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», Θὲσ/νίκη 2012.

Ἁγίου Νικολάου Ἀχρίδος

ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ ΟΤΙ ΚΑΙ ΑΝ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ

Ἐκδόσεις "Ὀρθόδοξος Κυψέλη"

Ι.Μ.Παντοκράτορος

orthodoxia-ellhnismos